Lokale leiders eisen actie Nederland voor duurzame palmolieproductie
De afgelopen 15 jaar heeft de productie van palmolie een enorme vlucht genomen. Hoe kan het ook anders: palmolie, geperst uit de vruchten van de oliepalm, is goedkoop en wordt gebruikt voor heel veel verschillende producten. Het zit in ijs, chocola, margarine en sauzen, maar ook in verzorgings- en cosmeticaproducten zoals lippenstift, wasmiddel, tandpasta en zeep en in biobrandstof. Helaas kleven er nogal wat bezwaren aan de toenemende vraag naar palmolie: grootschalige ontbossing, milieuvervuiling, 'landjepik' en bovenal mensenrechtenschendingen zijn in de landen waar palmolie wordt geproduceerd aan de orde van de dag.
Op vrijdag 29 april bezocht een internationale delegatie van vier lokale leiders uit Indonesië, Colombia en Liberia een bezoek aan het Ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag om de gevolgen van de grootschalige palmolie-industrie in hun regio bij de politiek en industrie onder de aandacht te brengen. De bijeenkomst was onderdeel van een Europese serie bijeenkomsten, georganiseerd door het Forest Peoples Programme (FPP). Both ENDS organiseerde in samenwerking met Oxfam Novib, SOMO en TNI het Nederlandse gedeelte van de tour. De delegatie sprak in Den Haag met beleidsmakers, industrie, financiers en ngo’s over welke concrete maatregelen en acties vanuit Nederland ondersteund kunnen worden om de situatie in de productieregio’s te verbeteren.
Palmolievlek
Nu komt ongeveer 40% van alle palmolie die Europa binnenkomt, uit Indonesië. “In Indonesië is al een gebied van 6 miljoen hectare, dat is bijna twee keer Nederland, omgezet in palmolieplantages. En dit zal alleen maar meer worden de komende jaren. De Indonesische overheid wil de huidige productie van 40 miljoen ton verdubbelen naar 80 miljoen ton in 2020”, zegt Sanderijn van Beek van Both ENDS. Die snelle uitbreiding van palmolieplantages is ingrijpend voor de gemeenschappen en hun directe leefomgeving. Het bos, waarvan vele miljoenen mensen direct afhankelijk zijn voor hun levensonderhoud, verandert in ellenlange monoculturen van oliepalm. De rijke biodiversiteit verdwijnt en oppervlakte- en grondwater raken vervuild door gebruik van pesticiden en kunstmest, die de grond volledig uitputten. En omdat er veel geld omgaat in deze sector breidt de productie van palmolie zich uit naar Latijns Amerika en Afrika. In landen als Colombia en Liberia wordt in rap tempo land omgezet in palmolieplantages.
Natuurlijke supermarkt
Eén van de afgevaardigden in de delegatie is Agus Sutomo, directeur van de ngo ‘LinkAR-Borneo’ uit Indonesië: “Het bos is voor ons een natuurlijke supermarkt; het voorziet ons al eeuwenlang van voedsel en medicijnen. Met de komst van grootschalige palmolieplantages is het bos verdwenen, waardoor mensen geen toegang tot voedsel hebben. Daarnaast zijn waterbronnen vervuild. We leven nu van ‘instant noodles’ en we verdienen op de plantage te weinig om onze kinderen naar school te laten gaan”. Palmolieproductie gaat ook met een hoop geweld en gepaard: mensen worden maar al te vaak onder druk gezet om hun land te verlaten. Willian Aljure uit Colombia, een andere afgevaardigde in de delegatie, beschrijft hoe maar liefst negen van zijn familieleden werden vermoord, waaronder zijn moeder. Palmoliebedrijven deinzen er niet voor terug om grof geweld te gebruiken tegen mensen die in opstand komen tegen de komst van een plantage, of ze te (laten) vermoorden. Vaak gebeurt dit zelfs met steun van de lokale autoriteiten, zo blijkt uit de getuigenissen.
Rol van Nederland
Nederland is de grootste importeur van palmolie in Europa en wil werken aan het bevorderen van duurzame handels- en productieketens. In december 2015 nam de Nederlandse regering het initiatief dat leidde tot de ondertekening van de ‘Amsterdam Declaration’, waarmee Nederland en vier anderen EU-lidstaten verklaren zich te committeren aan een 100% duurzame palmolie-productieketen, om zo ontbossing, vervuiling en mensenrechtenschendingen tegen te gaan. De delegatie van lokale leiders vroeg Nederland dan ook met klem alles in het werk te stellen om ervoor te zorgen dat deze ‘declaration’ geen papieren belofte is, maar dat de beloften daadwerkelijk worden vertaald naar de praktijk.
Wettelijk kader in plaats van vrijblijvende beloftes
Er bestaan verschillende initiatieven om de palmoliesector te verduurzamen, zoals de Roundtable on Sustainable Palm Oil, waarin bedrijven die onderdeel zijn van de palmolieketen, financiële instellingen en maatschappelijke organisaties zijn verenigd. Bedrijven moeten zich binnen dit initiatief houden aan sociale en milieuregels, maar deelname blijft vrijwillig en de standaarden blijken in de praktijk moeilijk afdwingbaar. Alle delegatieleden benadrukten dat al deze vrijwillige initiatieven heel weinig concrete verbeteringen in de praktijk hebben opgeleverd en dat de rechten van lokale gemeenschappen hiermee dus te weinig worden beschermd. Agus Sutomo zei daarover: “We need the global community to understand that when they are consuming palm oil and biofuels they are consuming the blood of our peoples in Indonesia, Liberia, Colombia and Peru.” De delegatie, die de misstanden aan den lijve ondervindt, vindt dat overheden strenge eisen moeten stellen aan palmolie die de Europese Unie binnenkomt om zo beter de rechten van inheemse gemeenschappen en de bossen waarvan zij afhankelijk zijn, te beschermen
Palmolie als biobrandstof?
De bijeenkomst was druk bezocht. De heftige getuigenissen van de delegatieleden lieten zien hoe misstanden in de productielanden doorgaan, ondanks certificering en initiatieven uit de palmoliesector zelf. Hoe goedbedoeld en hoe positief ook, deze initiatieven blijken niet voldoende zijn om de rechten van mensen en ecosystemen te beschermen. Het bezoek komt op een belangrijk moment, nu de Nederlandse overheid het Europese energiebeleid (Renewable Energy Directive) onder de loep neemt. Om te voldoen aan de Europese normen voor duurzame energie, wordt steeds vaker gebruikt gemaakt van palmolie als biobrandstof om fossiele brandstoffen gedeeltelijk te vervangen. Een nog grotere vraag naar palmolie vanuit Nederland zou de problemen rond de productie alleen maar vergroten. We hopen van harte dat beleidsmakers de feiten en argumenten die de delegatie op tafel heeft gelegd, zwaar zal laten meewegen in deze en andere discussies rond palmolie.
Meer informatie:
Interview van Vice Versa met slachtoffers van landonteigeningspraktijken (10 mei 2016)
Meer info over de vier delegatieleden (vrij vertaald vanuit de website van FPP):
- Willian Aljure is een mensenrechtenactivist uit de Llanos van Colombia, waar de palmolieproductie momenteel een grote vlucht neemt. Hij werd met geweld uit zijn huis in Mapiripán, een dorpje in het departement Meta, verdreven. Sindsdien voert hij actie om zowel de grond van zijn familie als het gemeenschappelijke land van zijn gemeenschap terug te krijgen van het palmoliebedrijf dat het confisqueerde. Hij wordt met de dood bedreigd en kan daarom niet terug naar huis.
- Ali Kaba is programmacoördinator en onderzoeker bij het 'Sustainable Development Institute', een Liberiaanse NGO die met boerengemeenschappen werkt en ze helpt zichzelf en hun land te beschermen tegen de almaar oprukkende palmolieplantages.
- Franky Samperante Is een inheemse leider uit Kalimantan in Indonesië en de oprichter en directeur van de organisatie 'Pusaka', die ondersteuning biedt aan inheemse bevolkingsgroepen in Centraal-Kalimantan. In 2014 publiceerde Pusaka een atlas waarin de landonteigeningen die vanwege de palmolie-industrie plaatsvonden en –vinden in Papua en West-Papua, in kaart zijn gebracht.
- Agus Sutomo is directeur van de NGO LinkAR-Borneo in West Kalimantan. Deze NGO werkt met gemeenschappen die van hun land zijn verdreven en helpt ze om klachten te formuleren en in te dienen bij de Roundtable on Sustainable Palm Oil (RSPO).
Foto: de delegatie op de Maasvlakte waar de palmolie Europa binnenkomt en verwerkt wordt.
Lees meer over dit onderwerp
-
Nieuws / 2 juli 2025
Reactie FGG Alliantie op beleidskader ‘Focus’: Belangenbehartiging - internationaal en in Nederland - cruciaal voor eerlijke handel
Op 27 juni 2025 presenteerde demissionair minister Veldkamp via een Kamerbrief de contouren van het nieuwe subsidiekader ‘Focus’. Met de voorgangers van dit beleidskader, Samenspraak en Tegenspraak en Power of Voices, heeft Nederland jarenlang een voorlopersrol gespeeld. Nederland ontving internationale lof - door de nadruk te leggen op pleiten en beïnvloeden als effectieve strategie voor duurzame ontwikkeling én door de link tussen hulp en handel te erkennen.
-
Blog / 2 juli 2025
Vrouwen aan het front van klimaatactie: lokale kracht; wereldwijde verandering
Door Tamara MohrAfgelopen week organiseerde GAGGA, de Global Alliance for Green and Gender Action, samen met FCAM en Mama Cash, en met Both ENDS als een van de alliantieleden, haar wereldwijde bijeenkomst in Indonesië. Het doel van deze bijeenkomst was om grensoverschrijdende samenwerking tussen bewegingen en regio’s te vieren en vooruit te kijken, met als doel het versterken van de collectieve kracht van gender-, klimaat- en milieurechtvaardigheidsbewegingen.
-
Publicatie / 1 juli 2025
-
Nieuws / 24 juni 2025
Inheemse gemeenschappen in Panama krijgen erkenning en gedeeltelijke herstelmaatregelen van ontwikkelingsbanken FMO en DEG in verband met de Barro Blanco-dam
Both ENDS en SOMO zijn blij met de ondertekening van het akkoord tussen vier inheemse Ngäbe-gemeenschappen in Panama en de Europese ontwikkelingsbanken FMO en DEG op 17 juni 2025. De regeling omvat een programma voor gemeenschapsontwikkeling dat, in combinatie met een openbare verklaring van de banken, tot doel heeft een aantal negatieve gevolgen van de Barro Blanco-stuwdam te erkennen en te verzachten. Het akkoord is mede tot stand gekomen door het goede, volhardende werk van de gemeenschapsorganisatie Movimiento 10 de Abril (M10) voor gerechtigheid voor de getroffen gemeenschappen. Daarnaast erkennen we de inzet van FMO en DEG om een oplossing te vinden voor hun langlopende conflict met de gemeenschappen dat is ontstaan door hun gedeeltelijke financiering van het waterkrachtproject sinds 2011.
-
Nieuws / 23 juni 2025
Wie heeft baat bij een betere bescherming van onze oceanen?
De oceaan komt versterkt uit de VN-Oceaanconferentie in Nice. Met meer landen die een verbod op diepzeemijnbouw steunen, meer beschermde gebieden in de oceaan en meer beloften van actie tegen vervuiling. Vraag is nu of landen de daad ook bij het woord zullen voegen. Want de oceaanbeweging staat tegenover een kamp van machtige belangen.
Dit artikel is bij MO*Magazine verschenen en staat in het Engels op onze website.
-
Nieuws / 6 juni 2025
Both ENDS op de VN-Oceaanconferentie: onze zorgen over milieurechtvaardigheid binnen de ‘Blauwe Economie’ onder de aandacht brengen
Volgende week vindt in Nice, Frankrijk, de Verenigde Naties Oceaanconferentie plaats. Deze conferentie richt zich op het behoud en duurzaam gebruik van kusten, zeeën en mariene hulpbronnen. Murtah Shannon, collega bij Both ENDS, zal aanwezig zijn. We vroegen hem om wat meer te vertellen over zijn plannen.
-
Nieuws / 5 juni 2025
Opinie: Nieuwe handelspartners, maar niet op de oude voet
Sinds de handelsoorlog en ‘tariffs’ van President Trump staat internationale handel weer volop in de schijnwerpers. In Europa en in Nederland neemt de roep toe om daarom razendsnel nieuwe vrijhandelsakkoorden te sluiten, zo ook in recente opinies in FD en de Volkskrant. Maar dat is de verkeerde reflex, schrijft Marius Troost op Joop.nl -
Nieuws / 4 juni 2025
Shell ter verantwoording geroepen voor decennialange vervuiling in de Nigerdelta
Dit artikel is momenteel alleen beschikbaar in het Engels
-
Blog / 3 juni 2025
Een voedselbos als inspirerende oase tussen bespoten akkers
Door Marjolein van RijnOnlangs waren we met een groep collega's in het voedselbos Ketelbroek, een project van Voedselbos-pionier Wouter van Eck en onze eigen Pieter Jansen. Wat een prachtige plek! Gelegen tussen akkers met raaigras, bieten of aardappels, is het Voedselbos een groene oase. Het gezang van de vogels is alom aanwezig en er zoemt en fladdert van alles rond. Ook hazen, dassen, vossen en wilde zwijnen komen er regelmatig op bezoek. En niet te vergeten: bevers.
-
Nieuws / 20 mei 2025
Both ENDS en partners eisen dat Shell de Nigerdelta schoonmaakt vóór vertrek
Tijdens de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering (AGM) van Shell in Londen, confronteren gemeenschapsleiders uit de Nigerdelta en internationale bondgenoten (waaronder Both ENDS) Shell met een duidelijke eis: Shell moet volledige verantwoordelijkheid nemen voor decennia van vervuiling en menselijk leed in de Nigerdelta in Nigeria, vóórdat het zich terugtrekt uit zijn olieactiviteiten op het land.
-
Nieuws / 9 mei 2025
Vrouwelijk leiderschap in agro-ecologie bloeit op in Oost- en Zuidelijk Afrika
Op 12 en 13 februari 2025 kwamen vrouwen uit Kenia, Uganda en Zimbabwe samen in Nairobi voor het Africa Women Leaders in Agroecology (AWOLA) Regional Networking Forum. Het evenement markeerde een belangrijk moment in het leiderschapsprogramma van PELUM Kenya dat jonge vrouwen versterkt in hun rol als leider in de agro-ecologische transitie. Dit project werd mogelijk gemaakt dankzij steun van Both ENDS, als onderdeel van de Fair, Green and Global (FGG) Alliance.
-
Blog / 23 april 2025
De kracht van vertrouwen
Door Karin van BoxtelVertrouwen wekt vertrouwen. Dat is wat ik heb geleerd van de manier waarop Both ENDS werkt – binnen ons team, met partners in gezamenlijke strategieën en belangenbehartiging, en in onze relatie met partners als financier. Vertrouwen is de basis. Het is wat medeleven laat groeien, wat hoop doet ontstaan, en wat echte solidariteit aandrijft. Het is krachtig in contrast met de wereldwijde trend waarin politieke en internationale leiders harde maatregelen en eigenbelang vooropstellen en relaties negeren die gebaseerd zijn op vertrouwen . En des te meer reden om te delen wat wij hebben ervaren door vertrouwen centraal te stellen.
-
Blog / 11 april 2025
FMO is erg tevreden over het eigen succes – nu de lokale bevolking nog
Door Anne de JongheDeze blog is bij het Financiële Dagblad verschenen.
-
Nieuws / 7 april 2025
Voedselbos Ketelbroek: waar voedselproductie en biodiversiteit samenkomen
Wanneer collega’s van Both ENDS partners over de hele wereld bezoeken, gaan ze vaak op "veldbezoek" om met eigen ogen te zien hoe ons gezamenlijke werk mensen en gemeenschappen raakt. Onlangs deden we dat ook in Nederland. Voedselbospionier Wouter van Eck liet een groep Both ENDS-partners zien hoe regeneratieve landbouw oplossingen biedt voor de klimaat- en biodiversiteitscrisis.
-
Publicatie / 1 april 2025
-
Blog / 31 maart 2025
Internationale samenwerking en solidariteit zijn in het belang van Nederland én Afrika
Door Melvin van der VeenDeze blog is bij Vice Versa verschenen.
-
Externe link / 28 maart 2025
Eerlijke handel en gelijkwaardige relaties: pas dán kan Kenia echt op eigen benen staan
Verschillende media besteedden afgelopen week aandacht aan de omslag van “hulp” naar “handel”, mede naar aanleiding van het staatsbezoek van het Koninklijk paar aan Kenia. Het zou goed zijn voor Kenia om nu op eigen benen te gaan staan. Maar dat kan alleen als gelijkwaardigheid centraal staat in handel en internationale samenwerking. En dat is nu allerminst het geval, betoogt onze directeur Karin van Boxtel op opinieplatform Joop.nl
-
Blog / 27 maart 2025
Eerlijke handel en gelijkwaardige relaties: pas dán kan Kenia echt op eigen benen staan
Door Karin van BoxtelDit artikel is bij Joop verschenen.
-
Brief / 25 maart 2025
Letter to Shell's CEO and plc Executive Committee: don’t leave the Niger Delta without cleaning up
Today, on Shell Capital Markets Day 2025, Both ENDS together with 195 international and Nigerian of civil society organisations is sending an open letter to Shell’s Executive Committee demanding a full cleanup of the SPDC pollution legacy and transparency on the cleanup process.
-
Nieuws / 21 maart 2025
Koninklijk paar bezoekt Thogoto Forest: groene oase aan de rand van Nairobi
Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima hebben afgelopen dinsdag een bezoek gebracht aan het Thogoto Forest, als onderdeel van hun staatsbezoek aan Kenia. Ze hebben er kunnen zien wat de impact is van het werk van onze partner MCDI in het gebied: een hersteld bos, schoon water en boeren die hun levensonderhoud kunnen verdienen met de verkoop van hun agroecologische producten.