Exportkredietverzekeringen: wie betaalt de rekening?
Both ENDS pleit bij de overheid voor het uitsluitend verlenen van exportkredietverzekeringen aan duurzame projecten die geen sociale- en milieuschade aanrichten in het land waar ze plaatsvinden.
Nederlandse bedrijven verdienen veel geld met het exporteren van goederen en diensten overzee, maar soms loopt een bedrijf in het buitenland extra risico's. Zo kan het gebeuren dat de overheid van het betreffende land besluit dat een project toch niet doorgaat, of dat een lokale opdrachtgever of afnemer failliet gaat. Vooral voor grote projecten met grote financiële risico's kan een bedrijf zich niet altijd op de markt verzekeren. De Nederlandse overheid biedt voor dat soort gevallen, vaak in ontwikkelingslanden, exportkredietverzekeringen aan. Het exporterende bedrijf betaalt een premie, en de overheid betaalt in geval van schade het bedrijf. Deze schade probeert de overheid vervolgens alsnog van de afnemers of opdrachtgevers terug te krijgen. Omdat de overheid met deze verzekering garant staat voor het bedrijf, zijn private financiers (banken) sneller bereid om te investeren en leningen te verstrekken.
De Nederlandse exportkredietverzekeraar
Nederland begon in 1932 met het verlenen van exportkredietverzekeringen via de Nederlandsche Credietverzekering Maatschappij (NCM). De uitvoering van dit beleid ligt tegenwoordig bij Atradius Dutch State Business (ADSB) die jaarlijks voor miljarden euro's per jaar aan verzekeringen en garanties verleent. Het Ministerie van Financiën is in samenwerking met het Ministerie van Buitenlandse Zaken verantwoordelijk voor het beleid van de exportkredietverzekeraar.
OESO-afspraken
De exportkredietverzekeraars (EKV's) van rijke landen spreken met elkaar regels en richtlijnen af in vergaderingen bij de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) in Parijs. Onderlinge afspraken over te hanteren minimum premies en rente tarieven worden periodiek herzien in het kader van de zogenaamde "Arrangement". Verder hebben EKV's eigen standaarden en procedures afgesproken, de zogenaamde "Common Approaches" die moeten helpen eventuele negatieve effecten voor mens en natuur te voorkomen.
Internationaal MVO-beleid van exportkredietverzekeraars
Het primaire doel van ADSB is het bevorderen van de export, de vraag van Nederlandse exporteurs en hun zakenpartners is leidend. De belangen van de lokale bevolking of het behoud van de natuurlijke omgeving in de landen waar de transacties plaatsvinden spelen slechts een ondergeschikte rol bij beslissingen over exportkredietverzekeringen. ADSB heeft een IMVO-beleid, goeddeels gebaseerd op de "Common Approaches". In de praktijk blijkt het vaak moeilijk om lokale belanghebbenden voldoende stem te geven bij besluitvorming over exportkredietgesteunde projecten. Bovendien staat het verminderen van bijdragen aan de verdere ontwikkeling van fossiele brandstoffen nog nauwelijks bij EKV's op de agenda, wat in strijd is met het klimaatakkoord van Parijs (2015).
Exportkredietverzekeraars moeten transparanter worden
Hoewel exportkredietverzekeraars een belangrijke rol spelen bij veel grootschalige projecten in ontwikkelingslanden, in het bijzonder in de infrastructuursector, wordt hierover in het algemeen weinig informatie beschikbaar gemaakt. Lang niet alle transacties worden gepubliceerd en de namen van betrokken bedrijven worden vaak niet onthuld. Om het belang van hun klanten in balans te brengen met dat van lokale belanghebbenden rond transacties moeten overheidsgesteunde exportkredietverzekeraars zorgdragen voor gedetailleerde informatievoorziening over door hen gesteunde transacties en achterliggend beleid.
Rol Both ENDS
Sinds 2002 publiceert ADSB informatie voor projectenaanvragen waarbij aanzienlijke milieuschade wordt voorzien. Both ENDS zorgt ervoor dat dergelijke informatie zoveel mogelijk met maatschappelijke organisaties in betrokken landen wordt gedeeld. Samen met partners in het Zuiden onderzoekt Both ENDS de effecten van specifieke transacties die door ADSB zijn ondersteund, om eraan bij te dragen dat het Nederlandse exportkredietverzekeringsbeleid niet alleen op papier wordt aangescherpt, maar ook in de praktijk effectief wordt uitgevoerd.
Voor meer informatie
Lees meer over dit onderwerp
-
Dossier /
Suape: havenuitbreiding bedreigt natuurparadijs
Twee door Atradius DSB verzekerde projecten in de haven van het Braziliaanse Suape leidden tot grote sociale problemen en milieuschade. Both ENDS helpt de lokale bevolking hun recht te halen.
-
Dossier /
Fair Green and Global Alliance (FGG)
Samen met maatschappelijke organisaties van over de hele wereld werkt de FGG Alliantie aan sociaal rechtvaardige, inclusieve en ecologisch duurzame samenlevingen in Nederland en het Zuiden.
-
Dossier /
Paris Proof Export Support
Bijna tweederde van de exportkredietverzekeringen die Atradius DSB in de periode 2012 tot 2018 verleende, ging naar de fossiele-energiesector. Dat staat haaks op de klimaatafspraken van Parijs die Nederland heeft ondertekend.
-
Nieuws / 29 mei 2024
Tweede Kamerleden stellen stevige vragen over mogelijke Nederlandse exportsteun aan Mozambique LNG-gasproject
Tweede Kamerleden Daniëlle Hirsch (GroenLinks-PvdA) en Christine Teunissen (PvdD) stellen stevige vragen over de mogelijke Nederlandse exportsteun aan het Mozambique LNG-gasproject. Both ENDS maakt zich al jaren hard voor het dossier. In 2023 riepen wij samen met Milieudefensie ministers op exportsteun te stoppen.
-
Brief / 4 mei 2023
Brief NGO's aan exportkredietverzekeraar: MVO-beleid moet steviger
De Nederlandse overheid verleent via haar exportkredietverzekeraar Atradius DSB (ADSB) exportsteun aan bedrijven die activiteiten in het buitenland ondernemen. De staat wil dat projecten die het verzekert geen negatieve gevolgen hebben voor mens en milieu en stelt daarom eisen rondom maatschappelijk verantwoord ondernemen (MVO). Over het MVO-beleid liep tot eind april een consultatie waarop een coalitie van dertien maatschappelijke organisaties uit binnen- en buitenland, waaronder Both ENDS en Milieudefensie, heeft gereageerd.
-
Externe link / 24 augustus 2022
Doorbraak: breuk met fossiele brandstoffen (Jaarverslag 2021)
Both ENDS werkt wereldwijd met partners eraan de stem van gemeenschappen te laten klinken, die elke dag de gevolgen van onduurzaam financieel beleid voelen: klimaatverandering, milieuvervuiling, gedwongen verhuizingen. Al twee decennia vragen we daarbij aandacht voor een relatief onbekend financieel instituut: de exportkredietverzekeraars.
-
Nieuws / 19 mei 2022
Reactie op Kamerbrief over uitvoering van de Glasgowverklaring
Both ENDS en 95 andere organisaties* hebben vandaag een brief gestuurd aan Staatssecretaris van Financiën Marnix van Rij en de Minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking Liesje Schreinemacher om hen op te roepen de Glasgowverklaring onverkort na te komen. In deze verklaring, die Nederland en 33 andere landen tijdens de klimaattop in Glasgow hebben ondertekend, is afgesproken om direct publieke steun voor fossiele projecten te stoppen per eind 2022.
-
Nieuws / 4 mei 2021
Is de steun van onze exportkredietverzekering aan fossiele projecten legaal?
Vandaag is door twee onafhankelijke experts een juridisch advies uitgebracht over de internationaalrechtelijke verplichtingen van landen en hun exportkredietverzekeraars (EKV's) in relatie tot exportsteun voor fossiele brandstoffen. Volgens dit advies moet de uitstoot van fossiele brandstoffen en daaraan gerelateerde infrastructuur dringend worden verminderd.
-
Voor de pers / 13 december 2020
Persbericht: Nederland kan niet achterblijven nu Verenigd Koninkrijk stopt met fossiele exportsteun
Nu het Verenigd Koninkrijk aankondigt te stoppen met exportsteun voor fossiele projecten, is er voor Nederland geen excuus meer om af te wachten. Dat vinden milieuorganisaties Both ENDS, Oil Change International en Milieudefensie. Dat is nodig voor de klimaatafspraken van het Parijsakkoord. Komende week stemt de Kamer over moties om een einde te maken aan de exportsteun voor winning, verwerking en transport van olie, gas en kolen.
-
Voor de pers / 11 november 2020
Exportondersteuning voor vuile energie in Afrika
Rijke landen, waaronder Nederland, verleenden sinds het ondertekenen van het klimaatakkoord van Parijs bijna 50 keer zoveel exportsteun aan projecten gerelateerd aan fossiele brandstoffen als aan projecten voor schone energie in vier Afrikaanse landen. Dat blijkt uit een onderzoek van vijf milieuorganisaties uit Ghana, Nigeria, Togo en Oeganda in samenwerking met Milieudefensie en Both ENDS. De rijke landen verzekerden via hun exportkredietverzekeraars energieprojecten met een totale waarde van 11 miljard US dollar. De helft van deze exportsteun is gerelateerd aan fossiele brandstoffen. Slechts 1% ging naar duurzame hernieuwbare energie.
-
Publicatie / 11 november 2020
-
Nieuws / 21 juli 2020
Verzekert Nederland omstreden gaswinningsproject in Mozambique?
Eind vorige week maakte olie- en gasbedrijf Total bekend dat de Nederlandse overheid via haar exportkredietverzekeraar Atradius DSB onderdeel uitmaakt van een financieringspakket aan een omstreden gaswinningsproject in Mozambique. Het project, waar verschillende Nederlandse en buitenlandse bedrijven bij betrokken zijn, heeft grote gevolgen voor de plaatselijke bevolking en de natuur in de omgeving. Welk Nederlands bedrijf de overheid zou gaan verzekeren is nog onduidelijk.
-
Nieuws / 30 juni 2020
Extra exportondersteuning vanuit de overheid moet groen herstel stimuleren.
Bijna veertig maatschappelijke organisaties en netwerken uit de hele wereld, waaronder Both ENDS, stuurden vandaag een brief aan minister Kaag van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking en staatssecretaris Vijlbrief van Financiën. Ze vragen de bewindslieden ervoor te zorgen dat de verruiming van de exportkredietverzekering vanwege de coronacrisis, bijdraagt aan groen herstel.
-
Externe link / 29 mei 2019
Exportkredietverzekeraars en hun rol in ontwikkelingsfinanciering (Jaarverslag 2018)
Exportkredietverzekeraars (EKVs) spelen een grote rol in de wereldwijde geldstromen voor ontwikkeling. In 2018 heeft Both ENDS geïnvesteerd in een betere wereldwijde strategische samenwerking tussen organisaties die op EKVs werken, om gezamenlijk de steun van EKVs aan de fossiele sector te stoppen en hun milieu- en mensenrechtenscores te verbeteren.
-
Nieuws / 29 maart 2018
Invest-NL moet scherpere randvoorwaarden hanteren
Nederland krijgt een nieuwe instelling om investeringen te stimuleren. De nadruk ligt op maatschappelijke en duurzame projecten, waar Nederland nu volgens het kabinet kansen laat liggen. Met 2,5 miljard euro moet 'Invest-NL' een loket worden waar bedrijven terecht kunnen om projecten te realiseren op gebieden als energie, verduurzaming, mobiliteit, voedsel, zorg, veiligheid en onderwijs.
-
Nieuws / 28 augustus 2017
Politici vragen om duurzame exportondersteuning
Both ENDS publiceerde afgelopen juni een rapport waarin duidelijk wordt dat Nederland via exportkredietverzekeraar Atradius Dutch State Business (ADSB) op grote schaal de fossiele brandstoffensector ondersteunt. Tussen 2012 en 2015 verleende ADSB in naam van de Nederlandse staat voor miljarden euro’s verzekeringen en garanties aan fossiel gerelateerde exportprojecten. Deze ondersteuning is totaal niet in lijn met het Klimaatakkoord van Parijs, vinden ook politici Van Raan (PvdD) en Beckerman (SP), en daarom stelden zij op 20 juni dit jaar vragen aan de staatssecretarissen van Financiën en Infrastructuur en Milieu.
-
Voor de pers / 18 juni 2017
Persbericht: Exportsteun niet in lijn met klimaatdoelen
Het Klimaatverdrag van Parijs stelt dat de opwarming van de aarde beperkt moet blijven tot maximaal 2 - liefst 1,5 - graden Celsius. Om dat te bereiken moeten in elk geval alle bewezen fossiele reserves in de grond blijven. Tussen 2012 en 2015 ondersteunde de Nederlandse overheid echter via Atradius DSB voor € 7,3 miljard, fossielgerelateerde exportprojecten met verzekeringen en garanties. Dat is twee derde van de totale waarde die Atradius DSB in die periode verzekerde. Niets wijst er op dat de overheid deze ondersteuning inmiddels in lijn heeft gebracht met het klimaatakkoord. Dat blijkt uit een rapport dat vandaag is uitgebracht door Both ENDS.
-
Nieuws / 6 februari 2017
Persbericht: Geen Nederlandse publieke steun voor omstreden nieuwe luchthaven Istanbul
Turkije bouwt de grootste luchthaven ter wereld - en de derde in Istanbul - in het bosgebied ten Noorden van de stad. Het project roept veel weerstand en protest op van lokale gemeenschappen en NGO’s, want bos en bewoners moeten ervoor plaatsmaken.
-
Nieuws / 30 november 2016
Nederlandse exportkredietverzekeraar heeft misstanden in Suape niet voorkomen
Atradius Dutch State Business (Atradius DSB) is ook na het afgeven van hun exportkrediet- verzekeringen nog verantwoordelijk voor het naleven van sociale, milieu- en mensenrechten door hun klanten. Dat blijkt uit een vandaag gelanceerd rapport van het Nederlandse Nationaal Contactpunt OESO-richtlijnen (NCP). Both ENDS stuurde hierover vandaag een persbericht uit.
-
Publicatie / 7 maart 2016