Vissersfamilies in Indonesië dienen klacht in tegen Nederlandse exportkredietverzekeraar Atradius DSB
Eind november hebben de organisaties WALHI Zuid Sulawesi (onderdeel van Friends of the Earth) en Both ENDS een formele klacht ingediend bij de Nederlandse exportkredietverzekeraar Atradius DSB. Ondanks de waarschuwingen van lokale gemeenschappen voor de negatieve gevolgen van een landaanwinningsproject in de baai van Makassar, adviseerde Atradius DSB de Nederlandse overheid om baggerbedrijf Boskalis een verzekering te geven voor de uitvoering ervan. De gevolgen voor de visstand, het strand en daarmee de levens van duizenden kleinschalige vissers en hun families blijken ernstig. Atradius DSB heeft van tevoren de schadelijke gevolgen niet voldoende onderzocht.
“De vissersfamilies zijn niet per se tegen landaanwinningsprojecten”, zegt Muhammad Al Amin, directeur van WALHI Zuid Sulawesi, die in Nederland op bezoek is, “maar ze willen betrokken worden bij de vormgeving en uitvoering van zo’n project. Het is namelijk best mogelijk om dit soort projecten te doen zonder dat ze allerlei nare gevolgen voor mens en natuur hebben.
Vissers betrekken in het proces
"De kennis en expertise van vissers is heel nuttig bij het in kaart brengen van mogelijke plekken waar zandwinning zo min mogelijk schade veroorzaakt", vervolgt Al Amin. "De vissers weten heel goed waar hun visgebieden zijn, welke gebieden kwetsbaar zijn en hoe het omliggende ecosysteem daar invloed op heeft. Maar de vissers zijn helaas helemaal niet betrokken in dit proces. Laat staan hun gezinnen. Iedereen werd voor een voldongen feit gesteld, toen het al te laat was en de schade al was opgetreden.”
Families verdreven
In het prestigieuze landaanwinningsplan, dat oorspronkelijk van de Indonesische overheid kwam, werd langs de kust ten zuiden van Makassar zand gewonnen. Dat zand zou vervolgens worden gebruikt om in de baai van Makassar vijf eilanden op te spuiten in de vorm van een Garudavogel. Het project was al snel zeer omstreden omdat de lokale overheid noch de Indonesische projectontwikkelaar het erg nauw nam met de rechten van de mensen die al in de baai van Makassar woonden. In 2014 werden 43 families met harde hand en zonder enige vorm van compensatie verdreven van het land waar ze al decennia woonden, maar dat nu bestempeld was als ‘projectgebied’. Atradius DSB heeft altijd volgehouden dat deze families werden verdreven voor ‘een ander project’, maar heeft deze argumentatie nooit onderbouwd.
Tot 80 procent minder vis
Het project ging pas in 2017 van start, toen de milieueffectrapportage uit 2013 inmiddels verlopen was. Volgens de Indonesische wet moest er een nieuwe komen, maar de projecteigenaar maakte zich er van af met een annex op de oude rapportage. Toen het de vissersgemeenschappen langs de kust duidelijk werd welke enorme gevolgen de zandwinning van Boskalis hadden, kwamen de protesten op gang. Niet voor niets, want de visstand daalde enorm. Sommige vissers zagen hun vangst met wel 80% verminderen.
Kusterosie
De zandwinning zorgde daarnaast voor enorme erosie; waar eerder de kust tot ongeveer een meter landinwaarts was geërodeerd door zeespiegelstijging, is de erosie nu op sommige plekken opgelopen tot 15 tot 20 meter. Op twee plekken zijn grote delen van begraafplaatsen aangetast, waardoor de begraven lichamen in de zee terecht kwamen. Door het verlies aan inkomsten zagen veel families zich genoodzaakt hun kinderen van school te halen om ze spullen te laten verkopen op straat.
Atradius DSB wist van de misstanden
Op 15 juni 2017 begon Boskalis met de zandwinning, wat leidde tot protesten van lokale vissers. Daardoor viel het werk drie dagen stil, en alleen door interventie van de politie kon Boskalis weer verder. Dit had een duidelijk signaal moeten zijn naar Atradius DSB en de Nederlandse regering dat het niet goed was gegaan met de betrokkenheid van lokale gemeenschappen rondom Makassar. Desondanks verleende de Nederlandse overheid op 27 juni 2017 alsnog een verzekering.
Both ENDS schakel tussen vissers en Atradius DSB
Both ENDS ondersteunt sinds 2016 samen met WALHI Zuid Sulawesi de vissersgemeenschappen. Aan de ene kant kijken we samen met hen hoe de ontstane situatie kan worden verbeterd, aan de andere kant wijzen we Atradius DSB op zijn verantwoordelijkheid, en op het niet naleven van zijn eigen sociale – en milieubeleid.
Klacht
Ondanks hun jarenlange protesten zijn en worden de gedupeerden vissersfamilies helaas niet gehoord door de projectontwikkelaars, –uitvoerders en -verzekeraar. Daarom besloten zij samen met WALHI en Both ENDS om Atradius DSB via een klacht op te roepen tot verbeteringen. De klacht heeft twee gronden: Atradius heeft haar eigen beleid niet goed toegepast en Atradius is direct gelinkt aan de sociale- en milieueffecten van het project, die het deels had kunnen voorkomen.
Eisen
De vissers vragen geen compensatie, maar vragen bovenal erkenning voor het feit dat ze een belangrijke rol hadden moeten spelen in het project, en voor het leed dat ze is aangedaan. Ze roepen onder andere Atradius DSB op om hierover met hen in gesprek te gaan in Makassar. De gemeenschappen hopen dat Atradius DSB er in het vervolg beter voor zorgt dat, vóórdat een verzekering wordt gegeven, lokale gemeenschappen betrokken en zijn bij het project.
Voor meer informatie
Lees meer over dit onderwerp
-
Voor de pers / 18 september 2020
Boskalis hoeft documenten over omstreden project niet te delen; vissers krijgen cruciale informatie niet
18 september - Het Nederlandse baggerbedrijf Boskalis hoeft informatie over de sociale- en milieurisico's van haar zandwinningsactiviteiten in het kustgebied bij Makassar, Indonesië, niet beschikbaar te maken voor de plaatselijke vissers die daar last van hebben. Dat heeft de rechter in Rotterdam vandaag bepaald in een kort geding dat milieu- en mensenrechtenorganisatie Both ENDS had aangespannen tegen het bedrijf. De rechter heeft Both ENDS niet-ontvankelijk verklaard en de zaak niet inhoudelijk beoordeeld. Both ENDS voerde de zaak ten behoeve van gedupeerde Indonesische vissers, nadat Boskalis herhaalde verzoeken om informatie over de effecten van haar werk openbaar te maken, had geweigerd.
-
Voor de pers / 1 september 2020
Both ENDS spant kort geding aan tegen Boskalis ten behoeve van gedupeerde vissers Zuid-Sulawesi
Milieu- en mensenrechtenorganisatie Both ENDS spant een kort geding aan tegen het Nederlandse baggerbedrijf Boskalis, nadat herhaalde verzoeken om informatie over een omstreden zandwinningsproject in Zuid-Sulawesi, Indonesië, op niets uitliepen. Boskalis wint voor de kust van Sulawesi zand, waarmee de haven van de stad Makassar wordt uitgebreid. Door de zandwinning worden visgronden aangetast en kunnen lokale vissers onmogelijk nog in hun dagelijks levensonderhoud voorzien.
-
Nieuws / 14 december 2020
Groene exportsteun biedt toekomstperspectief
Op 12 december jl. kondigde het Verenigd Koninkrijk aan te stoppen met exportsteun voor fossiele projecten. Both ENDS is daar blij mee en vindt dat Nederland zo snel mogelijk dit goede voorbeeld moet volgen. Samen met organisaties in Europa en ver daarbuiten maken we ons al jaren hard voor het verduurzamen van exportsteun en andere financiële instrumenten van de overheid. De eerste en meest belangrijke stap daarin is het stoppen met het stimuleren van de fossiele brandstoffensector, en in plaats daarvan juist ondersteuning te bieden aan de ontwikkeling van duurzame energieopwekking.
-
Nieuws / 21 juli 2020
Verzekert Nederland omstreden gaswinningsproject in Mozambique?
Eind vorige week maakte olie- en gasbedrijf Total bekend dat de Nederlandse overheid via haar exportkredietverzekeraar Atradius DSB onderdeel uitmaakt van een financieringspakket aan een omstreden gaswinningsproject in Mozambique. Het project, waar verschillende Nederlandse en buitenlandse bedrijven bij betrokken zijn, heeft grote gevolgen voor de plaatselijke bevolking en de natuur in de omgeving. Welk Nederlands bedrijf de overheid zou gaan verzekeren is nog onduidelijk.
-
Voor de pers / 13 december 2020
Persbericht: Nederland kan niet achterblijven nu Verenigd Koninkrijk stopt met fossiele exportsteun
Nu het Verenigd Koninkrijk aankondigt te stoppen met exportsteun voor fossiele projecten, is er voor Nederland geen excuus meer om af te wachten. Dat vinden milieuorganisaties Both ENDS, Oil Change International en Milieudefensie. Dat is nodig voor de klimaatafspraken van het Parijsakkoord. Komende week stemt de Kamer over moties om een einde te maken aan de exportsteun voor winning, verwerking en transport van olie, gas en kolen.
-
Nieuws / 19 november 2020
Opinie: De blinde vlek van Nederlands klimaatbeleid is ons exportbeleid
Een verkorte versie van dit artikel werd op 18 november 2020 gepubliceerd in het FD.
We sluiten kolencentrales, we gaan van het gas af en we verduurzamen onze industrie. Maar onze inzet voor de wereldwijde klimaatcrisis stopt bij de grens. Want Nederland sponsort nog altijd de wereldwijde olie- en gasavonturen van Nederlandse fossiele bedrijven met 1,5 miljard euro per jaar aan staatsverzekeringen. Dankzij dit beleid raken arme landen als Mozambique verslaafd aan een fossiele economie zonder toekomst.
-
Dossier
Suape: havenuitbreiding bedreigt natuurparadijs
Twee door Atradius DSB verzekerde projecten in de haven van het Braziliaanse Suape leidden tot grote sociale problemen en milieuschade. Both ENDS helpt de lokale bevolking hun recht te halen.
-
Publicatie / 17 november 2019
-
Publicatie / 17 november 2019
-
Dossier
Nederland, het buitenland en de verkiezingen
Binnenkort zijn er verkiezingen in Nederland. De politieke partijen slijpen hun messen en hebben hun plannen inmiddels uiteengezet in lijvige partijprogramma's. Die gaan, niet verrassend, hoofdzakelijk over binnenlandse thema's. Het thema buitenland wordt vooral genoemd in het licht van kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven en als bedreiging op het gebied van gezondheid, privacy en concurrentie waartegen wij ons juist zouden moeten beschermen. Maar als we in Nederland willen verduurzamen moeten we vooral ook naar onze voetafdruk over de grenzen kijken en erop inzetten die te verkleinen. Both ENDS kijkt in de weken tot de verkiezingen waar binnen de partijprogramma's de kansen liggen.
-
Dossier
Gas in Mozambique
In 2011 werd in het noorden van Mozambique, in de kustprovincie Cabo Delgado, één van de grootste gasvoorraden ter wereld gevonden. Er wordt in totaal 25 miljard dollar geïnvesteerd om het gas te kunnen winnen. Tientallen multinationals en financiers zijn betrokken bij deze snelle ontwikkelingen. Voor mensen die in Cabo Delgado wonen is het heel moeilijk om enige invloed uit te oefenen op de plannen en activiteiten, terwijl zij de negatieve gevolgen ondervinden. Zij raken land kwijt door de komst van al deze bedrijven.
-
Voor de pers / 1 februari 2021
UK, VS en EU-ministers stoppen met steun voor fossiel, Nederland moet volgen
Nederland moet het voorbeeld van de VS en de EU volgen en fossiele financiering direct stoppen. Dat zeggen Both ENDS, Milieudefensie en Oil Change International.
-
Nieuws / 30 november 2016
Nederlandse exportkredietverzekeraar heeft misstanden in Suape niet voorkomen
Atradius Dutch State Business (Atradius DSB) is ook na het afgeven van hun exportkrediet-
verzekeringen nog verantwoordelijk voor het naleven van sociale, milieu- en mensenrechten door hun klanten. Dat blijkt uit een vandaag gelanceerd rapport van het Nederlandse Nationaal Contactpunt OESO-richtlijnen (NCP). Both ENDS stuurde hierover vandaag een persbericht uit.
-
Publicatie / 11 november 2020
-
Externe link / 29 mei 2019
Exportkredietverzekeraars en hun rol in ontwikkelingsfinanciering (Jaarverslag 2018)
Exportkredietverzekeraars (EKVs) spelen een grote rol in de wereldwijde geldstromen voor ontwikkeling. In 2018 heeft Both ENDS geïnvesteerd in een betere wereldwijde strategische samenwerking tussen organisaties die op EKVs werken, om gezamenlijk de steun van EKVs aan de fossiele sector te stoppen en hun milieu- en mensenrechtenscores te verbeteren.
-
Video / 21 oktober 2014
The meandering roads of Suape
This video tells the story of the families that were forced out of there homes and evicted from their lands in the Suápe region in Brazil. The local authorities have decided to expand the shipyard and the sea-harbour, but they have failed to take into account the negative impacts on the local people and their environment. Dutch company Van Oord is executing part of the dredging, supported by export credit agency Atradius DSB.
-
Video / 21 oktober 2014
Tatuoca, a stolen island
This video tells the story of the families that were forced out of there homes and evicted from their lands in the Suápe region in Brazil. The local authorities have decided to expand the shipyard and the sea-harbour, but they have failed to take into account the negative impacts on the local people and their environment. Dutch company Van Oord is executing part of the dredging, supported by export credit agency Atradius DSB.
-
Voor de pers / 18 november 2019
Persbericht: Overheid ondermijnt eigen klimaatbeleid met exportkredietverzekering
Nederland verstrekt jaarlijks exportkredietverzekeringen en –garanties ter waarde van 1,5 miljard euro aan Nederlandse bedrijven die actief zijn in de olie- en gassector in het buitenland. Deze ondersteuningbedraagt anderhalf keer het jaarlijkse bedrag dat het kabinet-Rutte uittrekt voor klimaatinitiatieven wereldwijd. De beoogde effecten van het Nederlandse internationale klimaatbeleid worden door deze fossiele exportsteun meer dan teniet gedaan. Dat is de conclusie van een nieuw rapport van Both ENDS, dat vandaag is gepubliceerd.
-
Publicatie / 18 juni 2017
-
Publicatie / 7 maart 2016