Investeringsverdragen
Investeringsverdragen moeten inclusief en duurzaam en gelijkwaardig zijn. Dat betekent dat de belangen van mensen en hun leefomgeving niet ondergeschikt zouden moeten zijn aan die van bedrijven.
Internationale investeringsstromen worden op dit moment geregeld door ongeveer 3000 bilaterale investeringsverdragen (BIT's) en andere internationale investeringsovereenkomsten (IIA's). Oorspronkelijk zijn deze verdragen opgezet om buitenlandse investeringen te bevorderen, maar van dat beloofde positieve effect is bitter weinig terecht gekomen. Het is tijd om het internationale systeem van investeringsverdragen grondig te veranderen. Niet alleen is duidelijk dat buitenlandse investeringen niet door investeringsverdragen worden bevorderd, maar ook dat ontwikkelingslanden er in veel gevallen juist ernstig door worden benadeeld.
Verregaande rechten voor investeerders
De verdragen geven wel verregaande rechten aan buitenlandse investeerders en ze worden in toenemende mate gebruikt als drukmiddel, om overheden ervan te weerhouden maatregelen te nemen die tegen de belangen van deze buitenlandse investeerders ingaan. Dat gebeurt door middel van het zogenaamde Investor-to-State-Dispute-Settlement- mechanisme (ISDS), waarmee bedrijven of investeerders staten kunnen aanklagen buiten de nationale rechter om. ISDS- tribunalen zijn niet gebonden aan de nationale wetten van het land dat wordt aangeklaagd en ze werken maar een kant op: alleen bedrijven mogen claims indienen, zonder dat er tegenprestaties geleverd hoeven te worden.
Geschillenbeslechting buiten nationale rechter om
Buitenlandse investeerders kunnen via ISDS een breed scala aan nationale overheidsmaatregelen en –beleid, bijvoorbeeld sociale- en milieuregels, aanvechten. De uitspraak van zo’n ISDS-tribunaal is definitief, bindend en internationaal afdwingbaar. Een groot deel (zo’n 60%) van al die ISDS-zaken wordt door bedrijven aangespannen tegen armere landen, en het aantal klachten is in de afgelopen 10-20 flink gegroeid. In de afgelopen vijf jaar is er meer dan één nieuwe ISDS case per week ingediend. En eind 2017 meldde UNCTAD dat een succesvolle eiser gemiddeld zo'n $ 522 miljoen ontving. Als een land geen boete wil riskeren, ziet het er vaak vanaf om de maatregel in te voeren, met alle gevolgen van dien voor de bevolking.
Veel ISDS-claims vanuit Nederland
ISDS claims hebben veel ontwikkelingslanden al behoorlijk wat schade berokkend. Nederland is na de VS het land vanuit waar de meeste ISDS procedures worden gestart. Voor een belangrijk deel is dit te danken aan de bijna honderd bilaterale investeringsverdragen (BITs), die Nederland heeft afgesloten met (ontwikkelings)landen. Verder hebben veel buitenlandse bedrijven een ‘brievenbusfirma’ gevestigd in Nederland.Hierdoor kunnen zij de Nederlandse BITs inzetten om landen aan te klagen waarin ze investeren. De toenemende negatieve gevolgen van ISDS in investeringsverdragen is een van de belangrijkste redenen waarom steeds meer ontwikkelingslanden bestaande handelsverdragen met Nederland (willen) opzeggen.
Both ENDS werk en het hervormen en opzeggen van BITs
Both ENDS vraagt al lange tijd aandacht voor de negatieve gevolgen van investeringsverdragen op ontwikkelingslanden en maakt zich vooral zorgen over het ISDS-mechanismen in de bestaande verdragen. Om investeringsbeleid eerlijk en duurzaam te maken en ervoor te zorgen dat mens en milieu er geen schade van ondervinden, moet vooral het ISDS-systeem, dat in alle verdragen is opgenomen, zo snel mogelijk van tafel.
Nederlandse Model-BIT
Nederland werkt in 2018 aan een herziening van de modeltekst van haar BIT’s. Deze zal als voorbeeld dienen voor veel andere Europese landen, dus is het belangrijk dat de tekst zo inclusief en duurzaam mogelijk wordt. Samen met Nederlandse en buitenlandse partnerorganisaties levert Both ENDS input op de nieuwe tekst, uiteraard in de hoop dat de aanbevelingen zullen worden overgenomen. Ook werken wij met onze partners aan bewustwording over de gevolgen van investeringsverdragen en ISDS, met als doel om publieke druk uit te oefenen op de besluitvorming rond de modeltekst.
Opzeggen van BITS
Buiten Nederland brengen we onze zorgen en kritiekpunten naar voren bij verschillende instituties, zoals de UNCTAD en het Europees Parlement. We ondersteunen lokale groepen in zuidelijke landen in hun werk om van de bestaande verdragen af te komen, zodat nieuw (investerings)beleid kan worden ontwikkeld dat mensen en milieu centraal zet en zorgt dat investeringen echt een positieve bijdrage leveren aan duurzame ontwikkeling.
Voor meer informatie
Lees meer over dit onderwerp
-
Dossier
Innovaties voor iedereen: een andere blik op intellectueel eigendom
Het klinkt zo logisch: patenten en andere intellectuele eigendomsrechten beschermen investeringen in innovaties, waardoor er meer innovaties gedaan worden waarvan de hele wereld vervolgens kan profiteren. Zoals nieuwe medicijnen of droogte-resistente gewassen. Maar in de praktijk werken deze eigendomsrechten vaak averechts en belemmeren ze de toegang tot innovaties juist voor degenen die ze het hardst nodig hebben.
-
Dossier
Geen VIP-rechten voor multinationals: Kies voor mens en milieu!
Inheemse volken in Paraguay zien zich bij hun pogingen de grond van hun voorouders terug te vorderen, gedwarsboomd door Duitse investeerders. In Indonesië zijn Amerikaanse mijnbouwbedrijven erin geslaagd nieuwe wetgeving ongedaan te maken die bedoeld was om de economische ontwikkeling van het land te stimuleren en de bossen te beschermen. Dat is de impact die investeringsverdragen kunnen hebben op de ontwikkeling en rechten van de bevolking op sociaal, milieu- en economisch gebied. Waarom? Vooral vanwege zogenaamde 'Investor-to-State Dispute Settlement'-clausules die vaak zijn opgenomen in dit soort verdragen.
-
Dossier
Handelsverdragen
Handelsverdragen hebben vaak niet alleen vergaande gevolgen voor de economie van een land, maar ook voor mens en milieu. Vooral de meest kwetsbare groepen zijn de dupe van internationale handelsverdragen.
-
Dossier
Fair Green and Global Alliance (FGG)
Samen met maatschappelijke organisaties van over de hele wereld werkt de FGG Alliantie aan sociaal rechtvaardige, inclusieve en ecologisch duurzame samenlevingen in Nederland en het Zuiden.
-
Publicatie / 8 september 2022
-
Publicatie / 7 juli 2022
-
Nieuws / 9 juni 2022
Burghard Ilge en Fernando Hernandez: "Deze WTO-top wordt belangrijker dan ooit"
De komende week is Genève het epicentrum van de wereldhandel, als handelsministers en andere hoogwaardigheidsbekleders uit de hele wereld samenkomen voor de ministeriële top van de Wereld Handels Organisatie (WTO). Liesje Schreinemacher, de Nederlandse minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking, gaat er met een delegatie naartoe. Onze collega Burghard Ilge gaat mee als officieel delegatielid om de maatschappelijke organisaties te vertegenwoordigen. Collega Fernando Hernandez reist eveneens naar Genève, en zal buiten de conferentiezaal samen met andere maatschappelijke organisaties uit de hele wereld de onderhandelingen volgen en proberen te beïnvloeden.
-
Nieuws / 25 april 2022
Oproep tot mede-ondertekenen: Nee tegen UPOV in Indonesië
De Europese Unie (EU) blijft van landen in het globale zuiden eisen dat ze zich aansluiten bij UPOV en wetten ter bescherming van plantenrassen opnemen in handelsverdragen. Op dit moment gebeurt dit in de onderhandelingen tussen de EU en Indonesië, waardoor Indonesië niet meer de flexibiliteit zal hebben om zo'n wet zo op te stellen dat deze aan haar eigen behoeften en prioriteiten voldoet. Daarom roepen we op om onze brieven hierover aan de Europese Commissie en de Indonesische regering mede te ondertekenen.
-
Publicatie / 12 april 2022
-
Evenement / 22 februari 2022, 16:00 - 17:30
Webinar en lancering van nieuwe publicatie over EU-Mercosur
Wat is het EU-Mercosur associatieverdrag en wat maakt het zo omstreden? Wat kunnen de gevolgen van het verdrag zijn voor mensen en hun leefomgeving, zowel in de EU- als in de Mercosur-landen? Voor meer informatie over deze en andere issues rond het verdrag, zie onze nieuwe publicatie en volg ons interactieve webinar volgende week!
Meld je hier aan!
-
Blog / 18 februari 2022
Zo ziet een eerlijke, duurzame Afrika-strategie eruit
Door Daniëlle HirschHernieuwbare energie levert veel meer werkgelegenheid op dan fossiel. Dáár zouden Nederlandse bedrijven in moeten investeren.
-
Blog / 10 december 2021
Vaccin-apartheid is schending van mensenrechten
Farmaceuten houden vast aan hun patenten en (onze) overheden nemen de belemmeringen voor vrije productie – die al jaren geleden binnen internationale handelsverdragen zijn opgeworpen – niet weg.
-
Evenement / 7 december 2021, 14:00 - 15:15
WEBINAR: hoe de EU intellectueel eigendomsrecht op gewassen en zaaigoed promoot
Het buitenlandse handelsbeleid van de Europese Unie (EU) heeft veel gevolgen voor de duurzaamheid van voedselsystemen in ontwikkelingslanden en specifiek voor boeren, veehouders en burgers. De EU dringt op allerlei manieren aan op stevige intellectuele eigendomsrechten op planten en dat heeft impact op voedselsystemen vanaf de basis, namelijk vanaf de zaden die beschikbaar zijn voor boeren om te verbouwen. Binnen de set van intellectuele eigendomsrechten is het belangrijkste instrument dat wordt bepleit door de Europese autoriteiten, de wet van 1991 van het UPOV-verdrag. Dat verdrag verleent exclusieve rechten aan kwekers op het teeltmateriaal van nieuwe plantenrassen, terwijl de rechten van anderen om het materiaal te gebruiken voor verdere veredeling en de rechten van boeren om hun zaden vrijelijk te bewaren, te gebruiken, te ruilen en te verkopen, juist ernstig worden ingeperkt.
-
Publicatie / 29 november 2021
-
Voor de pers / 25 oktober 2021
Nieuw rapport: EU-Mercosur handelsverdrag funest voor mens en milieu
Het EU-Mercosur handelsverdrag leidt tot natuurvernietiging, schending van landrechten van boeren en Inheemse volkeren en verlies van industriële banen in de Mercosur-landen. Daarnaast zorgt het voor oneerlijke concurrentie voor Europese boeren. De Handel Anders! coalitie pleit voor een alternatief verdrag om de politieke samenwerking tussen de EU en de Mercosur-landen te verbeteren en doet voorstellen voor rechtvaardige en duurzame internationale handelsregels. Dat is de kernboodschap van een nieuwe publicatie die vandaag gepresenteerd wordt in Nieuwspoort.
-
Blog / 16 februari 2021
Nederland kan veel bijdragen aan verduurzaming van landbouw – nationaal én internationaal
Door Karin van BoxtelAls Nederland haar landbouw en veeteelt wil verduurzamen en wil zorgen dat boeren een eerlijke prijs voor hun producten krijgen, zal ons land ook buiten de grenzen moeten kijken. Nederland is de op één na grootste exporteur van landbouwproducten ter wereld. We hebben grote impact, omdat we via onze handelsrelaties een intensief landbouwsysteem in stand houden dat leidt tot de vernietiging van ecosystemen en dat lokale productie ondermijnt. De voetafdruk van de Nederlandse economie is, mede door de handel in landbouwproducten, groot en groeiende. Dat moet en kan anders:Nederland heeft namelijk een goede uitgangspositie om de noodzakelijke landbouwtransitie aan te voeren. Gelukkig bieden de verkiezingsprogramma's die op tafel liggen, daarvoor genoeg aanknopingspunten. Een nieuwe coalitie kan dus voortvarend aan de slag.
-
Publicatie / 31 december 2020
-
Publicatie / 12 november 2020
-
Evenement / 12 november 2020, 16:00 - 17:30
Handel Anders! Een oproep voor eerlijke en duurzame handel
Op donderdag 12 november lanceert HandelAnders! de publicatie 'Handel Anders! Een oproep voor eerlijke en duurzame handel'
De bijeenkomst vindt om 16:00 in Nieuwspoort plaats en is te volgen via een livestream.
Programma
16.00 – Openingswoord moderator Natasja van den Berg
16.05 – Reactie Jan Pronk (voormalig minister van Ontwikkelingssamenwerking)
16.15 – Panel: Tuur Elzinga (FNV), Danielle Hirsch (Both ENDS) en Guus Geurts (Platform Aarde Boer Consument)
16.40 – Woordvoerders Handel Tweede Kamer
16.55 – Reactie panel op Kamerleden
17.05 – Vragen van journalisten
17.25 – Slotwoord Sara Murawski (Handel Anders! coalitie)
Meekijken en -luisteren?
Facebook-event: https://www.facebook.com/events/1638256386339076
Nieuwspoort livestream: https://www.nieuwspoort.nl/debatcentrum/live/
YouTube livestream: https://youtu.be/jF1vO6Pv3hQ
Op donderdag 12 november wordt de publicatie op deze website gepubliceerd. Vanaf dan is de publicatie ook op de HandelAnders! website te lezen en te downloaden.
-
Nieuws / 8 oktober 2020
Europees parlement neemt resolutie aan tegen EU-Mercosur
Afgelopen dinsdag 6 oktober nam het Europees Parlement een resolutie aan waarin de EU Mercosur-overeenkomst, het associatieverdrag tussen de EU en Brazilië, Paraguay, Uruguay en Argentinië waarover momenteel onderhandeld wordt, werd verworpen. De resolutie, die met een meerderheid van 345 tegen 295 werd aangenomen, stelde dat 'het EU-Mercosur handelsverdrag in zijn huidige vorm niet kan worden geratificeerd'. Both ENDS vindt dit een mooie stap in de goede richting, want het verdrag kan verregaande negatieve gevolgen hebben voor mensen en milieu in de Mercosur-landen en erbuiten.