In december 2015 ondertekende ons land het Klimaatverdrag van Parijs, waarin onder andere wordt gesteld dat de opwarming van de aarde beperkt moet blijven tot 2, liefst 1,5 graden Celsius. Steeds meer bedrijven verduurzamen hun productiemethoden en gaan over op hernieuwbare energie om de negatieve gevolgen van hun activiteiten op het klimaat te minimaliseren of zelfs te stoppen. Maar Nederlandse bedrijven opereren niet alleen in Nederland, integendeel. Veel van onze economische activiteiten vinden plaats in het buitenland, en de negatieve gevolgen van die activiteiten zijn vooral dáár zichtbaar. Voor de overgang naar een duurzame economie moeten we dus ook kijken naar het verduurzamen van Nederlandse activiteiten buiten onze landsgrenzen

Ondersteuning vanuit de overheid

De Nederlandse overheid stimuleert de export van goederen en diensten op allerlei manieren, bijvoorbeeld met subsidies en belastingregelingen. Voor zeer grote en riskante activiteiten in het buitenland doet de overheid dat met exportkredietverzekeringen (zie 'Dossier ECA's). Both ENDS vindt dat deze publieke ondersteuning voor buitenlandse handel moet bijdragen aan duurzame ontwikkeling voor iedereen, in plaats van alleen het Nederlandse bedrijfsleven te stimuleren. Om in aanmerking te komen voor exportondersteuning zouden Nederlandse activiteiten daarom geen schade mogen veroorzaken voor mensen en hun omgeving in de landen waar deze activiteiten plaatsvinden. Bovendien zouden Nederlandse activiteiten in het buitenland altijd in lijn moeten zijn met de klimaatdoelen die in 2015 in Parijs zijn vastgesteld.

Tweederde naar de fossiele-energiesector

Dat blijkt lang niet altijd het geval: Both ENDS maakte een analyse van alle transacties van Atradius DSB in de periode 2012-2015, waaruit bleek dat de exportkredietverzekeraar voor een totaal van € 7,3 miljard projecten verzekerde die relateren aan de fossiele-brandstoffensector. Dat is tweederde van de totale waarde die Atradius DSB in die periode verzekerde.

De steun van Atradius DSB voor projecten in de fossiele-brandstoffensector gaat voor het overgrote deel (92%) naar de offshore en maritieme sector. Bijvoorbeeld naar scheepswerven die 'pijplegschepen' bouwen en varende boorplatforms, de zogenaamde 'Floating Production, Storage en Offloading ships' (FPSO's). Of naar baggeraars die kanalen of havens graven voor de overslag van fossiele brandstoffen (zie onder andere 'Dossier Suape'), of zand opspuiten waar vervolgens een olieraffinaderij op gebouwd wordt. De exportkredietverzekeringen aan Nederlandse exporteurs van dergelijke projecten, leveren zodoende een grote bijdrage aan de uitbouw van de infrastructuur van de wereldwijde olie- en gasketens.

Publieke middelen om fossiele sector te ondersteunen

Het Ministerie van Financiën is primair verantwoordelijk voor het beleid van Atradius DSB, en het parlement heeft een belangrijke toezichthoudende rol. Tot nu toe vindt geen politieke discussie plaats over de mate waarin Atradius DSB de fossiele-brandstoffensector ondersteunt en hoe dit in lijn gebracht kan worden met de afgesproken klimaatdoelen. De Nederlandse overheid lijkt het gebruik van publieke middelen ter ondersteuning van de fossiele-brandstoffensector niet problematisch te vinden.

Duurzaam handels- en investeringsbeleid

Als Nederland een groene en inclusieve economie wil, zal de overheid zich moeten afvragen hoe exportkredietverzekeringen voor fossiel kunnen worden gestopt en juist groene, duurzame transacties kunnen ondersteunen. Nederland moet dan veel meer inzetten op energie-efficiëntie, energiebesparing, duurzame mobiliteit en zon- en windenergie. Het streven naar een klimaatneutrale economie moet dan ook in ons handels- en investeringsbeleid worden gereflecteerd. Both ENDS realiseert zich dat het afbouwen van exportkredietverzekeringen ter ondersteuning van de fossiele-brandstoffensector geleidelijk zal gaan. Maar we kunnen de discussie over de manier waarop dit afbouwen moet worden vormgegeven niet langer uitstellen.

Duurzame exportondersteuning

Both ENDS roept de Nederlandse regering en de Tweede Kamer op om ervoor te zorgen dat de exportkredietverzekering van Atradius DSB aansluiten op de klimaatdoelen van het Parijs Akkoord. Het rapport 'Paris Proof Export Support' bevat daartoe een aantal aanbevelingen. Hieronder een samenvatting van die aanbevelingen:
• Rapporteer vanaf 2017 met duidelijke, begrijpelijke en openbare informatie over alle exportkredietverzekeringen voor handelstransacties die bijdragen aan de fossiele brandstofsector.
• Stel een datum - bij voorkeur 2020 – waarop alle exportkredietondersteuning uitsluitend gericht is op transacties die bijdragen aan koolstofarme en klimaatbestendige ontwikkelingen (en waarbij transacties die ontwikkeling en gebruik van fossiele brandstoffen bevorderen, worden uitgesloten).
• Start met het beëindigen van ondersteuning voor nieuwe infrastructuurprojecten ten behoeve van de winning, transport en verwerking van fossiele brandstoffen.
• Promoot het opstellen van een uitsluitinglijst voor fossiele-brandstofgerelateerde projecten (kolen, olie en gas) die door alle ECA's bij de OESO moet worden aangenomen.