Investeringsverdragen
Investeringsverdragen moeten inclusief en duurzaam en gelijkwaardig zijn. Dat betekent dat de belangen van mensen en hun leefomgeving niet ondergeschikt zouden moeten zijn aan die van bedrijven.
Internationale investeringsstromen worden op dit moment geregeld door ongeveer 3000 bilaterale investeringsverdragen (BIT's) en andere internationale investeringsovereenkomsten (IIA's). Oorspronkelijk zijn deze verdragen opgezet om buitenlandse investeringen te bevorderen, maar van dat beloofde positieve effect is bitter weinig terecht gekomen. Het is tijd om het internationale systeem van investeringsverdragen grondig te veranderen. Niet alleen is duidelijk dat buitenlandse investeringen niet door investeringsverdragen worden bevorderd, maar ook dat ontwikkelingslanden er in veel gevallen juist ernstig door worden benadeeld.
Verregaande rechten voor investeerders
De verdragen geven wel verregaande rechten aan buitenlandse investeerders en ze worden in toenemende mate gebruikt als drukmiddel, om overheden ervan te weerhouden maatregelen te nemen die tegen de belangen van deze buitenlandse investeerders ingaan. Dat gebeurt door middel van het zogenaamde Investor-to-State-Dispute-Settlement- mechanisme (ISDS), waarmee bedrijven of investeerders staten kunnen aanklagen buiten de nationale rechter om. ISDS- tribunalen zijn niet gebonden aan de nationale wetten van het land dat wordt aangeklaagd en ze werken maar een kant op: alleen bedrijven mogen claims indienen, zonder dat er tegenprestaties geleverd hoeven te worden.
Geschillenbeslechting buiten nationale rechter om
Buitenlandse investeerders kunnen via ISDS een breed scala aan nationale overheidsmaatregelen en –beleid, bijvoorbeeld sociale- en milieuregels, aanvechten. De uitspraak van zo’n ISDS-tribunaal is definitief, bindend en internationaal afdwingbaar. Een groot deel (zo’n 60%) van al die ISDS-zaken wordt door bedrijven aangespannen tegen armere landen, en het aantal klachten is in de afgelopen 10-20 flink gegroeid. In de afgelopen vijf jaar is er meer dan één nieuwe ISDS case per week ingediend. En eind 2017 meldde UNCTAD dat een succesvolle eiser gemiddeld zo'n $ 522 miljoen ontving. Als een land geen boete wil riskeren, ziet het er vaak vanaf om de maatregel in te voeren, met alle gevolgen van dien voor de bevolking.
Veel ISDS-claims vanuit Nederland
ISDS claims hebben veel ontwikkelingslanden al behoorlijk wat schade berokkend. Nederland is na de VS het land vanuit waar de meeste ISDS procedures worden gestart. Voor een belangrijk deel is dit te danken aan de bijna honderd bilaterale investeringsverdragen (BITs), die Nederland heeft afgesloten met (ontwikkelings)landen. Verder hebben veel buitenlandse bedrijven een ‘brievenbusfirma’ gevestigd in Nederland.Hierdoor kunnen zij de Nederlandse BITs inzetten om landen aan te klagen waarin ze investeren. De toenemende negatieve gevolgen van ISDS in investeringsverdragen is een van de belangrijkste redenen waarom steeds meer ontwikkelingslanden bestaande handelsverdragen met Nederland (willen) opzeggen.
Both ENDS werk en het hervormen en opzeggen van BITs
Both ENDS vraagt al lange tijd aandacht voor de negatieve gevolgen van investeringsverdragen op ontwikkelingslanden en maakt zich vooral zorgen over het ISDS-mechanismen in de bestaande verdragen. Om investeringsbeleid eerlijk en duurzaam te maken en ervoor te zorgen dat mens en milieu er geen schade van ondervinden, moet vooral het ISDS-systeem, dat in alle verdragen is opgenomen, zo snel mogelijk van tafel.
Nederlandse Model-BIT
Nederland werkt in 2018 aan een herziening van de modeltekst van haar BIT’s. Deze zal als voorbeeld dienen voor veel andere Europese landen, dus is het belangrijk dat de tekst zo inclusief en duurzaam mogelijk wordt. Samen met Nederlandse en buitenlandse partnerorganisaties levert Both ENDS input op de nieuwe tekst, uiteraard in de hoop dat de aanbevelingen zullen worden overgenomen. Ook werken wij met onze partners aan bewustwording over de gevolgen van investeringsverdragen en ISDS, met als doel om publieke druk uit te oefenen op de besluitvorming rond de modeltekst.
Opzeggen van BITS
Buiten Nederland brengen we onze zorgen en kritiekpunten naar voren bij verschillende instituties, zoals de UNCTAD en het Europees Parlement. We ondersteunen lokale groepen in zuidelijke landen in hun werk om van de bestaande verdragen af te komen, zodat nieuw (investerings)beleid kan worden ontwikkeld dat mensen en milieu centraal zet en zorgt dat investeringen echt een positieve bijdrage leveren aan duurzame ontwikkeling.
Voor meer informatie
Lees meer over dit onderwerp
-
Dossier
Geen VIP-rechten voor multinationals: Kies voor mens en milieu!
Inheemse volken in Paraguay zien zich bij hun pogingen de grond van hun voorouders terug te vorderen, gedwarsboomd door Duitse investeerders. In Indonesië zijn Amerikaanse mijnbouwbedrijven erin geslaagd nieuwe wetgeving ongedaan te maken die bedoeld was om de economische ontwikkeling van het land te stimuleren en de bossen te beschermen. Dat is de impact die investeringsverdragen kunnen hebben op de ontwikkeling en rechten van de bevolking op sociaal, milieu- en economisch gebied. Waarom? Vooral vanwege zogenaamde 'Investor-to-State Dispute Settlement'-clausules die vaak zijn opgenomen in dit soort verdragen.
-
Dossier
Handelsverdragen
Handelsverdragen hebben vaak niet alleen vergaande gevolgen voor de economie van een land, maar ook voor mens en milieu. Vooral de meest kwetsbare groepen zijn de dupe van internationale handelsverdragen.
-
Dossier
Fair Green and Global Alliance (FGG)
Samen met maatschappelijke organisaties van over de hele wereld werkt de FGG Alliantie aan sociaal rechtvaardige, inclusieve en ecologisch duurzame samenlevingen in Nederland en het Zuiden.
-
Blog / 16 februari 2021
Nederland kan veel bijdragen aan verduurzaming van landbouw – nationaal én internationaal
Door Karin van BoxtelAls Nederland haar landbouw en veeteelt wil verduurzamen en wil zorgen dat boeren een eerlijke prijs voor hun producten krijgen, zal ons land ook buiten de grenzen moeten kijken. Nederland is de op één na grootste exporteur van landbouwproducten ter wereld. We hebben grote impact, omdat we via onze handelsrelaties een intensief landbouwsysteem in stand houden dat leidt tot de vernietiging van ecosystemen en dat lokale productie ondermijnt. De voetafdruk van de Nederlandse economie is, mede door de handel in landbouwproducten, groot en groeiende. Dat moet en kan anders:Nederland heeft namelijk een goede uitgangspositie om de noodzakelijke landbouwtransitie aan te voeren. Gelukkig bieden de verkiezingsprogramma's die op tafel liggen, daarvoor genoeg aanknopingspunten. Een nieuwe coalitie kan dus voortvarend aan de slag.
-
Publicatie / 12 november 2020
-
Evenement / 12 november 2020, 16:00 - 17:30
Handel Anders! Een oproep voor eerlijke en duurzame handel
Op donderdag 12 november lanceert HandelAnders! de publicatie 'Handel Anders! Een oproep voor eerlijke en duurzame handel'
De bijeenkomst vindt om 16:00 in Nieuwspoort plaats en is te volgen via een livestream.
Programma
16.00 – Openingswoord moderator Natasja van den Berg
16.05 – Reactie Jan Pronk (voormalig minister van Ontwikkelingssamenwerking)
16.15 – Panel: Tuur Elzinga (FNV), Danielle Hirsch (Both ENDS) en Guus Geurts (Platform Aarde Boer Consument)
16.40 – Woordvoerders Handel Tweede Kamer
16.55 – Reactie panel op Kamerleden
17.05 – Vragen van journalisten
17.25 – Slotwoord Sara Murawski (Handel Anders! coalitie)
Meekijken en -luisteren?
Facebook-event: https://www.facebook.com/events/1638256386339076
Nieuwspoort livestream: https://www.nieuwspoort.nl/debatcentrum/live/
YouTube livestream: https://youtu.be/jF1vO6Pv3hQ
Op donderdag 12 november wordt de publicatie op deze website gepubliceerd. Vanaf dan is de publicatie ook op de HandelAnders! website te lezen en te downloaden.
-
Nieuws / 8 oktober 2020
Europees parlement neemt resolutie aan tegen EU-Mercosur
Afgelopen dinsdag 6 oktober nam het Europees Parlement een resolutie aan waarin de EU Mercosur-overeenkomst, het associatieverdrag tussen de EU en Brazilië, Paraguay, Uruguay en Argentinië waarover momenteel onderhandeld wordt, werd verworpen. De resolutie, die met een meerderheid van 345 tegen 295 werd aangenomen, stelde dat 'het EU-Mercosur handelsverdrag in zijn huidige vorm niet kan worden geratificeerd'. Both ENDS vindt dit een mooie stap in de goede richting, want het verdrag kan verregaande negatieve gevolgen hebben voor mensen en milieu in de Mercosur-landen en erbuiten.
-
Voor de pers / 29 juni 2020
Persbericht - Oproep 265 organisaties: "EU, zet geen handtekening onder EU-Mercosurverdrag”
Duitsland moet haar invloed als voorzitter van de EU in de tweede helft van dit jaar inzetten om te voorkomen dat het omstreden EU-Mercosur vrijhandelsverdrag wordt ondertekend. Daartoe roepen 265 maatschappelijke en milieuorganisaties uit de EU en Mercosur-landen op in een brandbrief die vandaag aan de Duitse bondskanselier Merkel wordt overhandigd. De deal tussen de EU en Argentinië, Brazilië, Uruguay en Paraguay werkt natuurvernietiging en schending van mensenrechten in kwetsbare gebieden in Zuid-Amerika in de hand. Het verdrag leidt tevens tot oneerlijke concurrentie voor Europese boeren. Vanuit Nederland werd de brief ondertekend door diverse ngo’s, waaronder Greenpeace en Both ENDS, en verschillende organisaties verenigd in de Handel Anders! coalitie.
-
Blog / 14 april 2020
Stop WTO-onderhandelingen tot iedereen weer volwaardig mee kan doen
Door Burghard Ilge en Daniëlle HirschDe Wereldhandelsorganisatie (WTO) wordt - zeker nadat president Trump in 2019 besloot de stekker uit een van de belangrijkste WTO-lichamen te trekken (het orgaan waar landen in beroep kunnen gaan bij handelsgeschillen) - vaak gezien als een instelling in crisis: vleugellam en niet meer relevant. Toch ondertekenden meer dan 150 maatschappelijke organisaties, netwerken en groepen vanuit de hele wereld een brandbrief aan Directeur-Generaal van de WTO Roberto Azevedo, omdat ze zich ernstig zorgen maken over de huidige gang van zaken binnen de WTO.
-
Voor de pers / 9 februari 2020
PERSBERICHT Open brief van organisaties uit de hele wereld: Teken CETA niet
Amsterdam, 10 februari 2020 – Ruim 70 organisaties uit de hele wereld vragen het parlement in Den Haag om geen handtekening te zetten onder handelsverdrag CETA tussen de Europese Unie en Canada. Dat doen ze in een open brief aan de Tweede Kamer. Milieudefensie en Both ENDS ondersteunen die oproep.
-
Publicatie / 20 november 2019
-
Nieuws / 11 oktober 2019
Indonesië: hoe economische ontwikkeling en de bescherming van bossen wordt gedwarsboomd door ISDS
In Indonesië zijn Amerikaanse mijnbouwbedrijven erin geslaagd nieuwe wetgeving ongedaan te maken die bedoeld was om de economische ontwikkeling van het land te stimuleren en de bossen te beschermen. Dat is de impact die investeringsverdragen kunnen hebben op de ontwikkeling en rechten van de bevolking op sociaal, milieu- en economisch gebied. Waarom? Vooral vanwege zogenaamde ‘Investor-to-State Dispute Settlement’-clausules die vaak zijn opgenomen in dit soort verdragen.
-
Nieuws / 11 oktober 2019
Paraguay: hoe ISDS aangegrepen werd om landrechten van mensen te schenden
Inheemse volken in Paraguay zien zich bij hun pogingen de grond van hun voorouders terug te vorderen, gedwarsboomd door Duitse investeerders. Dat is de impact die investeringsverdragen kunnen hebben op de ontwikkeling en rechten van de bevolking op sociaal, milieu- en economisch gebied. Waarom? Vooral vanwege zogenaamde 'Investor-to-State Dispute Settlement'-clausules die vaak zijn opgenomen in dit soort verdragen.
-
Nieuws / 18 juni 2019
Open brief van meer dan 340 organisaties: EU moet onderhandeling verdrag met Zuid-Amerikaanse landen stoppen.
Vandaag hebben meer dan 340 organisaties uit zowel Zuid-Amerika als Europa, inclusief Both ENDS, samen een open brief aan de leiders van de Europese Unie gestuurd, waarin zij de EU oproepen de onderhandelingen over het EU-Mercosur vrijhandelsverdrag te staken. De organisaties en hun achterban maken zich ernstig zorgen over de grote toename van schendingen van inheemse mensenrechten en van schade aan natuur en milieu in Brazilië.
-
Publicatie / 4 april 2019
-
Nieuws / 21 januari 2019
Aftrap Europese campagne tegen oneerlijke investeringsverdragen
Vandaag doet een alliantie van meer dan 150 organisaties, vakbonden en sociale bewegingen in allerlei landen in Europa de aftrap voor een gezamenlijke campagne tegen oneerlijke handels- en investeringsverdragen, in het bijzonder tegen het omstreden Investor-to-State-Dispute-Settlement (ISDS)- mechanisme. Daarmee kunnen investeerders staten aanklagen als deze (sociale en milieu-)wetten maken die de winst van de investeerder in gevaar kunnen brengen.
-
Publicatie / 7 november 2018
-
Nieuws / 19 juni 2018
Organisaties roepen Minister Kaag op om bilateraal investeringsverdrag met Burkina Faso op te zeggen.
Vandaag stuurde Both ENDS een door meerdere maatschappelijke organisaties ondertekende brief aan minister Kaag van Ontwikkelingssamenwerking en Buitenlandse Handel, om haar te herinneren aan de deadline voor het opzeggen van het bilaterale handelsverdrag tussen Burkina Faso en Nederland. Het verdrag, dat zeer schadelijk kan zijn voor een arm land als Burkina Faso, zal automatisch worden verlengd voor de komende 15 jaar als het niet vóór 1 juli van dit jaar wordt beëindigd.
-
Externe link / 31 mei 2018
Oeganda: tijd voor een nieuwe, betere overeenkomst met Nederland (Jaarverslag 2017)
Both ENDS vraagt al een aantal jaar aandacht voor de nadelen van Bilaterale Investeringsverdragen (BITs) tussen Nederland en landen in het Zuiden. In 2017 werd een belangrijke stap gezet: de Oegandese regering zegde, op advies van Both ENDS en onze lokale partner SEATINI, hun verdrag met Nederland op.
-
Nieuws / 13 januari 2018
50 jaar investeringsverdragen met ISDS: tijd voor verandering
Dit jaar is het 50 jaar geleden dat Nederland als eerste land het 'Investor to State Dispute Settlement' (ISDS)-systeem introduceerde in een bilateraal investeringsverdrag, met Indonesië. Sindsdien zijn wereldwijd honderden nieuwe bilaterlate investeringsverdragen (BIT's) gesloten waarin ISDS is opgenomen. Het ISDS-systeem in de huidige verdragen biedt vergaande bescherming aan investeerders, wat vaak ten koste gaat van nationale overheden en wetgeving, vooral in ontwikkelingslanden.