De Pantanal staat in brand: hoe een wetland een brandhaard kon worden
De Pantanal, het grootste zoetwater-wetland ter wereld, heeft dit jaar te lijden onder uitzonderlijke en desastreuze bosbranden, veelal veroorzaakt door menselijk toedoen. In de laatste paar maanden alleen al is een stuk zo groot als Noord-Ierland afgebrand. Partnerorganisaties van Both ENDS in de regio vragen nu aandacht voor deze ecologische en sociale ramp.
De Pantanal is UNESCO-werelderfgoed dat zich over Bolivia, Brazilië en Paraguay uitstrekt. Het gebied, bestaande uit rivieren, moerassen en meren, met ertussen veengrond, graslanden en bossen staat bekend om haar unieke biodiversiteit en herbergt vele zeldzame diersoorten.
Dit jaar is er sprake van een historische droogte. Er viel 50% minder regen dan het jaar ervoor en in juni was het waterpeil van de Rio Paraguay, die de Pantanal voorziet van water, met 3,5 meter gedaald. Volgens Solange Ikeda van Both ENDS' lokale partnerorganisatie Instituto Gaia (Brazilië) staat de Rio Paraguay, normaal een machtige rivier, nu zelfs op sommige plekken droog.
De droogte komt niet alleen door klimaatverandering, maar ook door de ontbossing van de naastgelegen Amazone. De Pantanal is afhankelijk van regen die gevormd wordt door verdampend water uit de bossen van het Amazonegebied.
Menselijk ingrijpen maakt Pantanal kwetsbaar
Naast het veranderende lokale klimaat, wordt de Pantanal ook kwetsbaarder door menselijk ingrijpen. Solange Ikeda: "Ook door ontbossing en de aanleg van stuwdammen in zijarmen van de Paraguay-Rivier staat het water heel laag. Natte gebieden worden kleiner, en er is steeds meer brandbare stof aanwezig."
Daarnaast heeft de Pantanal, net als de Amazone, te maken met boeren die stukken bos - illegaal - afbranden voor veehouderij en sojaplantages. Door de droge omstandigheden kunnen deze brandjes zich makkelijk verspreiden.
Zo is het mogelijk dat in een gebied dat door de lokale bevolking "het waterkoninkrijk" genoemd wordt, al ruim een miljoen hectare is afgebrand.
Strijd voor bescherming van de Pantanal
Both ENDS werkt al decennia met een brede coalitie van organisaties (waaronder Instituto Gaia) aan de bescherming van de Pantanal tegen kanalisering, stuwdammen en ontbossing. Daarnaast zetten onze partners zich in voor de promotie van duurzame economische activiteiten, zoals agro-ecologische voedselproductie.
De branden in de Pantanal laten zien hoe belangrijk deze bescherming is. Niet alleen voor de biodiversiteit en het wereldwijde klimaat, maar ook voor het levensonderhoud van de mensen die er wonen: "Veel gemeenschappen in het gebied zitten nu al zonder voedsel", vertelt Solange Ikeda. "Gebieden die inwoners gebruiken voor kleinschalige landbouw en verzamelen van voedsel en medicinale planten zijn afgebrand. De neerslag van as vervuilt het water, waardoor we veel vissterfte verwachten de komende maanden. Er is een tekort aan schoon water en mensen hebben ademhalingsproblemen door de rook, en dat middenin de COVID-19 crisis."
Directe steun aan de lokale gemeenschappen is echter moeilijk te organiseren. Een expeditie van Instituto Gaia per boot om voedsel, water, hygiëneproducten en gezichtsmaskers uit te delen liep vertraging op omdat de boot vastliep in de laagstaande rivier.
Maatschappelijke organisaties bestrijden het vuur en de gevolgen
Vooralsnog laten nationale en lokale overheden het echter afweten in de strijd tegen de branden. Niet alleen is er de laatste jaren te weinig geld en publieke steun voor het tegengaan van illegale ontbossing; ook voor het bestrijden van de branden zelf zijn de budgetten gekort.
Maatschappelijke organisaties zoals Instituto Gaia doen zelf wat ze kunnen om de schade van de branden zoveel mogelijk te beperken. Gaia zet met een groep andere organisaties een project op om lokale brandweerbrigades te vormen, te versterken en te voorzien van financiële hulp. Daarnaast delen ze hun kennis en ervaringen met politici en moedigen ook lokale bewoners op om hun verhaal publiek te doen.
Wetlands hebben bescherming nodig van binnen- en buitenland
Maar zoals de Amazone invloed heeft op wat er gebeurt in de Pantanal, zo werken de gebeurtenissen in de Pantanal ook door tot in de Paraná Delta in Argentinië, een wetland dat zich uitstrekt tot de monding van de Paraná rivier bij Buenos Aires. Want ook in de Paraná Delta lopen de branden uit de hand, met als hoofdoorzaken het afbranden van land voor veehouderij in combinatie met extreme droogte, volgens Laura Prol van Both ENDS' parterorganisatie Taller Ecologista.
Milieuorganisaties in Argentinië ijveren al jaren voor een wet die wetlands zoals de Paraná Delta beschermt.
Ook Nederland en de EU kunnen meer doen om de neerwaartse spiraal in de Pantanal, de Paraná Delta en Amazone te stoppen. Waar de Nederlandse regering en andere Europese overheden nu actief steun bieden aan bedrijven om in deze gebieden infrastructuur zoals havens en waterwegen aan te leggen ten behoeve van de soja-sector (die voor een groot deel naar Europa wordt geëxporteerd), zouden ze hun collega's in Zuid-Amerika juist moeten aansporen deze ecosystemen en de gemeenschappen die ervan afhankelijk zijn te beschermen, en de import van aan ontbossing gelinkte producten zoals soja aan banden moeten leggen.
Voor meer informatie
Lees meer over dit onderwerp
-
Dossier
Soja: handel in ontbossing
De groeiende vraag naar soja heeft negatieve gevolgen voor mens en milieu in Zuid-Amerika. Both ENDS wijst Nederlandse actoren in de soja-industrie op hun verantwoordelijkheid en werkt met partners aan duurzame en eerlijke alternatieven.
-
Dossier
Wetlands without Borders
Via het Wetlands without Borders-programma zetten we ons in voor duurzaam en maatschappelijk verantwoord beheer van het wetlandsysteem La Plata Basin in Zuid-Amerika.
-
Brief / 22 april 2022
Brief aan staatssecretaris Heijnen over het MTCS keurmerk
Both ENDS stuurde, mede namens FERN, NCIV en Milieudefensie, een brief aan staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat Vivianne Heijnen over het MTCS keurmerk. Dit Maleisische keurmerk voor hout blijkt in de praktijk het schenden van inheemse landrechten en intimidatie van inheemse organisaties te gedogen. Nederland zou daarom oa de goedkeuring van MTCS in haar inkoopbeleid moeten opschorten.
-
Nieuws / 1 april 2022
Brandbrief vanwege mogelijke Nederlandse steun aan controversiële landaanwinning in de Filipijnen
Op 17 maart 2022 heeft een coalitie van tien Filipijnse en Nederlandse maatschappelijke organisaties – waaronder Both ENDS – een brandbrief gestuurd aan staatssecretaris van Financiën Marnix van Rij. Met de brief deden we een dringende oproep aan de staatssecretaris om het besluitvormingsproces ten aanzien van mogelijke Nederlandse steun aan de ontwikkeling van het New Manila International Airport (NMIA) project in de Filipijnen te herzien. De reactie vanuit het ministerie op onze brief is echter teleurstellend.
-
Voor de pers / 7 maart 2022
Nieuw rapport: investeren in agroecologie is nodig voor gezond wereldwijd voedselsysteem
Recent onderzoek van Profundo, in opdracht van Both ENDS en Oxfam Novib toont aan dat investeren in agroecologie noodzakelijk is voor een duurzaam en inclusief wereldwijd voedselsysteem. Vandaag de dag hebben zo'n 768 miljoen – een op de tien - mensen dagelijks te maken met honger of ernstig tekort aan voedsel. Conflicten, economische stilstand veroorzaakt door de coronapandemie, en de klimaatcrisis vormen een directe bedreiging voor voldoende productie van en toegang tot voedzaam voedsel. Agro-ecologie, een vorm van landbouw die kleinschalige boeren, natuur en korte ketens centraal stelt in voedselproductie, maakt gemeenschappen in ontwikkelende landen weerbaarder en helpt hen honger terug te dringen. De steun voor agroecologie van grote donoren, waaronder Nederland, is echter tot nu toe ondermaats, concludeert het onderzoek.
-
Brief / 2 maart 2022
Noodzaak tot aanscherping EU-ontbossingsverordening
Betreft gezamenlijke brief van een 6-tal NGO's: Wereld Natuur Fonds (WWF), Milieudefensie, Both ENDS, Vogelbescherming Nederland, Greenpeace en World Animal Protection aan de Kamercommissies van ministerie van Infrastructuur en Waterstaaten, ministerie van Landbouw, Natuur & Voedsel en Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. De EU-wet versterken om ontbossing t.g.v. import van agri-commodities tegen te gaan. De EU-verordening dient meer waarborg te bieden voor erkenning van mensenrechten, voor een robuuste naleving van de wet in de praktijk en een uitbreiding naar de zorgvuldigheidsverplichting naar financiële instellingen.
-
Publicatie / 15 februari 2022
-
Nieuws / 3 februari 2022
Bossenwet EU kan en moet sterker. Doe mee met #Together4Forests!
In de komende maanden wordt het zogenaamde EU-wetsvoorstel voor ontbossingsvrije producten besproken in de Nederlandse en EU parlementen. De bedoeling is dat er in de EU geen producten meer geïmporteerd zullen worden waarvoor op de een of andere manier ontbost is. Een heel mooi en belangrijk initiatief, maar het wetsvoorstel dat er nu ligt is volgens veel maatschappelijke organisaties, waaronder Both ENDS, lang niet toereikend.
-
Blog / 2 februari 2022
Wetlands-bewoners vechten tegen milieuvernietiging en klimaatverandering
Door Eva Schmitz -
Nieuws / 26 januari 2022
Ondiri schittert weer tijdens World Wetlands Day
In Kenia wordt Wereld Wetland Day, op 2 februari, dit jaar gevierd in Ondiri-wetland. Het nieuws dat dit gebied was verkozen, was reden voor grote vreugde bij de inwoners van de stad Kikuyu en betrokken natuurbeschermers. Tot voor kort was Ondiri Wetland vervuild en gedegradeerd, vooral als gevolg van oprukkende landbouw en glastuinbouw. Maar dankzij aanhoudende en gezamenlijke inspanningen van de bewoners, samen met een breed scala aan overheidsinstanties en maatschappelijke organisaties, is dit kwetsbare wetland zich nu aan het herstellen. Violet Matiru van de Keniaanse organisatie Millennium Community Development Initiatives (MCDI), vindt het een grote eer dat Ondiri geselecteerd werd voor de viering van World Wetlands Day. "De kers op de taart!"
-
Externe link / 20 januari 2022
Wetlands without Borders
Via het Wetlands without Borders-programma zetten we ons in voor duurzaam en maatschappelijk verantwoord beheer van het wetlandsysteem La Plata Basin in Zuid-Amerika. Het gebied is essentieel om de regio te beschermen tegen overstromingen en droogte, en om de levenskwaliteit van de inwoners te behouden. Klik hier voor de website van het programma en voor de laatste informatie.
-
Nieuws / 6 januari 2022
Hoe de mangroven in Suape weer groeien
"De mangroven stikten, ze snakten naar lucht. Door de gedeeltelijke opening van de dam konden ze eindelijk weer ademen, het was de ademhaling waar de dieren, de vissen in de rivieren, de krabben, de garnalen, oesters allemaal naar snakten."
Aan de kust in het noordoosten van Brazilië vinden sinds 2007 werkzaamheden plaats voor de ontwikkeling en uitbreiding van de haven van Suape. Deze haven is ondermeer bedoeld voor de ondersteuning van de oliewinning voor de lange Braziliaanse kust. De uitbreiding van de haven is controversieel vanwege de desastreuze effecten op de natuur, de rivieren, de mangroven, het zeeleven en de mensen die generaties lang in het gebied wonen. Both ENDS maakt zich, samen met het speciaal opgerichte Fórum Suape, al bijna tien jaar sterk voor de rechten van de lokale gemeenschappen in en rond Suape. Nu is er – letterlijk – een doorbraak. Een omstreden verbindingsdam in de Rio Tatuoa die de mangroven en het leven in het water in het gebied grotendeels om zeep hielp, werd in augustus gedeeltelijk weggehaald. Over wat daaraan vooraf ging en welke veranderingen het gebied sindsdien doormaakte, praten we met Mariana Vidal *, coördinator van projecten bij Fórum Suape.
-
Publicatie / 25 oktober 2021
-
Voor de pers / 25 oktober 2021
Nieuw rapport: EU-Mercosur handelsverdrag funest voor mens en milieu
Het EU-Mercosur handelsverdrag leidt tot natuurvernietiging, schending van landrechten van boeren en Inheemse volkeren en verlies van industriële banen in de Mercosur-landen. Daarnaast zorgt het voor oneerlijke concurrentie voor Europese boeren. De Handel Anders! coalitie pleit voor een alternatief verdrag om de politieke samenwerking tussen de EU en de Mercosur-landen te verbeteren en doet voorstellen voor rechtvaardige en duurzame internationale handelsregels. Dat is de kernboodschap van een nieuwe publicatie die vandaag gepresenteerd wordt in Nieuwspoort.
-
Brief / 11 oktober 2021
Brief aan Tweede Kamerleden in aanloop naar COP26 in Glasgow
Een groep Nederlandse NGOs, waaronder Both ENDS, roept in deze brief Tweede Kamerleden op ervoor te zorgen dat de Nederlandse overheid zich houdt aan onze klimaatafspraken, en ambitie en leiderschap toont in aanloop naar COP26 in Glasgow, een klimaattop die van cruciaal belang om de urgente klimaatcrisis mondiaal het hoofd te bieden. Specifiek wordt aanbevolen om de Nederlandse bijdrage aan klimaatfinanciering op te hogen en in lijn te brengen met onze 'fair share' van €1,7 miljard. En om alle publieke financiele steun aan de fossiele industrie per direct te stoppen.
-
Nieuws / 30 september 2021
Agro-ecologie in Kenia: watervervuiling bestrijden terwijl de voedselproductie wordt veiliggesteld
Ongeveer 75% van de Kenianen verdient hun gehele inkomen of een deel daarvan uit de agrarische sector, dit staat gelijk aan 33% van het bruto binnenlands product (bbp) van het land. Toch is de landbouwproductiviteit de afgelopen jaren gestagneerd. Er zijn verschillende factoren die aan deze lage landbouwproductiviteit hebben bijgedragen aan deze lage, waaronder een algemene afname in bodemvruchtbaarheid vanwege de constante opname van voedingsstoffen door gewassen; slechte landbouwmethoden; bodemdegradatie en het overmatige/verkeerde gebruik van kunstmatige meststoffen die de bodem verzuren. De oplossing voor deze problemen is: Agro-ecologie.
-
Nieuws / 27 september 2021
Analog Forestry: duurzame voedselproductie met een feministisch perspectief
In tijden van ontbossing, aantasting van ecosystemen en klimaatverandering, hebben plattelandsgemeenschappen het vaak moeilijk om op een gezonde en autonome manier in hun levensonderhoud te voorzien. Een van de oplossingen om hun problemen te bestrijden is Analog Forestry, een duurzame praktijk die bevorderd en uitgevoerd wordt door veel partners van Both ENDS. Wat zijn de voordelen van deze methode? Carolina Sorzano Lopez*, een Analog Forestry-trainer uit Colombia die is aangesloten bij het International Analog Forestry Network (IAFN), en Luz Marina Valle*, een lokale promotora van Analog Forestry in haar gemeenschap El Jocote in het noorden van Nicaragua, leggen het ons uit.
-
Nieuws / 17 september 2021
Meer dan bomen: het belang van niet-houten bosproducten voor gemeenschappen
Ongeveer één op de zes mensen, met name vrouwen, is direct afhankelijk van bossen voor hun levens en levensonderhoud, en dan vooral met betrekking tot voedsel. Dit laat zien hoe belangrijk bossen en niet-houten bosproducten (Non-Timber Forest Products / NTFP's) zijn voor de veerkracht van gemeenschappen. Deze producten zijn voor hen een bron van voedsel, water en inkomsten, maar hebben ook een culturele en spirituele betekenis.
-
Dossier
Inclusieve wegen naar duurzaam en gezond voedsel voor iedereen
Overal ter wereld produceren kleinschalige boerinnen en boeren voedsel op een duurzame en inclusieve manier. Ze werken samen met de natuur en met elkaar, en voorzien hun gezinnen en gemeenschappen van voldoende en gezond voedsel. Deze manier van produceren staat echter overal onder druk door grootschalige landbouw en het wereldwijd dominante industriële voedselsysteem. Samen met onze partners
probeert Both ENDS het tij te keren ten gunste van duurzame, lokale praktijken die meestal 'agro-ecologisch' of 'natuurinclusief' worden genoemd. Waarom onze
focus daarop? Agro-ecologische praktijken zijn klimaatbestendig, inclusief en vergroten de mogelijkheden voor gemeenschappen overal ter wereld om duurzaam in hun voedsel te voorzien. -
Nieuws / 19 augustus 2021
Violet Matiru: “Gemeenschappen rond de koloniale Ruiru I Dam zitten nog steeds in de knel”
Na vele jaren op internationale platforms zoals de VN te hebben gepleit voor goed milieubeleid, vroeg de Keniaanse Violet Matiru zich af: "Wat voor invloed heeft al dit lobbyen op onze gemeenschappen? Hoe helpt dit de moeders die nog steeds worstelen met het halen van water en die nog steeds koken op houtkachels?" Dat was de aanleiding voor haar en haar collega's om MCDI Kenia (Millennium Community Development Initiatives) op te richten en om samen te gaan werken met lokale gemeenschappen. Wij praatten met haar over de historische en huidige machtsverschillen in waterbeheer en over haar inspanningen om het waterbeheer in het stroomgebied van de Athi, dat zich uitstrekt van het gebied stroomopwaarts van Nairobi naar de Indische Oceaan, te verbeteren.