De Europese Investeringsbank kan en moet zonder gas
Door
Pieter Jansen
De Europese Investeringsbank EIB moet van het gas af, en Nederland kan daarin het voortouw nemen. Nederland lijkt in haar energiebeleid steeds minder te leunen op gas, en lijkt ook bij de EIB aan te sturen op gasvrije investeringen. Nu is het zaak om die positie vol te houden en ook de andere EU-landen daarvan te overtuigen.
Binnenkort nemen de landen in de Europese Unie een besluit over het energiebeleid van de EIB. Banken zien het creëren van geld door het verstrekken van krediet vaak als een politiek neutraal instrument in dienst van de economie, en daarom lijkt het voor de EIB zelf niet direct logisch om in het centrum van een politiek debat over energiebeleid te staan. Maar de bank heeft voor het Europese antwoord op de klimaatcrisis een belangrijke rol te spelen. De energiestrategie van de EIB doet er wel degelijk toe voor het halen van de klimaatdoelstellingen zoals die door de EU in Parijs in internationaal verband zijn afgesproken.
Gas is ook fossiel
De EIB is – na jaren van politieke en publieke druk - al grotendeels gestopt met haar investeringen in kolen en olie, en dat is een belangrijke stap. Maar in de periode vanaf 2013 investeerde de EIB nog wel 14,2 miljard euro in gasprojecten. Het grootste gedeelte van dat geld ging naar de bouw van pijpleidingen. Gas wordt vaak gezien als een duurzame energiebron, maar is dat geenszins. De verbranding van gas geeft weliswaar minder uitstoot dan de verbranding van steenkool, maar met een focus op gas gaat de EU haar klimaatdoelen zeker niet halen binnen de afgesproken tijd.
Voor het klimaat is het cruciaal dat het gebruik van gas als energiebron zo snel mogelijk volledig stopt en daarom vindt Both ENDS dat de EIB niet meer zou moeten investeren in gasprojecten. Zelfs EIB’s vicepresident Andrew McDowell liet onlangs aan Radio Luxemburg weten dat het verhaal over gas als ‘schone transitie-energiebron’ nadere beschouwing behoeft.
Nederland moet andere landen overtuigen
Dit is de eerste keer dat iemand van de Bank - die nog maar twee jaar geleden een gaspijpleiding financierde om gas uit Azerbeidzjan naar de EU te halen -zoiets aandurft. Afgaande op de gesprekken die deze maand door de Europese landen binnen de EIB worden gevoerd over de nieuwe energiestrategie van de Bank, lijkt ook Nederland deze positie te kiezen. Ons land zou er bij andere landen op kunnen aandringen een zelfde positie in te nemen, hoewel het de vraag is hoe de EU-landen overtuigd kunnen worden.
De Europese Investeringsbank is een Europese instelling, maar de afzonderlijke landen zijn aandeelhouder. De landen zijn tot nu onderling nogal verdeeld over het gebruik van fossiele energie als energiebron en over de termijn waarop dit zou moeten worden afgebouwd. Sommige landen willen toegang houden tot EIB-financiering voor gas en een land als Polen is zelfs nog niet klaar om de winning en het gebruik van steenkool af te bouwen.
Schoonste jongetje uit de klas
De positie van Nederland is overigens ook nogal verrassend, want in een recent verleden maakte ons land zelf nog gretig gebruik van EIB geld om de 'gasrotonde' van Europa te worden, om handel en opslag van buitenlands gas mogelijk te maken. Zo heeft de EIB geïnvesteerd in de LNG-terminal op de Rotterdamse Maasvlakte en in het distributienet van de Gasunie. Dit feit maakt het misschien moeilijker voor Nederland om andere landen ervan te overtuigen dat de EIB moet stoppen met investeringen in gas, omdat het opportunistisch over zou kunnen komen. Nederland heeft immers al wat het wilde, en zou dan nu plots pretenderen het schoonste jongetje uit de klas te (willen) zijn.
Vanuit een milieustandpunt geredeneerd is het altijd goed om Nederland te ondersteunen in haar positie dat de bank niet langer moet investeren in gas, ongeacht de onderliggende motieven. In dat proces is het belangrijk om diplomatiek met andere landen om te gaan en samen op te trekken met andere progressieve landen zoals Zweden.
Europese Commissie heeft rol te vervullen
Daarnaast is voor de nieuwe Europese Commissie misschien een sleutelrol weggelegd. De Commissie zit zelf in het bestuur van de bank en werkt met een lijstje van eventueel te subsidiëren energieprojecten die Europa moeten helpen om duurzaam te zijn. De Commissie heeft dus de macht om gasprojecten van dit lijstje uit te sluiten. Ook kan zij gasprojecten uitsluiten voor EU-garanties aan EIB-leningen en toezicht houden op naleving door de EIB van het Parijs-akkoord.
Ook het Europees Parlement heeft een rol te vervullen, want de investeringen die de EIB buiten Europa doet, vallen onder het buitenlandbeleid van de EU, waar het Europees Parlement inspraak in heeft. In die rol kan het Europees Parlement ook de Europese Commissie aanspreken op en bevragen over de investeringen van de EIB.
Besluitvorming binnen EIB is publieke zaak
Toch zou de besluitvorming nog veel democratischer kunnen. Over thema’s als de energie- en klimaatstrategie van de EIB wordt tot nu toe achter gesloten deuren onderhandeld, terwijl het gaat om publiek geld voor projecten die direct raken aan Europees beleid. Het zou dus logisch zijn om deze onderhandelingen transparant te maken en ze naar het democratische domein van het Europees Parlement te verplaatsen.
Voor meer informatie
Lees meer over dit onderwerp
-
Dossier
Pleiten voor goed beleid van ontwikkelingsbanken
Ontwikkelingsbanken zouden zich aan strenge milieu- en mensenrechtenregels moeten houden zodat hun projecten de allerarmsten ten goede komen en niet schaden. Both ENDS houdt de banken hieraan.
-
Publicatie / 25 december 2015
-
Nieuws / 18 november 2019
Europese Investeringsbank wordt fossielvrij
Goed nieuws voor het klimaat: vorige week heeft de European Investment Bank (EIB) besloten vanaf 2021 geen aan fossiele brandstoffen gerelateerde projecten meer te financieren. Dit staat in de nieuwe energiestrategie van de bank.
-
Nieuws / 30 juli 2019
EIB wil af van fossiele investeringen: grote stap in de goede richting
De Europese Investeringsbank (EIB) heeft haar nieuwe beleid voor investeringen in de energiesector gepubliceerd. Hierin geeft de bank aan vanaf 2020 niet meer in projecten gerelateerd aan fossiele brandstoffen te investeren. Dit is goed nieuws voor het klimaat, en Both ENDS en partners juichen dit voorstel dan ook toe. De lidstaten van de Europese Unie moeten nu, als aandeelhouders van de bank, dit beleid nog goedkeuren.
-
Nieuws / 8 november 2019
Europese Commissie, maak de EIB fossielvrij!
Op donderdag 7 november stuurde een groep Europese ngo's, waaronder Both ENDS, een brief aan de vicepresident van de EU Frans Timmermans. We vragen hem met deze brief om steun voor het uitfaseren van de fossiele investeringen van de European Investment Bank.
-
Publicatie / 11 augustus 2014
-
Blog / 12 juli 2019
De Nederlandse deelname in de AIIB - een internationale bank met Chinese karakteristieken
Door Pieter Jansenen Stijn Deklerck van Amnesty International Nederland
Op 12 en 13 juli houdt de Aziatische Infrastructuurinvesteringsbank (AIIB) haar jaarvergadering in Luxemburg. China nam het initiatief voor de oprichting van deze internationale bank, en dit is de vierde jaarvergadering in haar bestaan. Nederland neemt als aandeelhouder van de bank aan deze bijeenkomst deel.
-
Nieuws / 10 november 2020
FMO zet stap naar divesteren uit fossiel
De Nederlandse ontwikkelingsbank FMO heeft een verklaring over fossiele brandstoffen uitgebracht om stappen te nemen in klimaatactie. Both ENDS en partners zijn blij dat FMO eindelijk positie inneemt ten opzichte van fossiele brandstoffen, maar gaat wat ons betreft nog niet ver genoeg. Om daadwerkelijk bij te dragen aan duurzaamheid en gelijkheid, is het essentieel dat ontwikkelingsbanken niet meer in schadelijke fossiele projecten investeren.
-
Dossier
Gas in Mozambique
In 2011 werd in het noorden van Mozambique, in de kustprovincie Cabo Delgado, één van de grootste gasvoorraden ter wereld gevonden. Er wordt in totaal 25 miljard dollar geïnvesteerd om het gas te kunnen winnen. Tientallen multinationals en financiers zijn betrokken bij deze snelle ontwikkelingen. Voor mensen die in Cabo Delgado wonen is het heel moeilijk om enige invloed uit te oefenen op de plannen en activiteiten, terwijl zij de negatieve gevolgen ondervinden. Zij raken land kwijt door de komst van al deze bedrijven.
-
Voor de pers / 13 december 2020
Persbericht: Nederland kan niet achterblijven nu Verenigd Koninkrijk stopt met fossiele exportsteun
Nu het Verenigd Koninkrijk aankondigt te stoppen met exportsteun voor fossiele projecten, is er voor Nederland geen excuus meer om af te wachten. Dat vinden milieuorganisaties Both ENDS, Oil Change International en Milieudefensie. Dat is nodig voor de klimaatafspraken van het Parijsakkoord. Komende week stemt de Kamer over moties om een einde te maken aan de exportsteun voor winning, verwerking en transport van olie, gas en kolen.
-
Publicatie / 11 februari 2016
-
Publicatie / 10 december 2018
-
Publicatie / 30 juni 2017
-
Voor de pers / 7 mei 2019
Persbericht: Oproep aan Europese leiders: kom nu in actie tegen klimaatverandering
Brussel, 7 mei 2019 - In aanloop naar de Sibiu-top deze week roept een brede maatschappelijke coalitie de Europese leiders op om nu krachtige maatregelen te nemen tegen klimaatverandering. Honderden Europese steden, regio's, bedrijven, jongerengroepen, geloofsgemeenschappen en maatschappelijke organisaties dringen erop aan om onze samenlevingen zo in te richten dat we de opwarming van de aarde beperken tot 1,5 graden.
-
Nieuws / 14 december 2020
Groene exportsteun biedt toekomstperspectief
Op 12 december jl. kondigde het Verenigd Koninkrijk aan te stoppen met exportsteun voor fossiele projecten. Both ENDS is daar blij mee en vindt dat Nederland zo snel mogelijk dit goede voorbeeld moet volgen. Samen met organisaties in Europa en ver daarbuiten maken we ons al jaren hard voor het verduurzamen van exportsteun en andere financiële instrumenten van de overheid. De eerste en meest belangrijke stap daarin is het stoppen met het stimuleren van de fossiele brandstoffensector, en in plaats daarvan juist ondersteuning te bieden aan de ontwikkeling van duurzame energieopwekking.
-
Voor de pers / 27 september 2017
Ondanks klimaatafspraken steunt Nederland fossiele sector jaarlijks met 7,6 miljard
Hoewel demissionair minister Kamp in mei dit jaar stelde dat fossiele brandstoffen in Nederland niet worden gesubsidieerd, ondersteunt Nederland de fossiele sector met ruim 7,6 miljard euro per jaar in binnen- en buitenland (1). Dat blijkt uit het vandaag uitgekomen rapport ‘Phase-Out 2020: Monitoring Europe’s fossil fuel subsidies’ van het Overseas Development Institute (ODI) en Climate Action Network Europe (CAN-Europe). Nederland heeft al in 2009 internationale afspraken gemaakt (2) om subsidies voor fossiele brandstoffen uit te bannen. Milieudefensie en Both ENDS, beide lid van CAN-Europe, vragen aandacht voor deze bevindingen omdat ze het onacceptabel vinden dat de overheid op deze manier de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen in stand houdt.
-
Nieuws / 8 november 2018
Ons advies voor de evaluatie van de Canadese exportkredietverzekering
Om de 10 jaar worden het mandaat en de activiteiten van het Canadese EDC (Export Development Canada) geëvalueerd. De laatste beoordeling van de exportkredietverzekeraar vond plaats in 2008, dus de nieuwe ronde staat op stapel. Samen met een aantal andere CSO's opererend vanuit diverse landen heeft Both ENDS formele input aangeleverd voor de wettelijke toetsing. Vooral het voornemen van de Canadese regering om leiderschap te tonen op het gebied van klimaatverandering met voorrang voor klimaatmaatregelen en schone economische groei heeft ons geïnspireerd tot deze stap.
-
Publicatie / 17 november 2019
-
Publicatie / 17 november 2019
-
Voor de pers / 18 november 2019
Persbericht: Overheid ondermijnt eigen klimaatbeleid met exportkredietverzekering
Nederland verstrekt jaarlijks exportkredietverzekeringen en –garanties ter waarde van 1,5 miljard euro aan Nederlandse bedrijven die actief zijn in de olie- en gassector in het buitenland. Deze ondersteuningbedraagt anderhalf keer het jaarlijkse bedrag dat het kabinet-Rutte uittrekt voor klimaatinitiatieven wereldwijd. De beoogde effecten van het Nederlandse internationale klimaatbeleid worden door deze fossiele exportsteun meer dan teniet gedaan. Dat is de conclusie van een nieuw rapport van Both ENDS, dat vandaag is gepubliceerd.