Pleiten voor goed beleid van ontwikkelingsbanken
Ontwikkelingsbanken zouden zich aan strenge milieu- en mensenrechtenregels moeten houden zodat hun projecten de allerarmsten ten goede komen en niet schaden. Both ENDS houdt de banken hieraan.
Multilaterale en nationale ontwikkelingsbanken spelen een belangrijke rol in veel ontwikkelingsprojecten. Both ENDS volgt het beleid van deze ontwikkelingsbanken en de projecten die ze financieren op de voet, omdat zij hiervoor voor een groot deel publiek geld van de overheid inzetten dat expliciet tot doel heeft om ontwikkeling te stimuleren. Bovendien investeren ze vaak in de minst ontwikkelde en fragiele landen waar private investeerders zich niet aan wagen. Zo kunnen ontwikkelingsbanken potentieel een positieve impact hebben in deze landen. Door falend beleid of slechte naleving van hun eigen regels pakken hun projecten echter in de praktijk vaak slecht uit voor de lokale bevolking, die echter juist geholpen zou moeten zijn met deze ontwikkelingsprojecten.
Both ENDS en de ontwikkelingsbanken
Both ENDS richt zich vooral op de banken die de meeste impact hebben in de minst ontwikkelde landen en waarin ook Nederland een financieel belang en een stem heeft:
• FMO (Financieringsmaatschappij voor Ontwikkelingslanden): de Nederlandse ontwikkelingsbank is voor 51% in handen van de Nederlandse staat en is een van de grootste bilaterale ontwikkelingsbanken ter wereld.
• De Wereldbank: de eerste multilaterale ontwikkelingsbank met grote lokale impact en trendsetter op het gebied van duurzaamheidsbeleid. Via de Nederlandse kiesgroep heeft Nederland zeggenschap binnen de Bank.
• De Asian Infrastructure and Investment Bank (AIIB): een nieuwe multilaterale ontwikkelingsbank, opgericht in 2016 als tegenwicht van de Wereldbank. Naast China zijn Rusland en India de grootste aandeelhouders. Ook Nederland heeft net als andere Europese landen een aandeel in de AIIB. Deze nieuwe bank biedt kansen op het gebied van duurzaamheid, maar brengt door het overwicht van China ook veel risico's met zich mee.
• De Asian Development Bank (ADB): verstrekt vooral leningen aan overheden van ontwikkelingslanden. Nederland is een van de 67 leden.
• De Europese EIB (European Investment Bank) en de EBRD (European Bank for Reconstruction and Development): beiden Europese ontwikkelingsbanken waarbij Nederland een van de aandeelhouders is.
• Andere regionale ontwikkelingsbanken, zoals de AfDB (Afrika) en de IDB (Latijns-Amerika): omdat de invloed van Nederland bij deze banken gering is, richten we ons vooral op het versterken van regionale netwerken en lokale partnerorganisaties die zich inzetten voor beter sociaal en milieubeleid van deze banken.
Sociale en milieustandaarden van banken
Ontwikkelingsbanken hebben een voorbeeldfunctie als het gaat om het opstellen en toepassen van sterke sociale, milieu- en mensenrechtenstandaarden. Ook onderling kijken ze naar elkaar en volgen ze elkaars ontwikkelingen op duurzaamheid en mensenrechten op de voet. Zo volgt een groot aantal banken de IFC Performance Standards, ontwikkeld door de private-sectortak van de Wereldbank Groep, de IFC.
De banken trekken echter steeds meer privaat kapitaal aan om grootschalige investeringen mogelijk te maken in de landen en sectoren waarin ze investeren. Dit zorg voor steeds meer publiek-private samenwerking. Ook moeten ontwikkelingsbanken steeds meer concurreren met andere geldstromen zoals die uit China. Dit leidt tot toenemende druk om de huidige standaarden naar beneden bij te stellen, om zo hun investeringen sneller en makkelijker te kunnen doorvoeren. Daarnaast worden de standaarden die de banken hebben in de praktijk lang niet altijd nageleefd. Daarom proberen we, samen met organisaties in de hele wereld, publieke financiële instellingen ertoe te bewegen hun regels te verscherpen en daadwerkelijk toe te passen.
Naast sterke standaarden zijn transparantie en onafhankelijke klachtenmechanismen van belang om misstanden aan te kaarten en structurele verbetering af te dwingen.
Internationale netwerken op het gebied van ontwikkelingsbanken
Het bepleiten van hervormingen op het vlak van ontwikkelingsfinanciering doen we niet alleen, maar zoveel mogelijk in samenwerking met allerlei andere organisaties. Both ENDS is daarom actief in veel netwerken van maatschappelijke organisaties, zoals het Euro-IFI netwerk van Europese NGO's dat het beleid van de Wereldbank Groep in de gaten houdt, en het NGO-Forum on the ADB, een netwerk dat hetzelfde doet met de Aziatische banken ADB en AIIB. Rondom de Europese banken werkt Both ENDS nauw samen met CEE-Bankwatch en Counterbalance.
Both ENDS is bovendien actief betrokken bij het opzetten en versterken van de 'CSO Coalition on the AfDB', een netwerk van organisaties dat kijkt naar de effecten van het investeringsbeleid van de Afrikaanse Ontwikkelingsbank, en suggesties tot verbetering doet.
Daarnaast werkt Both ENDs samen met lokale organisaties die zich verzetten tegen door ontwikkelingsbanken gefinancierde projecten. Door onze lokale partners in contact te brengen met de banken en hen te ondersteunen bij het indienen van klachten, kunnen we tegelijk aan de banken laten zien dat hun regels moeten worden aangescherpt, of dat hun op papier zo mooi lijkende beleid niet altijd goed uitpakt in de praktijk.
Naar socialer en duurzamer beleid van ontwikkelingsbanken
Bij FMO heeft onze inzet inmiddels succes gehad. Naar aanleiding van de problemen rond de Barro Blanco-dam in Panama heeft de FMO inmiddels een klachtenmechanisme ingesteld. Na onze intensieve inzet voor structurele veranderingen na de moord op Berta Cáceres in het Hondurese Agua Zarca-project heeft FMO bovendien haar milieu-, mensenrechten- en genderbeleid aangescherpt. We blijven in de gaten houden of dit beleid wordt nageleefd.
Bij andere banken, zoals de ADB, hebben we al jaren kunnen voorkomen dat de standaarden worden herzien en dus waarschijnlijk verlaagd. Voortdurende druk van verschillende groepen uit het maatschappelijk middenveld zorgt bovendien mondjesmaat voor meer transparantie en inspraak bij de banken, zoals bijvoorbeeld blijkt uit het grootschalige consultatieproces over het sociale en duurzaamheidsbeleid (de Environmental and Social Safeguards) van de Wereldbank. Ook stellen nieuwe banken, zoals de AIIB, een klachtenmechanisme in en herziet de EIB haar mechanisme.
Lokaal leidt ons werk tot meer kennis en bewustwording bij maatschappelijke organisaties over de impact van ontwikkelingsbanken op hun leefgebied, en zorgen we er samen met onze partners voor dat lokale gemeenschappen en organisaties steeds meer gehoord worden door de beleidsmakers bij de banken.
Voor meer informatie
Lees meer over dit onderwerp
-
Dossier
Agua Zarca: inheemse strijd tegen stuwdam kost levens
Inheemse Hondurezen verzetten zich tegen de Agua Zarca-dam. De strijd heeft meerdere levens gekost, waaronder dat van Berta Cáceres. Na grote druk trok de Nederlandse FMO zich terug uit het project.
-
Dossier
Grootschalige infrastructuur
Grootschalige infrastructuur heeft ter plekke negatieve effecten voor mens en milieu, terwijl de baten elders terechtkomen. Both ENDS zet zich in voor inspraak voor de lokale bevolking en onderzoekt de geldstromen achter deze projecten.
-
Dossier
Fair Green and Global Alliance (FGG)
Samen met maatschappelijke organisaties van over de hele wereld werkt de FGG Alliantie aan sociaal rechtvaardige, inclusieve en ecologisch duurzame samenlevingen in Nederland en het Zuiden.
-
Dossier
Inheemse gemeenschappen bedreigd door Barro Blanco-dam in Panama
De Barro Blanco-dam in Panama zet inheems land onder water, met financiering uit Nederland. Both ENDS maakt zich hard voor de naleving van de rechten van de inheemse gemeenschappen rond de dam.
-
Voor de pers / 10 februari 2021
Transparantie ontwikkelingsbank FMO schiet ernstig tekort
De Nederlandse ontwikkelingsbank FMO is onvoldoende transparant over haar financieringen en investeringen en handelt daarmee in strijd met haar mandaat. Dat blijkt uit een nieuw rapport van International Accountability Project en de Foundation for the Development of Sustainable Policies, onderschreven door 28 organisaties waaronder Both ENDS, SOMO en Oxfam Novib. De organisaties deden onderzoek naar de mate van transparantie van FMO over haar investeringen in de periode tussen 1 januari 2019 en 31 mei 2020. Slechts in 25% van de gevallen werd bekendgemaakt welke potentiële negatieve gevolgen een investering van FMO zou hebben voor mens en milieu.
-
Nieuws / 10 november 2020
FMO zet stap naar divesteren uit fossiel
De Nederlandse ontwikkelingsbank FMO heeft een verklaring over fossiele brandstoffen uitgebracht om stappen te nemen in klimaatactie. Both ENDS en partners zijn blij dat FMO eindelijk positie inneemt ten opzichte van fossiele brandstoffen, maar gaat wat ons betreft nog niet ver genoeg. Om daadwerkelijk bij te dragen aan duurzaamheid en gelijkheid, is het essentieel dat ontwikkelingsbanken niet meer in schadelijke fossiele projecten investeren.
-
Nieuws / 18 november 2019
Europese Investeringsbank wordt fossielvrij
Goed nieuws voor het klimaat: vorige week heeft de European Investment Bank (EIB) besloten vanaf 2021 geen aan fossiele brandstoffen gerelateerde projecten meer te financieren. Dit staat in de nieuwe energiestrategie van de bank.
-
Nieuws / 8 november 2019
Europese Commissie, maak de EIB fossielvrij!
Op donderdag 7 november stuurde een groep Europese ngo's, waaronder Both ENDS, een brief aan de vicepresident van de EU Frans Timmermans. We vragen hem met deze brief om steun voor het uitfaseren van de fossiele investeringen van de European Investment Bank.
-
Nieuws / 5 november 2019
Guatemalteekse vrouwen dwingen ontwikkelingsbank tot onderzoek naar schendingen van genderbeleid
De Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank (IDB) is een onderzoek gestart naar verschillende beleidsschendingen, waaronder het beleid voor gendergelijkheid, nadat een groep vrouwen uit Ixquisis, Guatemala een klacht had ingediend. Dit is een zeldzame kans om een precedent te scheppen, want klachten over dit genderbeleid zijn nog maar weinig ingediend. De vrouwen uit Ixquisis komen op voor hun rechten met steun van de Global Alliance for Green and Gender Action (GAGGA).
-
Nieuws / 30 juli 2019
EIB wil af van fossiele investeringen: grote stap in de goede richting
De Europese Investeringsbank (EIB) heeft haar nieuwe beleid voor investeringen in de energiesector gepubliceerd. Hierin geeft de bank aan vanaf 2020 niet meer in projecten gerelateerd aan fossiele brandstoffen te investeren. Dit is goed nieuws voor het klimaat, en Both ENDS en partners juichen dit voorstel dan ook toe. De lidstaten van de Europese Unie moeten nu, als aandeelhouders van de bank, dit beleid nog goedkeuren.
-
Blog / 12 juli 2019
De Nederlandse deelname in de AIIB - een internationale bank met Chinese karakteristieken
Door Pieter Jansenen Stijn Deklerck van Amnesty International Nederland
Op 12 en 13 juli houdt de Aziatische Infrastructuurinvesteringsbank (AIIB) haar jaarvergadering in Luxemburg. China nam het initiatief voor de oprichting van deze internationale bank, en dit is de vierde jaarvergadering in haar bestaan. Nederland neemt als aandeelhouder van de bank aan deze bijeenkomst deel.
-
Blog / 24 juni 2019
De Europese Investeringsbank kan en moet zonder gas
Door Pieter JansenDe Europese Investeringsbank EIB moet van het gas af, en Nederland kan daarin het voortouw nemen. Nederland lijkt in haar energiebeleid steeds minder te leunen op gas, en lijkt ook bij de EIB aan te sturen op gasvrije investeringen. Nu is het zaak om die positie vol te houden en ook de andere EU-landen daarvan te overtuigen.
-
Externe link / 10 december 2018
Mensenrechtenverdedigers zijn een hoeksteen voor duurzame ontwikkeling
Open brief aan landen en ontwikkelingsfinanciers: ontwikkelingsprojecten moeten mensenrechten naleven, mensenrechtenverdedigers beschermen en participatie van alle betrokkenen garanderen.
-
Publicatie / 10 december 2018
-
Nieuws / 1 december 2018
7 verdachten van de moord op de Hondurese Berta Cáceres schuldig bevonden
Op donderdag 29 november werden zeven verdachten van de moord op Berta Cáceres (in maart 2016), schuldig bevonden. De nabestaanden en leden van de inheemse mensenrechtenorganisatie COPINH waar Cáceres de leider van was, zien de uitspraak als de eerste stap richting rechtvaardigheid voor de moord op Berta Caceres en de erkenning dat het bedrijf DESA hiervoor mede- verantwoorelijk is. Ze wijzen er echter ook op dat het proces vanaf het begin doordrenkt was van corruptie, intimidaties en andere misstanden, en dat de opdrachtgevers van de moord nog steeds buiten schot blijven.
-
Blog / 13 november 2018
Hoe de Nederlandse held het arme Afrika komt ontwikkelen
Door Anne de JongheAfgelopen weekend stond er in De Volkskrant een artikel over het Lake Turkana Wind Power Project in Kenia. Ik verbaasde me en ik maakte me boos over hoe het verhaal wordt verteld. Hoe kan het toch dat mensen zo blind zijn voor het perspectief van een ander? En dat een krant als De Volkskrant zoveel ruimte geeft aan zo'n ongenuanceerd verhaal? Dit is precies waarom zulk soort projecten tot conflicten leiden.
-
Nieuws / 7 augustus 2018
Inheemse vrouwen strijden tegen dammen in Guatemala
Gemeenschappen in het noorden van Guatemala hebben deze week een klacht ingediend bij de Inter-Amerikaanse ontwikkelingsbank IDB. Zij zijn de dupe van de bouw van twee grote dammen in de regio Ixquisis, mede gefinancierd door de IDB. Hierbij heeft de bank zich niet gehouden aan haar eigen regels op het gebied van milieu en duurzaamheid, inheemse volken, gender en transparantie.
-
Externe link / 31 mei 2018
Agua Zarca-debacle leidt tot beleidsveranderingen bij FMO (jaarverslag 2017)
Soms moeten dingen gruwelijk fout gaan voordat er iets verandert. In maart 2016 werd de Hondurese activiste Berta Cáceres vermoord vanwege haar leidende rol in de protesten tegen de Agua Zarca-stuwdam. De dam werd mede gefinancierd door de Nederlandse FMO. Anderhalf jaar later hebben zij hun beleid gewijzigd om dit soort misstanden in de toekomst te voorkomen.
-
Nieuws / 23 mei 2018
Afrikaanse organisaties aan AfDB: kies voor duurzame, inclusieve ontwikkeling
Deze week zijn de jaarvergaderingen van de Afrikaanse ontwikkelingsbank (AfDB). Een grote groep Afrikaanse maatschappelijke organisaties roept de bank op om sociale en milieurechten te beschermen, het maatschappelijk middenveld te betrekken, rekening te houden met gender en duurzame keuzes te maken in hun energie-ambities.
-
Nieuws / 17 mei 2018
FMO aangeklaagd voor medeplichtigheid mensenrechtenschendingen in Honduras
Vandaag maken drie vertegenwoordigers van de Hondurese organisatie COPINH en van de familie van de in maart 2016 vermoorde Berta Cáceres, bekend dat een aanklacht tegen de Nederlandse ontwikkelingsbank FMO wordt voorbereid. In de aanklacht houdt COPINH de FMO medeverantwoordelijk voor mensenrechtenschendingen rondom het controversiële Agua Zarca project.