Vissersfamilies in Indonesië dienen klacht in tegen Nederlandse exportkredietverzekeraar Atradius DSB
Eind november hebben de organisaties WALHI Zuid Sulawesi (onderdeel van Friends of the Earth) en Both ENDS een formele klacht ingediend bij de Nederlandse exportkredietverzekeraar Atradius DSB. Ondanks de waarschuwingen van lokale gemeenschappen voor de negatieve gevolgen van een landaanwinningsproject in de baai van Makassar, adviseerde Atradius DSB de Nederlandse overheid om baggerbedrijf Boskalis een verzekering te geven voor de uitvoering ervan. De gevolgen voor de visstand, het strand en daarmee de levens van duizenden kleinschalige vissers en hun families blijken ernstig. Atradius DSB heeft van tevoren de schadelijke gevolgen niet voldoende onderzocht.
“De vissersfamilies zijn niet per se tegen landaanwinningsprojecten”, zegt Muhammad Al Amin, directeur van WALHI Zuid Sulawesi, die in Nederland op bezoek is, “maar ze willen betrokken worden bij de vormgeving en uitvoering van zo’n project. Het is namelijk best mogelijk om dit soort projecten te doen zonder dat ze allerlei nare gevolgen voor mens en natuur hebben.
Vissers betrekken in het proces
"De kennis en expertise van vissers is heel nuttig bij het in kaart brengen van mogelijke plekken waar zandwinning zo min mogelijk schade veroorzaakt", vervolgt Al Amin. "De vissers weten heel goed waar hun visgebieden zijn, welke gebieden kwetsbaar zijn en hoe het omliggende ecosysteem daar invloed op heeft. Maar de vissers zijn helaas helemaal niet betrokken in dit proces. Laat staan hun gezinnen. Iedereen werd voor een voldongen feit gesteld, toen het al te laat was en de schade al was opgetreden.”
Families verdreven
In het prestigieuze landaanwinningsplan, dat oorspronkelijk van de Indonesische overheid kwam, werd langs de kust ten zuiden van Makassar zand gewonnen. Dat zand zou vervolgens worden gebruikt om in de baai van Makassar vijf eilanden op te spuiten in de vorm van een Garudavogel. Het project was al snel zeer omstreden omdat de lokale overheid noch de Indonesische projectontwikkelaar het erg nauw nam met de rechten van de mensen die al in de baai van Makassar woonden. In 2014 werden 43 families met harde hand en zonder enige vorm van compensatie verdreven van het land waar ze al decennia woonden, maar dat nu bestempeld was als ‘projectgebied’. Atradius DSB heeft altijd volgehouden dat deze families werden verdreven voor ‘een ander project’, maar heeft deze argumentatie nooit onderbouwd.
Tot 80 procent minder vis
Het project ging pas in 2017 van start, toen de milieueffectrapportage uit 2013 inmiddels verlopen was. Volgens de Indonesische wet moest er een nieuwe komen, maar de projecteigenaar maakte zich er van af met een annex op de oude rapportage. Toen het de vissersgemeenschappen langs de kust duidelijk werd welke enorme gevolgen de zandwinning van Boskalis hadden, kwamen de protesten op gang. Niet voor niets, want de visstand daalde enorm. Sommige vissers zagen hun vangst met wel 80% verminderen.
Kusterosie
De zandwinning zorgde daarnaast voor enorme erosie; waar eerder de kust tot ongeveer een meter landinwaarts was geërodeerd door zeespiegelstijging, is de erosie nu op sommige plekken opgelopen tot 15 tot 20 meter. Op twee plekken zijn grote delen van begraafplaatsen aangetast, waardoor de begraven lichamen in de zee terecht kwamen. Door het verlies aan inkomsten zagen veel families zich genoodzaakt hun kinderen van school te halen om ze spullen te laten verkopen op straat.
Atradius DSB wist van de misstanden
Op 15 juni 2017 begon Boskalis met de zandwinning, wat leidde tot protesten van lokale vissers. Daardoor viel het werk drie dagen stil, en alleen door interventie van de politie kon Boskalis weer verder. Dit had een duidelijk signaal moeten zijn naar Atradius DSB en de Nederlandse regering dat het niet goed was gegaan met de betrokkenheid van lokale gemeenschappen rondom Makassar. Desondanks verleende de Nederlandse overheid op 27 juni 2017 alsnog een verzekering.
Both ENDS schakel tussen vissers en Atradius DSB
Both ENDS ondersteunt sinds 2016 samen met WALHI Zuid Sulawesi de vissersgemeenschappen. Aan de ene kant kijken we samen met hen hoe de ontstane situatie kan worden verbeterd, aan de andere kant wijzen we Atradius DSB op zijn verantwoordelijkheid, en op het niet naleven van zijn eigen sociale – en milieubeleid.
Klacht
Ondanks hun jarenlange protesten zijn en worden de gedupeerden vissersfamilies helaas niet gehoord door de projectontwikkelaars, –uitvoerders en -verzekeraar. Daarom besloten zij samen met WALHI en Both ENDS om Atradius DSB via een klacht op te roepen tot verbeteringen. De klacht heeft twee gronden: Atradius heeft haar eigen beleid niet goed toegepast en Atradius is direct gelinkt aan de sociale- en milieueffecten van het project, die het deels had kunnen voorkomen.
Eisen
De vissers vragen bovenal erkenning voor het feit dat ze een belangrijke rol hadden moeten spelen in het project, en voor het leed dat ze is aangedaan. Ook vragen ze Atradius DSB om alle mogelijkheden te onderzoeken om compensatie voor de getroffen gemeenschappen te krijgen. Ze roepen onder andere Atradius DSB op om hierover met hen in gesprek te gaan in Makassar. De gemeenschappen hopen dat Atradius DSB er in het vervolg beter voor zorgt dat, vóórdat een verzekering wordt gegeven, lokale gemeenschappen betrokken en zijn bij het project.
Lees meer over dit onderwerp
-
Brief / 4 May 2023
Brief NGO's aan exportkredietverzekeraar: MVO-beleid moet steviger
De Nederlandse overheid verleent via haar exportkredietverzekeraar Atradius DSB (ADSB) exportsteun aan bedrijven die activiteiten in het buitenland ondernemen. De staat wil dat projecten die het verzekert geen negatieve gevolgen hebben voor mens en milieu en stelt daarom eisen rondom maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Over het MVO-beleid liep tot eind april een consultatie waarop een coalitie van dertien maatschappelijke organisaties uit binnen- en buitenland, waaronder Both ENDS en Milieudefensie, heeft gereageerd.
-
Voor de pers / 1 September 2020Both ENDS spant kort geding aan tegen Boskalis ten behoeve van gedupeerde vissers Zuid-Sulawesi
Milieu- en mensenrechtenorganisatie Both ENDS spant een kort geding aan tegen het Nederlandse baggerbedrijf Boskalis, nadat herhaalde verzoeken om informatie over een omstreden zandwinningsproject in Zuid-Sulawesi, Indonesië, op niets uitliepen. Boskalis wint voor de kust van Sulawesi zand, waarmee de haven van de stad Makassar wordt uitgebreid. Door de zandwinning worden visgronden aangetast en kunnen lokale vissers onmogelijk nog in hun dagelijks levensonderhoud voorzien.
-
Voor de pers / 18 September 2020Boskalis hoeft documenten over omstreden project niet te delen; vissers krijgen cruciale informatie niet
18 september - Het Nederlandse baggerbedrijf Boskalis hoeft informatie over de sociale- en milieurisico's van haar zandwinningsactiviteiten in het kustgebied bij Makassar, Indonesië, niet beschikbaar te maken voor de plaatselijke vissers die daar last van hebben. Dat heeft de rechter in Rotterdam vandaag bepaald in een kort geding dat milieu- en mensenrechtenorganisatie Both ENDS had aangespannen tegen het bedrijf. De rechter heeft Both ENDS niet-ontvankelijk verklaard en de zaak niet inhoudelijk beoordeeld. Both ENDS voerde de zaak ten behoeve van gedupeerde Indonesische vissers, nadat Boskalis herhaalde verzoeken om informatie over de effecten van haar werk openbaar te maken, had geweigerd.
-
Voor de pers / 19 May 2021Ondanks geweld 900 miljoen euro Nederlandse exportsteun naar Van Oord in Mozambique
Op 25 maart jl, een dag na bloedige aanslagen in Noord-Mozambique, besloot de Nederlandse staat tot een exportkredietverzekering ter waarde van 900 miljoen euro voor de activiteiten van baggeraar Van Oord in het land. Het bedrijf voert baggerwerkzaamheden uit in een zeer omstreden gasproject dat volgens Mozambikaanse belangengroepen een belangrijke rol speelt in het escalerende geweld in de regio. Maatschappelijke organisaties Both ENDS, Milieudefensie en Oil Change International en de Mozambikaanse organisaties waarmee zij samenwerken, zijn geschokt over de gang van zaken en roepen de Nederlandse overheid en de Nederlandse exportkredietverzekeraar Atradius DSB ter verantwoording.
-
Nieuws / 12 July 2021WOB-verzoeken rondom exportsteun voor Mozambique gasproject
Begin dit jaar ondersteunde de overheid Nederlandse bedrijven met verzekeringen ter waarde van 903 miljoen euro, om hun deelname aan een gigantisch aardgasproject
in het Noorden van Mozambique mogelijk te maken. Both ENDS is al jaren, samen met partners uit Mozambique en Nederland, in gesprek met de exportkredietverzekeraar Atradius DSB en de verantwoordelijke ministeries van Financiën en Buitenlandse Zaken over de mogelijke financiële, milieu- en sociale risico's van het gasproject. -
Nieuws / 4 May 2021Is de steun van onze exportkredietverzekering aan fossiele projecten legaal?
Vandaag is door twee onafhankelijke experts een juridisch advies uitgebracht over de internationaalrechtelijke verplichtingen van landen en hun exportkredietverzekeraars (EKV's) in relatie tot exportsteun voor fossiele brandstoffen. Volgens dit advies moet de uitstoot van fossiele brandstoffen en daaraan gerelateerde infrastructuur dringend worden verminderd.
-
Nieuws / 30 November 2016Nederlandse exportkredietverzekeraar heeft misstanden in Suape niet voorkomen
Atradius Dutch State Business (Atradius DSB) is ook na het afgeven van hun exportkrediet- verzekeringen nog verantwoordelijk voor het naleven van sociale, milieu- en mensenrechten door hun klanten. Dat blijkt uit een vandaag gelanceerd rapport van het Nederlandse Nationaal Contactpunt OESO-richtlijnen (NCP). Both ENDS stuurde hierover vandaag een persbericht uit.
-
Voor de pers / 25 May 2022Toekenning exportsteun aan controversieel project in Manilla ondermijnt Nederlandse milieu- en MVO-ambities
De Nederlandse exportkredietverzekeraar, Atradius DSB, kondigde gisteren aan een exportkredietverzekering ter waarde van 1,5 miljard euro te verlenen aan Boskalis voor een controversieel landaanwinningsproject in de Filipijnen. De toekenning van de exportkredietverzekering voor dit project druist in tegen de Nederlandse ambities op het gebied van milieu en verantwoord ondernemen. Dat zegt een aantal Nederlandse en internationale organisaties waaronder Both ENDS, CARE Nederland, IUCN NL, Kalikasan PNE en Oceana Philippines.
-
Nieuws / 15 October 2021Duits onderzoek bevestigt: Nederlandse exportondersteuning is niet Paris Proof
De Nederlandse exportkredietverzekeraar Atradius DSB opereert haaks op het Klimaatakkoord van Parijs; in naam van de Nederlandse Staat blijft het investeringen in fossiele brandstoffen flink ondersteunen. Dat blijkt uit een rapport van Duits onderzoeksbureau Perspectives Climate Research (PCR), waarin de exportkredietverzekeraars van Nederland en die van Japan langs de Parijs-lat worden gelegd op het gebied van hun klimaatambities.
-
Voor de pers / 11 October 2021Overheden verergeren klimaatcrisis met miljarden exportsteun per jaar
Nieuwe website geeft een wereldwijd overzicht van fossiele projecten die overheden via de achterdeur financieel mogelijk maken
Overheden ondersteunen fossiele projecten met tientallen miljarden euro exportsteun per jaar via hun exportkredietverzekeraars (ekv's). Ook Nederland. Deze publieke instellingen opereren veelal op de achtergrond en verergeren de klimaatcrisis. Daarom lanceren Both ENDS en Milieudefensie samen met 18 maatschappelijke organisaties uit 14 andere landen een unieke website, die pijnlijk blootlegt hoe overheden en hun ekv's fossiele projecten steunen en daarmee de klimaatdoelstellingen ondermijnen.
-
Evenement / 4 November 2021, 16:45 - 18:00UNFCCC COP 26 side event ‘Aligning export finance with the Paris Agreement: high time to phase out fossil fuels’
Veel landen ondersteunen investeringen in fossiele brandstoffen in het buitenland via hun exportkredietverzekeraar (EKV). Dit draagt bij aan zogeaamde carbon lock-in, waarbij bedrijven of zelfs landen, om de investering terug te verdienen, zolang als de levensduur is van zo'n project, CO2 blijven uitstoten. Dat gaat vaak zelfs om perioden van decennia. Dit vertraagt de overgang naar hernieuwbare energiebronnen ernstig en is in strijd met met art. 2.1c van de het klimaatakkoord van Parijs.
Dit side-event gaat in op de gevolgen van exportfinanciering voor fossiele projecten in het mondiale Zuiden. Daarnaast worden concrete aanbevelingen gegeven om exportkredietverzekeraars CO2-arm te maken.
Meld je hier aan!
-
Voor de pers / 29 August 2022Jaarlijks miljard euro fossiele exportsteun onderstreept belang Glasgow-afspraken
De Nederlandse overheid verzekerde in de afgelopen 10 jaar voor gemiddeld een miljard euro per jaar aan fossiele-energieprojecten. Dit blijkt uit recent onderzoek van Both ENDS. Eind vorig jaar sprak Nederland samen met 33 andere landen af om deze steun per eind 2022 te stoppen. De milieuorganisatie roept de overheid op doortastend beleid uit te werken en geen ruimte te laten voor uitzonderingen die de aarde met meer dan 1,5 graden opwarmen.
-
Brief / 15 December 2022
Geen exportsteun voor Santos FPSO
In oktober van dit jaar publiceerde de Nederlandse regering een beleid ter uitvoering van de COP26-verklaring waarin ze beloofde om fossiele exportsteun per eind 2022 stop te zetten. Ondanks deze toezegging overweegt Nederland een exportkredietverzekering te verlenen aan een FPSO-schip (Floating Production Storage and Offloading) - een varend olieplatform dat gedurende een periode van in elk geval 30 jaar olie en gas zal produceren voor de kust van Brazilië.
-
Publicatie / 11 November 2020
-
Publicatie / 17 November 2019
-
Voor de pers / 3 November 2022Kabinet breekt belofte om te stoppen met internationale financiering voor fossiele energie
Vandaag, een paar dagen voor de internationale Klimaattop in Egypte, heeft het kabinet nieuw beleid gepubliceerd dat invulling moet geven aan een internationale afspraak om te stoppen met internationale publieke financiering voor fossiele energie projecten. Both ENDS, Milieudefensie en Oil Change International stellen dat Rutte zijn belofte niet nakomt om per eind dit jaar te stoppen met fossiele exportsteun, maar in plaats daarvan nog een jaar de deur open laat staan voor nieuwe fossiele projecten. Volgens de milieuorganisaties dreigen de omvangrijke uitzonderingen de klimaatdoelen op het spel te zetten.
-
Nieuws / 22 November 2021E3F, ‘Exportfinanciering voor de Toekomst’ biedt Nederland mooie kansen
Exportondersteuning – en vooral die aan fossiele projecten – staat recentelijk flink in de belangstelling. En dat is maar goed ook, want alleen al in Nederland hebben we het over fossiele exportsteun ter waarde van 1,5 miljard euro per jaar. Tijdens de klimaattop in Glasgow lanceerde het Verenigd Koninkrijk een verklaring waarin zij beloven voor het einde van 2022 te stoppen met het verlenen van exportsteun aan fossiele projecten. Na enige aarzeling sloot ook Nederland zich aan bij de verklaring – die inmiddels al door bijna veertig landen en financiële instellingen is getekend.
-
Nieuws / 13 July 2021Oproep aan overheid: presenteer scenario voor exportsteun in lijn met klimaatdoelen
De overheid ondersteunt fossiele projecten van Nederlandse bedrijven in het buitenland met gemiddeld 1,5 miljard euro per jaar aan exportsteun, in de vorm van
verzekeringen en garanties. De klimaatcrisis vereist dat zowel Nederland als andere landen nog dit jaar stoppen met het verlenen van exportsteun aan fossiele energieprojecten, of het nou gaat om steenkool, olie of gas. -
Nieuws / 15 April 2021Nieuw initiatief voor afbouwen exportsteun voor fossiel niet ambitieus genoeg
Op woensdag 14 april lanceerden zeven landen, waaronder Nederland, een initiatief genaamd Export Finance for Future (E3F), waarin ze een aantal ambities vastleggen met betrekking tot het afbouwen van exportondersteuning voor de fossiele sector. Vele NGOs wereldwijd, waaronder in Nederland onder andere Both ENDS, hebben de laatste jaren opgeroepen tot het opzetten van een dergelijk initiatief en we zijn dan ook blij met deze stap. Om resultaten te behalen en bij te dragen aan de klimaatdoelen van Parijs, zullen de landen zich echter moeten committeren aan veel ambitieuzere doelen dan die welke nu zijn opgesteld. Bezorgde maatschappelijke organisaties, inclusief Both ENDS, stelden daarom een verklaring op met de volgens hen zwakke punten van het door E3F voorgestelde beleid, aangevuld met aanbevelingen voor verbeteringen.
-
Nieuws / 12 November 2013Atradius DSB biedt kans voor witwassen en ontwijken belasting
Persbericht
Exportkredietverzekeraar Atradius DSB biedt ruime kansen voor witwassen en ontwijken belasting
Een structureel gebrek aan controle laat bij exportkredietverzekeraar Atradius DSB de mogelijkheid open dat haar klanten en hun partners geld witwassen en belasting ontwijken. Dat blijkt uit de studie “Cover for What?” van Both ENDS. Atradius, die uitsluitend werkt voor de Nederlandse staat, ondergraaft hiermee beleid dat witwaspraktijken en belastingontwijking juist moet tegengaan. In het onderzoek worden drie door Atradius verzekerde transacties beschreven waarbij multinationals een zetel kiezen in belastingparadijzen, en daar via complexe constructies zaken doen. Atradius doet niets om dit soort constructies tegen te gaan.
