Burghard Ilge

Landen kunnen te maken krijgen met een golf van claims van multinationals die regeringen aanklagen wegens genomen maatregelen om de Covid-pandemie het hoofd te bieden. Ruim 600 organisaties uit meer dan 90 landen riepen daarom deze week hun overheden op om maatregelen te treffen om te voorkomen dat staten hiervoor buiten de rechter om aangeklaagd kunnen worden door bedrijven.  De organisaties waarschuwen er ook voor dat advocatenkantoren hun clienten - investeerders en multinationals-  reeds actief informeren over de mogelijkheden tot claimen. Ook handelsdeskundigen, VN-organisaties en mensenrechtenexperts voorspellen een golf aan claims.

Amsterdam, 10 februari 2020 – Ruim 70 organisaties uit de hele wereld vragen het parlement in Den Haag om geen handtekening te zetten onder handelsverdrag CETA tussen de Europese Unie en Canada. Dat doen ze in een open brief aan de Tweede Kamer. Milieudefensie en Both ENDS ondersteunen die oproep.

Veel landen menen dat een Bilateraal Investeringsverdrag (BIT) of internationaal Investeringsverdragen de deuren openen voor buitenlandse investeringen die bijdragen aan economische ontwikkeling en welvaart. Maar de realiteit laat een ander beeld zien. 

Vandaag doet een alliantie van meer dan 150 organisaties, vakbonden en sociale bewegingen in allerlei landen in Europa de aftrap voor een gezamenlijke campagne tegen oneerlijke handels- en investeringsverdragen, in het bijzonder tegen het omstreden Investor-to-State-Dispute-Settlement (ISDS)- mechanisme. Daarmee kunnen investeerders staten aanklagen als deze (sociale en milieu-)wetten maken die de winst van de investeerder in gevaar kunnen brengen. 

In 2001 hebben Tanzania en Nederland een verdrag ondertekend dat slechts bij weinig mensen bekend is. Het betreft een BIT: een bilateraal verdrag 'inzake de bevordering en de wederzijdse bescherming van investeringen'. Het doel is de onderlinge economische betrekkingen uit te breiden en te intensiveren en het kapitaalverkeer, de overdracht van technologie en de economische ontwikkeling van de verdragsluitende partijen te stimuleren. Maar de ondertekening van het verdrag bleek vooral symbolisch, aangezien het in die opzichten nauwelijks iets heeft opgeleverd. Het Centraal Planbureau heeft in een rapport geconcludeerd dat BIT's geen positief effect hebben op investeringen in Latijns-Amerikaanse en Afrikaanse landen bezuiden de Sahara met een laag of lager middeninkomen, waaronder Tanzania.

Vandaag stuurde Both ENDS een door meerdere maatschappelijke organisaties  ondertekende brief aan minister Kaag van Ontwikkelingssamenwerking en Buitenlandse Handel, om haar te herinneren aan de deadline voor het opzeggen van het bilaterale handelsverdrag tussen Burkina Faso en Nederland. Het verdrag, dat zeer schadelijk kan zijn voor een arm land als Burkina Faso, zal automatisch worden verlengd voor de komende 15 jaar als het niet vóór 1 juli van dit jaar wordt beëindigd. 

Vandaag lanceren SOMO, TNI, Milieudefensie en Both ENDS, ondersteund door burgerbeweging DeGoedeZaak, op www.tijdvooreerlijkehandel.nl een platform om zoveel mogelijk Nederlanders te betrekken bij het hervormen van beschermingsbeleid voor multinationals.

Dit jaar is het 50 jaar geleden dat Nederland als eerste land het 'Investor to State Dispute Settlement' (ISDS)-systeem introduceerde in een bilateraal investeringsverdrag, met Indonesië. Sindsdien zijn wereldwijd honderden nieuwe bilaterlate investeringsverdragen (BIT's) gesloten waarin ISDS is opgenomen. Het ISDS-systeem in de huidige verdragen biedt vergaande bescherming aan investeerders, wat vaak ten koste gaat van nationale overheden en wetgeving, vooral in ontwikkelingslanden. 

De breed gedragen protesten tegen de handelsverdragen TTIP en CETA liggen nog vers in het geheugen. Een van de grootste zorgen was het Investor-State Dispute Settlement (ISDS) mechanisme in deze verdragen. Nu stelt de Europese Commissie voor om een multilateraal investeringshof op te zetten. Is dat een goed idee?

Van 24 tot en met 28 januari 2017 vond op Bali de tweede onderhandelingsronde plaats over een 'Comprehensive Economic Partnership Agreement' (CEPA) tussen de EU en Indonesië. Het voorgestelde akkoord gaat over liberalisering en deregulering op grote schaal, met mogelijjk enorme gevolgen voor lokale mensen en hun leefomgeving. Maatschappelijke organisaties, inclusief Both ENDS, brachten een verklaring uit waarin ze hun zorgen uiten en waarin ze de onderhandelaren oproepen het proces te stoppen en de mogelijke impact van het verdrag op lokale gemeenschappen en het milieu te onderzoeken.

Zaterdag 22 oktober vindt in Amsterdam een grote demonstratie tegen handelsverdragen TTIP, CETA en TiSA plaats. Both ENDS doet ook mee, omdat wij deze verdragen een heel slecht idee vinden. Niet alleen voor ons in Nederland en Europa, maar juist ook voor ontwikkelingslanden.