Lokale leiders eisen actie Nederland voor duurzame palmolieproductie
De afgelopen 15 jaar heeft de productie van palmolie een enorme vlucht genomen. Hoe kan het ook anders: palmolie, geperst uit de vruchten van de oliepalm, is goedkoop en wordt gebruikt voor heel veel verschillende producten. Het zit in ijs, chocola, margarine en sauzen, maar ook in verzorgings- en cosmeticaproducten zoals lippenstift, wasmiddel, tandpasta en zeep en in biobrandstof. Helaas kleven er nogal wat bezwaren aan de toenemende vraag naar palmolie: grootschalige ontbossing, milieuvervuiling, 'landjepik' en bovenal mensenrechtenschendingen zijn in de landen waar palmolie wordt geproduceerd aan de orde van de dag.
Op vrijdag 29 april bezocht een internationale delegatie van vier lokale leiders uit Indonesië, Colombia en Liberia een bezoek aan het Ministerie van Buitenlandse Zaken in Den Haag om de gevolgen van de grootschalige palmolie-industrie in hun regio bij de politiek en industrie onder de aandacht te brengen. De bijeenkomst was onderdeel van een Europese serie bijeenkomsten, georganiseerd door het Forest Peoples Programme (FPP). Both ENDS organiseerde in samenwerking met Oxfam Novib, SOMO en TNI het Nederlandse gedeelte van de tour. De delegatie sprak in Den Haag met beleidsmakers, industrie, financiers en ngo’s over welke concrete maatregelen en acties vanuit Nederland ondersteund kunnen worden om de situatie in de productieregio’s te verbeteren.
Palmolievlek
Nu komt ongeveer 40% van alle palmolie die Europa binnenkomt, uit Indonesië. “In Indonesië is al een gebied van 6 miljoen hectare, dat is bijna twee keer Nederland, omgezet in palmolieplantages. En dit zal alleen maar meer worden de komende jaren. De Indonesische overheid wil de huidige productie van 40 miljoen ton verdubbelen naar 80 miljoen ton in 2020”, zegt Sanderijn van Beek van Both ENDS. Die snelle uitbreiding van palmolieplantages is ingrijpend voor de gemeenschappen en hun directe leefomgeving. Het bos, waarvan vele miljoenen mensen direct afhankelijk zijn voor hun levensonderhoud, verandert in ellenlange monoculturen van oliepalm. De rijke biodiversiteit verdwijnt en oppervlakte- en grondwater raken vervuild door gebruik van pesticiden en kunstmest, die de grond volledig uitputten. En omdat er veel geld omgaat in deze sector breidt de productie van palmolie zich uit naar Latijns Amerika en Afrika. In landen als Colombia en Liberia wordt in rap tempo land omgezet in palmolieplantages.
Natuurlijke supermarkt
Eén van de afgevaardigden in de delegatie is Agus Sutomo, directeur van de ngo ‘LinkAR-Borneo’ uit Indonesië: “Het bos is voor ons een natuurlijke supermarkt; het voorziet ons al eeuwenlang van voedsel en medicijnen. Met de komst van grootschalige palmolieplantages is het bos verdwenen, waardoor mensen geen toegang tot voedsel hebben. Daarnaast zijn waterbronnen vervuild. We leven nu van ‘instant noodles’ en we verdienen op de plantage te weinig om onze kinderen naar school te laten gaan”. Palmolieproductie gaat ook met een hoop geweld en gepaard: mensen worden maar al te vaak onder druk gezet om hun land te verlaten. Willian Aljure uit Colombia, een andere afgevaardigde in de delegatie, beschrijft hoe maar liefst negen van zijn familieleden werden vermoord, waaronder zijn moeder. Palmoliebedrijven deinzen er niet voor terug om grof geweld te gebruiken tegen mensen die in opstand komen tegen de komst van een plantage, of ze te (laten) vermoorden. Vaak gebeurt dit zelfs met steun van de lokale autoriteiten, zo blijkt uit de getuigenissen.
Rol van Nederland
Nederland is de grootste importeur van palmolie in Europa en wil werken aan het bevorderen van duurzame handels- en productieketens. In december 2015 nam de Nederlandse regering het initiatief dat leidde tot de ondertekening van de ‘Amsterdam Declaration’, waarmee Nederland en vier anderen EU-lidstaten verklaren zich te committeren aan een 100% duurzame palmolie-productieketen, om zo ontbossing, vervuiling en mensenrechtenschendingen tegen te gaan. De delegatie van lokale leiders vroeg Nederland dan ook met klem alles in het werk te stellen om ervoor te zorgen dat deze ‘declaration’ geen papieren belofte is, maar dat de beloften daadwerkelijk worden vertaald naar de praktijk.
Wettelijk kader in plaats van vrijblijvende beloftes
Er bestaan verschillende initiatieven om de palmoliesector te verduurzamen, zoals de Roundtable on Sustainable Palm Oil, waarin bedrijven die onderdeel zijn van de palmolieketen, financiële instellingen en maatschappelijke organisaties zijn verenigd. Bedrijven moeten zich binnen dit initiatief houden aan sociale en milieuregels, maar deelname blijft vrijwillig en de standaarden blijken in de praktijk moeilijk afdwingbaar. Alle delegatieleden benadrukten dat al deze vrijwillige initiatieven heel weinig concrete verbeteringen in de praktijk hebben opgeleverd en dat de rechten van lokale gemeenschappen hiermee dus te weinig worden beschermd. Agus Sutomo zei daarover: “We need the global community to understand that when they are consuming palm oil and biofuels they are consuming the blood of our peoples in Indonesia, Liberia, Colombia and Peru.” De delegatie, die de misstanden aan den lijve ondervindt, vindt dat overheden strenge eisen moeten stellen aan palmolie die de Europese Unie binnenkomt om zo beter de rechten van inheemse gemeenschappen en de bossen waarvan zij afhankelijk zijn, te beschermen
Palmolie als biobrandstof?
De bijeenkomst was druk bezocht. De heftige getuigenissen van de delegatieleden lieten zien hoe misstanden in de productielanden doorgaan, ondanks certificering en initiatieven uit de palmoliesector zelf. Hoe goedbedoeld en hoe positief ook, deze initiatieven blijken niet voldoende zijn om de rechten van mensen en ecosystemen te beschermen. Het bezoek komt op een belangrijk moment, nu de Nederlandse overheid het Europese energiebeleid (Renewable Energy Directive) onder de loep neemt. Om te voldoen aan de Europese normen voor duurzame energie, wordt steeds vaker gebruikt gemaakt van palmolie als biobrandstof om fossiele brandstoffen gedeeltelijk te vervangen. Een nog grotere vraag naar palmolie vanuit Nederland zou de problemen rond de productie alleen maar vergroten. We hopen van harte dat beleidsmakers de feiten en argumenten die de delegatie op tafel heeft gelegd, zwaar zal laten meewegen in deze en andere discussies rond palmolie.
Meer informatie:
Interview van Vice Versa met slachtoffers van landonteigeningspraktijken (10 mei 2016)
Meer info over de vier delegatieleden (vrij vertaald vanuit de website van FPP):
- Willian Aljure is een mensenrechtenactivist uit de Llanos van Colombia, waar de palmolieproductie momenteel een grote vlucht neemt. Hij werd met geweld uit zijn huis in Mapiripán, een dorpje in het departement Meta, verdreven. Sindsdien voert hij actie om zowel de grond van zijn familie als het gemeenschappelijke land van zijn gemeenschap terug te krijgen van het palmoliebedrijf dat het confisqueerde. Hij wordt met de dood bedreigd en kan daarom niet terug naar huis.
- Ali Kaba is programmacoördinator en onderzoeker bij het 'Sustainable Development Institute', een Liberiaanse NGO die met boerengemeenschappen werkt en ze helpt zichzelf en hun land te beschermen tegen de almaar oprukkende palmolieplantages.
- Franky Samperante Is een inheemse leider uit Kalimantan in Indonesië en de oprichter en directeur van de organisatie 'Pusaka', die ondersteuning biedt aan inheemse bevolkingsgroepen in Centraal-Kalimantan. In 2014 publiceerde Pusaka een atlas waarin de landonteigeningen die vanwege de palmolie-industrie plaatsvonden en –vinden in Papua en West-Papua, in kaart zijn gebracht.
- Agus Sutomo is directeur van de NGO LinkAR-Borneo in West Kalimantan. Deze NGO werkt met gemeenschappen die van hun land zijn verdreven en helpt ze om klachten te formuleren en in te dienen bij de Roundtable on Sustainable Palm Oil (RSPO).
Foto: de delegatie op de Maasvlakte waar de palmolie Europa binnenkomt en verwerkt wordt.
Lees meer over dit onderwerp
-
Evenement / 23 maart 2023, 13:15 - 14:30
Making finance for gender just water and climate solutions a reality!
The UN Water Conference is an important event that brings together stakeholders from around the world to discuss water and climate solutions. This year, GAGGA is organizing a side event during the conference that you won't want to miss!
On Thursday March 23rd, from 1.15 -2.30 pm, GAGGA will present their commitment to support, finance, and promote locally rooted, gender just climate and water solutions within the Water Action Agenda. This event will inspire other stakeholders to join in their commitment, while presenting inspiring examples of such solutions presented by local women from Nepal, Kenya, Paraguay, Mexico, and Nigeria.
-
Evenement / 23 maart 2023, 09:00 - 11:00
Towards just water governance in Colombia; a dialogue on the Transformative Water Pact
Online side event at the UN Water conference in New York
This event will present The Transformative Water Pact (TWP), an innovative framework for water governance that has been developed by environmental justice experts from around the world. The TWP will serve as a starting point for dialogue between representatives of the government of Colombia, academia, regional and international NGOs in relation to Colombia's current ambitions in multi-scalar water governance.
-
Publicatie / 21 maart 2023
-
Voor de pers / 20 maart 2023
Het Transformative Water Pact: radicaal antwoord op mondiale crisis in waterbeheer
In aanloop naar de VN-waterconferentie 2023 in New York ontwikkelden academici en vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties van over de hele wereld de afgelopen maanden een alternatieve visie op wereldwijd waterbeheer. Het zogenoemde Transformative Water Pact is een reactie op het huidige waterbeheer, dat gekenmerkt wordt de voortdurende uitputting van de natuur, mensenrechtenschendingen en extreme machtsverschillen. Het Transformative Water Pact is een alternatieve visie op waterbeheer, gebouwd op de beginselen van milieurechtvaardigheid, gelijkheid en zorg.
-
Publicatie / 15 maart 2023
-
Voor de pers / 9 maart 2023
Pensioenfondsen stemmen niet in lijn met eigen klimaatambities
De meeste Nederlandse pensioenfondsen en hun vermogensbeheerders stemmen in praktijk niet consequent vóór klimaatresoluties bij olie- en gasmaatschappijen en bij banken waarin ze investeren. Dat blijkt uit een rapport van Both ENDS en Groen Pensioen, dat vandaag uitkwam. Elf van de twaalf* geanalyseerde Nederlandse pensioenfondsen deden eerder publiekelijk uitspraken en toezeggingen over het aanpassen van hun beleid in lijn met het Klimaatakkoord van Parijs. Hun stemgedrag correspondeert niet voldoende met deze toezeggingen. Alleen pensioenfonds PME stemt 100% in lijn met de klimaattoezeggingen die het heeft gedaan.
-
Publicatie / 9 maart 2023
-
Brief / 8 maart 2023
Brief over het recht op demonstreren, als inbreng op de vergadering van de gemeenteraad van Den Haag op 9 maart 2023
Namens 36 maatschappelijke organisaties stuurden we een brief aan de gemeenteraad en de burgemeester van Den Haag, om hen op te roepen het recht op vreedzaam protest te respecteren. Dit naar aanleiding van de aankomende blokkade van de A12 door Extinction Rebellion. Voorafgaand aan hun vorige blokkade werden activisten voorafgaand al opgepakt. Wij maken ons zorgen dat zulke arrestaties toekomstige demonstraties in de kiem zullen smoren, en vragen de burgemeester en de leden van gemeenteraad daarom met klem om het recht op demonstreren in Den Haag te koesteren.
-
Nieuws / 7 maart 2023
Waarom Both ENDS meedoet aan oproep aan ING om te stoppen met het financieren van fossiel
Vandaag roepen 26 Nederlandse organisaties die klant zijn bij ING, de bank in een advertentie in De Volkskrant op zich volledig terug te trekken uit fossiele beleggingen en leningen. Both ENDS is één van de ondersteuners van de actie omdat deze helemaal in lijn is met een van de belangrijkste doelen die we nastreven: het stoppen van financiële ondersteuning van de fossiele sector, zoals afgesproken in het klimaatakkoord van Parijs (2015).
-
Evenement / 5 maart 2023, 13:00
Feminist March - blok Feministen voor Klimaatrechtvaardigheid
Op zondag 5 maart zijn wij aanwezig op de Feminist March!
Op de Dam in Amsterdam begint om 13 uur de eerste Feminist March (die tot nu toe Women's March heette).
Both ENDS is erbij en doet samen met ActionAid, Opzij, Simavi, WECF en WO=MEN mee in het blok "Feministen voor Klimaatrechtvaardigheid". Vrouwenrechten en klimaat zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Want klimaatverandering treft vrouwen vaak het hardst, terwijl zij er relatief het minst aan hebben bijgedragen. Daarnaast zijn vrouwen voorlopers waar het gaat om de strijd tegen klimaatverandering, maar is gendergelijkheid zelden prioriteit in klimaatbeleid en ontvangen vrouwen maar weinig financiele en politieke steun voor hun initiatieven.
We verzamelen voor Madame Tussauds op de Dam. Om op de hoogte te blijven van verzameltijd e.d., kun je je aanmelden bij ActionAid, de hoofdorganisator van dit blok.
-
Nieuws / 4 maart 2023
Opinie: Het klimaat is te belangrijk om alleen aan mannen over te laten
Zet vrouwen centraal in klimaatbeleid, want dat is goed voor iedereen, schrijven Rebecca Heuvelmans (Women Engage for a Common Future), Marjon Melissen (ActionAid), Esin Erdogan (Simavi), Annelieke Douma (Both ENDS) en Eva Lia Colombo (Wo=men Dutch Gender Platform). Zondag 5 maart doen ze mee aan de Feminist March.
Dit opinieartikel verscheen zaterdag 4 maart in dagblad Trouw.
-
Evenement / 2 maart 2023, 14:00 - 15:30
Inclusive finance for land governance: A conversation with donors
Both ENDS and the Land Portal Foundation invite you to the fourth webinar in the Whose Land? Inclusive Pathways to Land Governance series. This fourth Whose Land? webinar will focus on the question: How can donors fund land governance initiatives through an inclusive process?
More information about this event is available on Landportal.org
-
Nieuws / 23 februari 2023
Atradius DSB op het matje over exportsteun aan gasproject in Mozambique
Exportkredietverzekeraar Atradius DSB en de Nederlandse staat hebben onvoldoende geluisterd naar de zorgen van het maatschappelijk middenveld en de ambassade tijdens besluitvorming over een exportkredietverzekering aan baggerbedrijf Van Oord. Dat concludeert consultancybureau Proximities na onderzoek in opdracht van de Tweede Kamer. In maart 2021 besloot de Nederlandse staat, via exportkredietverzekeraar Atradius DSB, een verzekering ter waarde van 900 miljoen euro te verlenen aan Van Oord, voor het uitvoeren van baggerwerkzaamheden voor de kust van Noord-Mozambique: onderdeel van een gigantisch – en omstreden - gasproject.
-
Nieuws / 20 februari 2023
Bijna 60 organisaties sturen brief over fossiele exportsteun naar Tweede Kamer
Vandaag is een brief, ondertekend door bijna 60 organisaties uit landen die te maken hebben met de gevolgen van fossiele brandstofprojecten of solidair zijn, naar de leden van de Tweede Kamer gestuurd. Aanstaande donderdag vindt in de Tweede Kamer een debat plaats over Nederlandse exportkredietverzekeringen en het beleid eromheen. De organisaties roepen Nederlandse politici en beleidsmakers op zich te verzetten tegen elke vorm van exportsteun voor fossiele brandstofprojecten die door Nederlandse bedrijven in het buitenland, met name in het mondiale Zuiden, worden uitgevoerd.
-
Brief / 20 februari 2023
Brief van internationale maatschappelijke organisaties aan de Tweede Kamer: dicht de gaten in het Nederlandse beleid om de Glasgowverklaring uit te voeren.
In oktober 2022 publiceerde de Nederlandse regering een beleid ter uitvoering van de COP26-verklaring waarin ze beloofde om de overheidsfinanciering voor fossiele-brandstofprojecten in het buitenland eind 2022 stop te zetten. Helaas zitten er in het voorgestelde beleid nogal wat 'mazen' die het voor de Nederlandse overheid mogelijk maken om nog zeker een jaar grote fossiele projecten in het buitenland te blijven steunen. Deze projecten lopen vaak jaren en zullen nog tientallen jaren een negatieve impact hebben op de landen waar ze plaatsvinden.
-
Brief / 16 februari 2023
Publieke brief aan Schreinemacher en Van Rij: stop exportsteun aan gasproject Mozambique
Op donderdag 23 februari 2023 vindt in de Tweede Kamer een debat plaats over de exportsteun die de Nederlandse staat via Atradius Dutch State Business (ADSB) verleent aan bedrijven die in het buitenland activiteiten ondernemen. Ter voorbereiding van dat debat, stuurden Milieudefensie en Both ENDS vandaag een brief aan minister Schreinemacher van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking en staatssecretaris Van Rij van Fiscaliteit en Belastingdienst.
-
Nieuws / 6 februari 2023
Opinie: Vrijwillig verantwoord ondernemen werkt niet, toont Nederlands bouwproject in de Filippijnen
Dit opinieartikel verscheen op vrijdag 3 februari in dagblad Trouw
De misstanden bij de bouw van een vliegveld op de Filippijnen tonen aan hoe urgent wetgeving voor verantwoord ondernemen is, juist in Nederland, stellen Murtah Shannon (Both ENDS) en Maartje Hilterman (IUCN NL) namens een coalitie van Nederlandse en Filippijnse organisaties (zie onderaan).
-
Nieuws / 5 februari 2023
Filantropie en belangenbehartiging gebruiken om het machtsevenwicht te verschuiven
(Dit artikel verscheen op 18 januari in het Engels in het tijdschrift Inside Philantrophy)
Maar weinig mensen in de filantropie begeven zich in die sector omdat ze ervan dromen bij een financiële instelling te werken. Toch is dit precies wat ze doen. De filantropische sector zoals we deze tegenwoordig kennen, is met opzet ontworpen door de gewetenloze zakenlieden die in het begin van de 19e eeuw opkomst maakten. Het was een reactie op de extreme welvaartsongelijkheid die ze zelf hadden gecreëerd via uitbuitende arbeidspraktijken in de olie-, staal- en scheepvaartindustrie. Of het nou oprecht was om de schade die ze hadden aangericht te herstellen, of gewoonweg om hun naam te zuiveren, de industriëlen verworven een monopolie in de filantropische sector. Ze beschermden haar voor rechtszaken tegen haar functie als tax shelter en beperkten toezichtwetgeving die democratische besluitvorming zou kunnen stimuleren. Tegenwoordig bedraagt de waarde van de filantropische sector ongeveer 2,3 biljoen dollar, oftewel 3% van de wereldeconomie.
-
Evenement / 18 januari 2023, 15:00 - 17:00
Kom naar het Grote Coherentiedebat in Nieuwspoort!
Om de duurzame ontwikkelingsdoelen (SDG's) - onder andere op het gebied van armoedebestrijding en voedselschaarste - te bereiken kijkt de politiek vooral naar hoe ontwikkelingssamenwerking daaraan kan bijdragen. Maar dat is lang niet het hele verhaal. Nederland is zeer actief in het buitenland, in handel, investeringen, landbouw, veeteelt, infrastructuur, dienstverlening etc. Ook en juist dáár moet aan knoppen gedraaid worden om de SDG's te halen.
-
Nieuws / 10 januari 2023
In Memoriam: Irene Dankelman
Met pijn in ons hart nemen wij afscheid van Irene Dankelman. Zij was een voorloper op het gebied van gender en milieu en een van de oprichters van Both ENDS.