Een voedselbos als inspirerende oase tussen bespoten akkers

"Zij zijn in dienst bij ons", grapte Wouter. "Ze zijn wel wat lastig aan te sturen. Maar ze helpen enorm bij het op peil houden van de waterstand. Toen de afgelopen jaren de omliggende akkers te kampen hadden met droogte, groeide ons bos gewoon door." Ook doordat de begroeiing van het voedselbos en de bodem het water beter vasthouden dan een vrijwel kale akker.

Het verhaal van de bevers in Ketelbroek is exemplarisch voor hoe het eraan toe gaat, in zo'n Voedselbos. Het is een verhaal van dingen anders doen, van eigenwijs doorgaan, van denken in mogelijkheden in plaats van vast blijven zitten in regels. Want het waterschap is niet vanzelfsprekend blij met de bevers, die met hun dammen in de sloot de plannen van het waterschap dwarsboomden. Zoals gezegd, ze zijn lastig aan te sturen.

Zoals het met de bevers ging, gaat het vaak als pioniers iets nieuws willen doen. De regels zijn er dan niet op aangepast, en er is een flinke dosis doorzettingsvermogen en inventiviteit voor nodig om dan toch manieren te vinden om je project te laten slagen.

Daarmee lijkt het verhaal van Ketelbroek erg veel op de situatie van de vele partnerorganisaties van Both ENDS, die ook pionieren en op een duurzame manier voedsel willen produceren, maar waar het systeem er ook niet op is ingericht. Wouter zelf heeft voor Ketelbroek inspiratie opgedaan in de tropen, waar voedselbosbouw, of agroforestry, een veelvoorkomende manier van voedselproductie is- al is het ook daar versnipperd en op kleine schaal. Traditionele vormen van landgebruik staan daar vaak onder druk door gebrek aan financiering, onzekere landrechten en landjepik voor agro-industriële productie.

Maar ook onze partnerorganisaties laten zich niet uit het veld slaan. Vaak beginnen ze gewoon, ervan overtuigd dat ze het juiste doen. En juist door te laten zien dat het werkt, kunnen ze anderen overtuigen om mee te doen. Zo werkt het in de Sahel, waar gemeenschappen aan hun buren laten zien dat Farmer Managed Natural Regeneration (FMNR) écht werkt om het dorre landschap te vergroenen, waardoor er ook meer voedselzekerheid komt. Zo werkt het in Nicaragua, waar Luz Marina Valle aan leden uit haar gemeenschap laat zien wat ze met haar voedselbos bereikt. Zo werkt het in India, waar de Aadhimalai Producer Company, een collectief van inheemse vrouwen, laat zien dat niet-houten bosproducten wel degelijk economische waarde hebben.

Zoals Wouter van Eck het verwoordt: “Je moet het gewoon gaan doen, dan sluiten anderen vanzelf aan.” Dit is in het geval van voedselbos Ketelbroek uitstekend gelukt. Sterrenrestaurant De Nieuwe Winkel is vaste afnemer van de originele ingrediënten die Ketelbroek biedt, en zo zijn er meer geïnteresseerden. Voedselbosboeren komen inmiddels net als andere boeren in aanmerking voor een zogeheten “hectaretoeslag” die boeren ontvangen. Ook kunnen zij aanspraak maken op subsidies voor de natuurwaarde die ze hebben gecreëerd. En inmiddels springen de voedselbossen in Nederland als paddenstoelen uit de grond, al dan niet onder leiding van Wouter's Stichting Voedselbosbouw Nederland.

Kortom: Ketelbroek is een heel inspirerende plek, die laat zien hoe het anders kan. Hoe natuur en voedselproductie samen kunnen gaan, in plaats van elkaar te bevechten. Net zoals dat kan in de Sahel, Nicaragua en India. Het is enorm fijn om zoiets ook in Nederland met eigen ogen te kunnen zien. De bevers hebben overigens hun plek in het Voedselbos gevonden, waar ze eigenhandig een prachtig stukje natuur hebben aangelegd en nu met de hele familie wonen.