Klacht bij ontwikkelingsbanken over de Nachtigal stuwdam in Kameroen

De Nachtigal dam, de grootste dam van centraal Afrika, wordt gebouwd in de Sanaga, de grootste rivier in Kameroen. De dam wordt gefinancierd door leningen bij internationale financiële instellingen zoals de Wereldbank, de European Investment Bank (EIB), de African Development Bank (AfDB) en de Nederlandse FMO. De bouw begon in 2018 en zal in 2023 zijn afgerond.

Energie uit waterkracht: niet schoon en niet eerlijk

Hoewel energie uit waterkracht schoner is dan fossiele ernergie, zijn de lokale sociale en milieu-effecten van stuwdammen vaak groot. Dit is ook het geval bij de Nachtigal dam. Ten eerste maakt de dam gebruik van het reservoir van de verderop gelegen Lom Pangar dam uit 2017, dat het waterniveau van de Sanaga reguleert. Voor dit reservoir is een groot oppervlak aan regenwoud gekapt. Op de bodem van het reservoir is veel organisch sediment opgehoopt en dood hout drijft nog altijd aan het wateropvlak. Het reservoir stoot hierdoor veel methaan uit, een krachtig broeikasgas. Daarmee zijn stuwdammen zeker niet klimaatneutraal.

Voor de Nachtigal dam zelf zijn nog enkele honderden hectares bosgebied gekapt. Dit bos leverde voedsel en inkomen voor de omwonenden, en was een voedselbron voor vissen en ander leven in en langs de rivier. Artisinale zandwinners, vissers en visverkopers zagen hun inkomsten dalen door de komst van de dam. Van de beloofde werkgelegenheid door de bouw kwam niks terecht, omdat daarvoor goedkope arbeidskrachten uit andere regio's van het land en uit buurlanden gehaald werden. Met de instroom van grote aantallen mannen nam bovendien het risico op seksueel geweld tegen vrouwen toe. Volgens de bewoners van aanpalende dorpen is na de boskap het aantal muggen bij hen toegenomen en komen ziektes als malaria en rivierblindheid vaker voor.

Klacht bij de financiële instellingen

Onze Kameroense partner IFI Synergy heeft daarom namens bewoners van de dorpen Nachtigal, Mebassa, Olembe, Ndji, en Ndokoa een klacht ingediend bij het klachtenmechanisme van de private sector afdeling (IFC) van de Wereldbank groep, bij het Inspectiepanel van de Wereldbank, en bij het klachtenmechanisme van de AfDB. De klacht is mede ondertekend door een aantal van lokale chefs uit de dorpen, met ieder een eigen etniciteit, en door de belangenbehartigers van artisinale zandwinners en vissers.

De klacht gaat onder andere over niet nagekomen afspraken en beloftes rond compensatie, herscholing voor getroffen beroepsgroepen, werkgelegenheid, en ziekte-preventie. Ook zijn er voorafgaand aan de bouw van de dam geen openbaar aangekondigde consultatie-bijeenkomsten geweest en is de census, die werd gehouden om vast te stellen wie er voor compensatie in aanmerking zouden komen, niet goed uitgevoerd.

Both ENDS heeft samen met IFI Synergy het indienen van deze klachten voorbereid door onze kennis over het sociale en milieubeleid van de Internationale Financiële Instellingen met ze te delen en hen in contact te brengen met de klachtenmechanismes bij verschillende IFIs.

Verbeterde leefomstandigheden

IFI Synergy, een alliantie van organisaties die eerder protesteerden tegen de komst van de Lom Pangar dam, werkt inmiddels aan een verbeterde economische positie en leefomstandigheden voor de omwonenden van de Nachtigal dam. Ze willen dat de veiligheid en de gezondheid van mensen beter beschermd worden, en dat nieuwe bossen worden aangeplant om de uitstoot van CO2 te compenseren en de leefomgeving te verbeteren.

Dat doet zij onder gespannen politieke omstandigheden. Het bedrijf dat de dam bouwt werkt met militairen samen die aanwonenden de toegang tot het projectgebied en de rivier ontzeggen. Tijdens consultatiebijeenkomsten en de nu lopende klachtenprocedures vond intimidatie plaats.

IFI Synergy en de omwonenden van de dam hopen dat hun klacht er uiteindelijk voor zorgt dat de investeerders in de dam hun maatschappelijke verantwoordelijkheid nemen en hun eigen milieu- en sociaal beleid gaan opvolgen bij de uitvoering van dit project en andere projecten.