Een nieuwe klimaatbank? De Wereldbank begeeft zich op glad ijs
De Wereldbank, een instelling die streeft naar duurzame mondiale ontwikkeling, wil zich nu profileren als de klimaatbank. Deze rol lijkt echter niet voor de hand te liggen en is eerder in tegenspraak met de uitvoering van haar beleid. Zo zijn criteria van haar klimaatinvesteringsfondsen niet ambitieus genoeg. De Wereldbank geeft bovendien aan zich niet met politieke beslissingen te willen bemoeien, terwijl oplossingen richting klimaatproblematiek mede via de politieke akkoorden bereikt zullen worden. Ook domineren Westerse landen de besluitvorming binnen de bank, en dat terwijl de klimaatproblematiek vooral juist de armere landen treft. Kortom: is de wereldbank wel zo geschikt voor deze rol als klimaatbank?
Klimaatverandering, gevolgen en financiering
Het huidige niveau van opwarming van de aarde vindt zijn oorzaak vooral in de industrialisering en moderne levensstijl in Westerse landen, terwijl de consequenties vooral arme mensen in ontwikkelingslanden treffen. Deze kwetsbare groep beschikt over weinig middelen om maatregelen te treffen tegen gevolgen als droogte, overstromingen en zeespiegelstijging. Klimaatverandering is daarmee een weerspiegeling van de onevenwichtigheden in de mondiale politieke en economische machtsverhoudingen.
Om verdere klimaatverandering tegen te gaan (mitigatie) en de meest kwetsbare groepen en ecosystemen te beschermen tegen de gevolgen die zich nu al doen voelen (adaptatie), is een mondiaal akkoord met concrete afspraken van groot belang. Internationaal is er nog grote onenigheid over de vraag waar de grootste verantwoordelijkheid ligt en wie hoeveel geld zal toezeggen. Het is de vraag of de klimaattop in Kopenhagen in december van dit jaar tot een akkoord zal leiden.
De Werelbank en VN in hetzelfde vaarwater?
Maar de Wereldbank heeft de uitkomsten van de vooronderhandelingen niet afgewacht. Op initiatief van haar donoren Japan, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten, besloot de bank in 2008 al tot het opzetten van zogeheten klimaatinvesteringsfondsen. Daarvoor stelde ze ruim 6 miljard dollar beschikbaar . Want de Wereldbank presenteert zich steeds meer als pleitbezorger van de zogenaamde global public goods, en bemoeit zich met zaken die het wereldwijde publieke belang dienen (pandemieen, conflicten en ook klimaatverandering).
Geïndustrialiseerde landen en bedrijven hebben potentieel veel geld beschikbaar voor het afwenden van en het aanpassen aan klimaatverandering in ontwikkelingslanden. Volgens een schatting van Yvo de Boer, hoofd van het United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC) gaat het op de lange termijn om een jaarlijks bedrag van 200 miljard dollar voor mitigatie en 100 miljard dollar voor adaptatie. In verhouding tot de gemiddeld 120 miljard dollar die jaarlijks wereldwijd naar ontwikkelingssamenwerking gaat, zijn dit aanzienlijke bedragen. De Wereldbank heeft er daarom belang bij een prominente rol op te eisen.
Vraagtekens bij klimaatambities van Wereldbank
Er zijn echter vraagtekens te plaatsen bij de legitimiteit van de Wereldbank als klimaatbank. Ten eerste domineren Westerse landen de besluitvorming binnen de Wereldbank . Ten Tweede speelt de VN, of beter gezegd de UNFCCC, een leidende rol in de ontwikkeling van een internationaal klimaatbeleid. Door op de troepen vooruit te lopen, ondermijnt de Wereldbank de klimaatinvesteringsfondsen de UNFCCC . De Wereldbank geeft invulling aan het internationaal klimaatbeleid, zonder dat er politieke consensus is gevormd.
De Wereldbank lijkt bovendien weinig vertrouwen te hebben het VN-proces. Dat blijkt mede uit het feit dat de Wereldbank naast de bestaande VN initiatieven, zelf nieuwe fondsen ontwikkelde met hetzelfde doel. Bovendien zijn bijdragen aan de Wereldbank vrijwillig en worden zij door de donorlanden meegeteld als officiële ontwikkelingshulp. Vanuit het beginsel dat de vervuiler betaalt, zijn klimaatfondsen additioneel en mogen ze niet ten laste van hulpbudgetten worden gebracht. Landen als China en India hebben dan ook laten weten dat de initiatieven van de Wereldbank voor hen niet acceptabel zijn.
Ook de inhoudelijke programmering van de klimaatinvesteringsfondsen is omstreden. Volgens hun criteria kunnen efficiënte kolencentrales en grote dammen met klimaatgeld worden gefinancierd. Dat zou dan ten koste gaan van de stimulering van energiebesparing en "echte" hernieuwbare energiebronnen, zoals wind- of zonne-energie. Daarnaast kan de Wereldbank klimaatinvesteringsfondsen niet alleen als giften, maar ook als leningen verstrekken. Via deze weg kunnen ontwikkelingslanden een schuldenlast opbouwen.
Business as usual? Hoog tijd voor verandering
De Wereldbank is er nog onvoldoende van doordrongen dat zij af moet van haar "business as usual" patroon. De talrijke bestaande investeringen van de Wereldbank in kolencentrales en oliewinningsprojecten zijn uitermate slecht verenigbaar met het klimaatvriendelijke imago dat de bank probeert te verwerven. De bank heeft in het financiële jaar 2008 weliswaar meer geïnvesteerd in energiebesparing en hernieuwbare energie. Maar het is verontrustend dat de Wereldbank nog steeds op veel grotere schaal investeert in fossiele energiebronnen als kolencentrales. De laatste jaren laten zelfs een sterke toename zien van deze investeirngen. De positie van de Wereldbank op vlak van klimaatverandering is dus niet eenduidig en zelfs controversieel.
Met de klimaatinvesteringsfondsen begeeft de Wereldbank, die in haar Articles of Agreement nadrukkelijk aangeeft zich niet te willen inmengen in politieke aangelegenheden van haar leden, zich op glad ijs. Ze mengt zich in politieke aangelegenheden, een gebied waar de VN een leidende rol speelt. Bovendien ontbreekt het aan scherpe criteria om de klimaatambities kracht bij te zetten. Vele ogen zijn nu op het klimaatbeleid gericht van de Wereldbank. Dit biedt Both ENDS en haar partners de gelegenheid om de roep om fundamentele hervormingen op het gebied van verduurzaming, meer inspraak en transparantie bij de Wereldbank opnieuw kracht bij te zetten.
Voor meer informatie neem contact op met Anouk Franck.
Lees meer over dit onderwerp
-
Nieuws / 2 december 2024
-
Nieuws / 25 november 2024
Empowerment van het maatschappelijk middenveld: Vormgeven aan investeringsbeleid voor klimaat en duurzame ontwikkeling in Afrika
Van 26-29 november 2024 organiseren Both ENDS en partners het ‘Civil Society Forum on Investment Policies, Climate and Sustainable Development Goals’ plaats in Entebbe, Uganda. Onze collega’s Iván en Fernando vertellen over het belang van dit evenement. “Met dit evenement hopen we een diepgaand perspectief te bieden op de effecten van het huidige investeringsbeleid op klimaat- en milieukwesties, met een sterke focus op het Afrikaanse continent.”
-
Blog / 19 november 2024
Bouwen op basis van wederzijdse verantwoording en vertrouwen
‘Ik vind het waanzin om als maar te willen weten en meten! We zouden ons in plaats daarvan moeten richten op het bouwen van vertrouwen, een beter begrip van onze verschillende powers en hoe we deze kunnen benutten om gemeenschappelijke doelen te bereiken.’ Aldus Nalini Mahesh in deze opiniebijdrage aan de vooravond van het event ‘Measuring what Matters -Decolonizing Monitoring and Evaluation.’
-
Evenement / 15 november 2024, 12:50 - 16:45
#BothENDSatCOP29 Side Events
Both ENDS’ deelname aan de COP29 omvat onder andere drie belangrijke side events over de onderwerpen genderrechtvaardige klimaatfinanciering, lokaal gedreven adaptatie, en de multilaterale aanpak van een rechtvaardige energietransitie en industrialisatie in het mondiale zuiden.
-
Voor de pers / 12 november 2024
Plannen van minister Klever vegen Nederland van de wereldkaart
Den Haag, 12 november - ‘Zorg dat Nederland niet van de kaart verdwijnt’, met die boodschap voerden met Partos zo’n 100 organisaties vandaag actie in Den Haag tegen de geplande bezuinigingen op ontwikkelingssamenwerking. Drie internationale partners van Nederland uit Jemen, Nepal en Oeganda riepen de Tweede Kamer op om deze week in de begrotingsbehandeling van het ministerie voor Buitenlandse Handel en Ontwikkelingshulp, tegen de plannen van minister Klever te stemmen.
-
Voor de pers / 12 november 2024
Uitspraak klimaatzaak Shell: “Shell heeft een verplichting om mensenrechten te beschermen.”
Den Haag, 12 november 2024 - De rechter heeft uitspraak gedaan in het hoger beroep dat Shell aantekende in de Klimaatzaak die Milieudefensie in 2021 heeft gewonnen van Shell. Het Hooggerechtshof oordeelt dat de olie- en gasgigant wel een verantwoordelijkheid heeft in het verminderen van zijn uitstoot, maar legt geen reductieverplichting op.
-
Voor de pers / 11 november 2024
Reactie Both ENDS op kamerbrief over toekomstige samenwerking met maatschappelijke organisaties
DEN HAAG, 11 november 2024 - Vandaag publiceerde de Nederlandse regering haar beleid voor de toekomstige samenwerking met ontwikkelingsorganisaties, zowel in Nederland als daarbuiten. PVV-minister Reinette Klever zet de bijl in deze financiering: zij heeft besloten om het budget voor steun aan het internationale maatschappelijk middenveld met meer dan tweederde in te krimpen: van grofweg 1,4 miljard naar 0,4 miljard euro in de periode 2026 tot 2030. Dit heeft grote gevolgen voor kritische geluiden in binnen- en buitenland, in een tijd dat de speelruimte van maatschappelijke organisaties wereldwijd toch al steeds kleiner wordt. Karin van Boxtel, directeur van milieu- en mensenrechten organisatie Both ENDS: “Dit is een ongekende stap in precies de verkeerde richting. Maatschappelijke organisaties zijn essentieel voor duurzame en sociale verandering wereldwijd. Internationale bewegingen vervullen meerdere, onmisbare rollen: als waakhond van de rechtsstaat, als aanjager van verandering, en als tegenkracht tegen autoritaire tendensen. Het afzwakken van de steun hieraan, is een veelzeggend signaal.”
-
Nieuws / 11 november 2024
Kenia beëindigt bilateraal investeringsverdrag met Nederland
De regering van Kenia heeft het bilaterale investeringsverdrag (bilateral investment treaty - BIT) met Nederland officieel opgezegd, een belangrijke overwinning voor economische rechtvaardigheid en milieubescherming. De beslissing van Kenia past in een groeiende wereldwijde trend om verouderde verdragen, die vaak bedrijfsbelangen voorrang geven boven algemeen welzijn, te herzien. De Nederlandse minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkeling heeft onlangs bevestigd dat Kenia het verdrag in december 2023 eenzijdig heeft opgezegd, waardoor het vanaf 11 juni 2024 niet meer van kracht is. Kenia voegt zich hiermee bij Zuid-Afrika, Tanzania en Burkina Faso, als vierde Afrikaanse land dat zijn BIT met Nederland opzegt.
-
Nieuws / 9 november 2024
Waarom is de Nederlandse klimaatzaak tegen Shell belangrijk voor onze partners in het Mondiale Zuiden?
Op 12 november doet het Gerechtshof in Den Haag opnieuw uitspraak in de klimaatzaak tegen Shell, waarin Both ENDS medeaanklager is. Vooruitlopend op deze uitspraak vroegen we onze partners waarom deze Nederlandse rechtszaak belangrijk is voor het Mondiale Zuiden.
-
Nieuws / 1 november 2024
Both ENDS bij COP29: pleiten voor genderrechtvaardige klimaatfinanciering
Op 11 november gaat de 29e VN Klimaatconferentie van start in Baku, Azerbeidzjan. Net als voorgaande jaren zal Both ENDS daar aanwezig zijn om te pleiten voor lokale toegang tot klimaatfinanciering, en om onze partnerorganisaties te ondersteunen in hun beleidsbeïnvloeding. Hoe doen we dat, en wat zijn onze verwachtingen (en zorgen) over deze29e editie van de UNFCCC COP? We vroegen het Marius Troost, die samen met Daan Robben deelneemt aan COP29.
-
Publicatie / 29 oktober 2024
-
Publicatie / 21 oktober 2024
-
Nieuws / 21 oktober 2024
Teleurstelling over het niet indienen van de Nationale Biodiversiteitsstrategie en Actieplan
We zijn diep teleurgesteld en gefrustreerd dat de Nederlandse regering haar Nationale Biodiversiteitsstrategie en Actieplan (NBSAP) niet heeft ingediend voor de CBD COP16 in Cali. Deze minachting voor internationale afspraken ondermijnt de gezamenlijke wereldwijde inspanning om de urgente biodiversiteitscrisis aan te pakken.
-
Nieuws / 8 oktober 2024
Het Mandalika race circuit, en ‘races to the bottom’.
Afgelopen weekend waren er op de Nederlandse televisie in het programma Studio Sport fragmenten te zien van motorraces, die gehouden werden op het Mandalika circuit van Lombok in Indonesië.
-
Blog / 30 september 2024
Van EACOP en verhalen van een verdediger in ontwikkeling
Dit artikel is beschikbaar in het Engels.
-
Publicatie / 24 september 2024
-
Nieuws / 24 september 2024
Grote bosbranden teisteren Zuid-Amerika
“De branden hebben proporties aangenomen die we nog nooit eerder hebben meegemaakt.”
Grote delen van Zuid-Amerika zijn momenteel in rook gehuld. Van Buenos Aires tot São Paulo en Asunción hebben mensen moeite om adem te halen door de ongekende bosbranden die woeden op het continent, aangewakkerd door extreme droogte, de uitbreiding van de landbouw en de stijgende temperaturen als gevolg van de klimaatverandering.
-
Blog / 29 augustus 2024
Lokale actie voor veerkrachtige draslanden en oeverlanden in het stroomgebied van de Athi rivier in Kenia
Door Melvin van der Veenen Kyra Pohlan
This blog is written in English.
-
Brief / 22 juli 2024
Gezamenlijke Oproep tot Actie: Internationale Maatschappelijke Organisaties Eisen Gerechtigheid voor de Slachtoffers van de Moord op Berta Cáceres in Honduras
Dit is een gezamenlijke oproep tot actie van internationale maatschappelijke organisaties om de Hondurese autoriteiten op te roepen gerechtigheid te waarborgen voor de slachtoffers van de moord op Berta Cáceres. Acht jaar en vier maanden zijn verstreken sinds de misdaad tegen Berta, en het Hondurese rechtssysteem heeft de vonnissen van de veroordeelden niet bevestigd en de intellectuele auteurs niet vervolgd. Wij zijn zeer bezorgd dat de onafhankelijke rechtspraak en internationale overeenkomsten over mensenrechten niet worden nageleefd.
-
Nieuws / 17 juli 2024
EU verlaat Energy Charter Treaty (ECT): Een mijlpaal voor energietransitie
De beslissing van de Europese Unie om zich terug te trekken uit het energieverdrag ECT (Energy Charter Treaty) is een historische overwinning voor de energietransitie. Lees meer (Engels)