Dutch Bilateral Investment Treaties: 60 years of protecting multinationals
Op 23 mei 1963 tekende Nederland zijn eerste bilaterale investeringsverdrag (BIT), met Tunesië. bedoeld om een belangrijke bijdrage te leveren aan de bescherming van buitenlandse investeringen door Nederlandse bedrijven. Inmiddels heeft Nederland 75 bilaterale investeringsverdragen met landen over de hele wereld. Uit een onderzoek van SOMO, Both ENDS en Transnational Institute (TNI) blijkt echter dat ze in de praktijk vooral multinationals een krachtig instrument in handen geven dat wereldwijd verstrekkende gevolgen heeft voor mens en milieu.
De belangrijkste punten uit het onderzoek:
- - De afgelopen 60 jaar heeft Nederland een netwerk van 75 bilaterale investeringsverdragen (BIT's) opgezet met landen voornamelijk in Azië, Afrika en Latijns-Amerika. Deze verdragen werden gesloten met de belofte om buitenlandse investeringen en economische groei te bevorderen. Maar ze zijn vooral gebruikt door multinationale ondernemingen om regeringen aan te klagen onder het Investor-to-State Dispute Settlement (ISDS) mechanisme en compensatie te eisen voor maatregelen die hun winst aantasten, inclusief maatregelen in het algemeen belang.
- - Nederland is een belangrijk doorsluisland voor wereldwijde investeringen. Ruim 40 procent van de totale Nederlandse uitgaande investeringen in BIT-partnerlanden is gestructureerd via lege vennootschappen of Special Purpose Entities (SPE's). In sommige landen betreft dit vrijwel alle investeringen.
- - Nederlandse BIT's zijn berucht om hun investeringsvriendelijke bepalingen en om het mogelijk maken van treaty-shopping. Met een totaal van 106 bekende zaken onder Nederlandse BIT's is Nederland na de Verenigde Staten de populairste thuisstaat in ISDS. Buitenlandse investeerders die gebruik maken van Nederlandse BIT's hebben claims ingediend voor een bedrag van 105 miljard dollar. Tribunalen hebben reeds 18,2 miljard dollar aan compensatie toegekend. Deze bedragen vormen een aanzienlijke financiële last voor overheden en kunnen hun vermogen om cruciale publieke diensten aan hun burgers te verlenen ondermijnen.
- - 71 procent van de ISDS-zaken die onder Nederlandse BIT's worden aangespannen, wordt via SPE's gevoerd. Nog eens 5 procent betreft andere entiteiten in buitenlandse handen die geen SPE's zijn en substantiële bedrijfsactiviteiten en werkgelegenheid in Nederland ontplooien. Dit betekent dat meer dan driekwart van de zaken wordt aangespannen door niet-Nederlandse investeerders.
- - In de helft van de gevallen gaat het om bedrijven met een jaaromzet van meer dan 1 miljard dollar en particulieren met een nettovermogen van meer dan 100 miljoen dollar. Extra grote ondernemingen met een jaaromzet van meer dan 10 miljard dollar vormen 26 procent van de zaken. Slechts 8 procent van de zaken betreft ondernemingen met minder dan 100 miljoen dollar aan jaarinkomsten.
- - Van de 106 zaken zijn er 21 (20 procent) gerelateerd aan de fossiele industrie, waarmee in totaal meer dan 55 miljard dollar aan schadeclaims is gemoeid, waarvan 11,5 miljard dollar reeds is toegewezen. Dergelijke claims kunnen risico's opleveren voor energie- en klimaatbeleid in de gastlanden.
- - Een kleine groep arbiters behandelt de meeste zaken onder Nederlandse BIT's. De elf meest benoemde arbiters bij claims zijn betrokken bij 82 van de 106 zaken (72 procent). Deze arbiters komen bijna allemaal uit het mondiale Noorden (Europa, Canada en Australië).
- - In plaats van in te zetten op langdurige en onzekere heronderhandelingen van 75 BIT's, op basis van een nieuw model dat nog steeds ISDS en bescherming voor fossiele brandstoffen omvat, zou Nederland op korte termijn moeten streven naar beëindiging van bestaande verdragen in samenwerking met de partnerlanden om de noodzakelijke beleidsruimte te creëren voor duurzame ontwikkeling.
Voor meer informatie
Lees meer over dit onderwerp
-
Dossier /
Geen VIP-rechten voor multinationals: Kies voor mens en milieu!
Inheemse volken in Paraguay zien zich bij hun pogingen de grond van hun voorouders terug te vorderen, gedwarsboomd door Duitse investeerders. In Indonesië zijn Amerikaanse mijnbouwbedrijven erin geslaagd nieuwe wetgeving ongedaan te maken die bedoeld was om de economische ontwikkeling van het land te stimuleren en de bossen te beschermen. Dat is de impact die investeringsverdragen kunnen hebben op de ontwikkeling en rechten van de bevolking op sociaal, milieu- en economisch gebied. Waarom? Vooral vanwege zogenaamde 'Investor-to-State Dispute Settlement'-clausules die vaak zijn opgenomen in dit soort verdragen.
-
Dossier /
Investeringsverdragen
Investeringsverdragen moeten inclusief en duurzaam en gelijkwaardig zijn. Dat betekent dat de belangen van mensen en hun leefomgeving niet ondergeschikt zouden moeten zijn aan die van bedrijven.
-
Nieuws / 11 oktober 2019
Indonesië: hoe economische ontwikkeling en de bescherming van bossen wordt gedwarsboomd door ISDS
In Indonesië zijn Amerikaanse mijnbouwbedrijven erin geslaagd nieuwe wetgeving ongedaan te maken die bedoeld was om de economische ontwikkeling van het land te stimuleren en de bossen te beschermen. Dat is de impact die investeringsverdragen kunnen hebben op de ontwikkeling en rechten van de bevolking op sociaal, milieu- en economisch gebied. Waarom? Vooral vanwege zogenaamde ‘Investor-to-State Dispute Settlement’-clausules die vaak zijn opgenomen in dit soort verdragen.
-
Publicatie / 7 juli 2022
-
Nieuws / 26 juni 2020
630 maatschappelijke organisaties luiden noodklok over mogelijke golf van Covid19-claims
Landen kunnen te maken krijgen met een golf van claims van multinationals die regeringen aanklagen wegens genomen maatregelen om de Covid-pandemie het hoofd te bieden. Ruim 600 organisaties uit meer dan 90 landen riepen daarom deze week hun overheden op om maatregelen te treffen om te voorkomen dat staten hiervoor buiten de rechter om aangeklaagd kunnen worden door bedrijven. De organisaties waarschuwen er ook voor dat advocatenkantoren hun clienten - investeerders en multinationals- reeds actief informeren over de mogelijkheden tot claimen. Ook handelsdeskundigen, VN-organisaties en mensenrechtenexperts voorspellen een golf aan claims.
-
Voor de pers / 9 februari 2020
PERSBERICHT Open brief van organisaties uit de hele wereld: Teken CETA niet
Amsterdam, 10 februari 2020 – Ruim 70 organisaties uit de hele wereld vragen het parlement in Den Haag om geen handtekening te zetten onder handelsverdrag CETA tussen de Europese Unie en Canada. Dat doen ze in een open brief aan de Tweede Kamer. Milieudefensie en Both ENDS ondersteunen die oproep.
-
Voor de pers / 23 mei 2023
Viering 60 jaar investeringsverdragen geen reden voor feestje
Nederland viert op 23 mei 60 jaar bilaterale investeringsverdragen. In 1963 sloot Nederland zijn eerste verdrag met Tunesië. Deze verdragen zouden een belangrijke rol moeten spelen bij het beschermen van buitenlandse investeringen van Nederlandse bedrijven. In de praktijk geven ze multinationals vooral een sterk machtsmiddel in handen met dramatische gevolgen voor mens en milieu wereldwijd, blijkt uit een studie van SOMO, Both ENDS en TNI.
-
Nieuws / 11 oktober 2019
Paraguay: hoe ISDS aangegrepen werd om landrechten van mensen te schenden
Inheemse volken in Paraguay zien zich bij hun pogingen de grond van hun voorouders terug te vorderen, gedwarsboomd door Duitse investeerders. Dat is de impact die investeringsverdragen kunnen hebben op de ontwikkeling en rechten van de bevolking op sociaal, milieu- en economisch gebied. Waarom? Vooral vanwege zogenaamde 'Investor-to-State Dispute Settlement'-clausules die vaak zijn opgenomen in dit soort verdragen.
-
Publicatie / 30 oktober 2023
-
Brief / 26 juni 2020
Brief aan overheden over mogelijke golf van Covid19-claims
Landen kunnen te maken krijgen met een golf van claims van multinationals die regeringen aanklagen wegens genomen maatregelen om de Covid-pandemie het hoofd te bieden. Ruim 600 organisaties uit meer dan 90 landen riepen daarom deze week hun overheden op om maatregelen te treffen om te voorkomen dat staten hiervoor buiten de rechter om aangeklaagd kunnen worden door bedrijven.
-
Brief / 10 oktober 2022
Oproep aan kabinet: stap nu uit het Energiehandvestverdrag (ECT)
12 maatschappelijke organisaties, waaronder Both ENDS, roepen de Tweede Kamer, de ministers Jetten en Schreinemacher en minister-president Rutte op om uit het Energiehandvestverdrag (Energy Charter Treaty / ECT) te stappen. Dit verdrag beschermt de investeringen van multinationals en stelt hen in staat om miljoenenclaims in te dienen als overheden klimaatmaatregelen nemen die hun investeringen kunnen schaden. Daarmee staat het verdrag het behalen van de klimaatdoelen van Parijs in de weg.
-
Dossier /
Handelsverdragen
Handelsverdragen hebben vaak niet alleen vergaande gevolgen voor de economie van een land, maar ook voor mens en milieu. Vooral de meest kwetsbare groepen zijn de dupe van internationale handelsverdragen.
-
Evenement / 21 februari 2022, 16:00 - 17:30
Webinar en lancering van nieuwe publicatie over EU-Mercosur
Wat is het EU-Mercosur associatieverdrag en wat maakt het zo omstreden? Wat kunnen de gevolgen van het verdrag zijn voor mensen en hun leefomgeving, zowel in de EU- als in de Mercosur-landen? Voor meer informatie over deze en andere issues rond het verdrag, zie onze nieuwe publicatie en volg ons interactieve webinar volgende week!
Meld je hier aan!
-
Publicatie / 12 november 2020
-
Nieuws / 24 oktober 2022
Opzeggen energieverdrag ECT door Nederland goed voor energietransitie wereldwijd
Het besluit van Minister voor Klimaat en Energie Rob Jetten om uit het Energy Charter Treaty (ECT) te stappen, is goed nieuws voor de energietransitie in Nederland én daarbuiten. Overheden van landen die zijn aangesloten bij dit verdrag kunnen daardoor de transitie naar duurzame energie vormgeven zonder dat ze bang hoeven te zijn voor claims door in Nederland gevestigde bedrijven.
-
Publicatie / 21 september 2015
-
Publicatie / 4 april 2019
-
Nieuws / 14 oktober 2016
Vijf andere redenen waarom TTIP een slecht idee is
Zaterdag 22 oktober vindt in Amsterdam een grote demonstratie tegen handelsverdragen TTIP, CETA en TiSA plaats. Both ENDS doet ook mee, omdat wij deze verdragen een heel slecht idee vinden. Niet alleen voor ons in Nederland en Europa, maar juist ook voor ontwikkelingslanden.
-
Publicatie / 15 februari 2022
-
Publicatie / 12 april 2022