Olie, water, rechtvaardigheid en milieu. De puzzel Oeganda
Thirza en Remi leggen op dit moment de eerste stukjes van de enorm ingewikkelde puzzel die uiteindelijk een duurzamer plaatje moet opleveren na de vondst van olie in Oeganda. In Oeganda is in 2006 olie ontdekt, op veel verschillende locaties niet ver van Lake Albert. Zo’n zes tot acht miljoen mensen zijn van dit gebied afhankelijk om te overleven. Het zijn meestal vissers en kleine boeren. Daarnaast puilt het gebied uit van de biodiversiteit. Van de tien belangrijkste vogelsoorten van Oeganda bijvoorbeeld, broeden er zeven in dit gebied.
Trucjes
Thirza: “We zijn hier om samen met onze Oegandese partners plannen te maken want met de vondst van de olie nemen de problemen in dit gebied enorm toe. Slimme handelaren hebben vaak via trucjes het land van individuen voor een habbekrats opgekocht, terwijl er hier veel grond onder gemeenschapsrecht valt en dus geen bezit is van personen die er toevallig wonen of verblijven.”
De overheid sommeert soms dorpsbewoners om hun hele dorp binnen drie maanden te ontruimen, zonder schadeloosstelling of een ander stuk land aan te bieden. Meestal krijgen de dorpelingen er van te voren niets over te horen. Remi: “Natuurlijk is er voor oliewinning meer nodig; wegen, dammen en pijpleidingen. De bewoners zien die vaak plotseling het landschap doorklieven. En, zo merken we, tegen de bestaande grondwet in wordt oogluikend toegestaan dat maatschappijen boren in zeer fragiele ecosystemen, tot aan nationale parken toe.”
De tragiek is ook nog dat de olie is niet in één of twee grote velden is gevonden, maar in tientallen kleintjes in een gebied dat zich uitstrekt van Zuid Soedan tot en met Lake Edward, dat tegen Rwanda aanligt. Als alle putten in gebruik zijn genomen, gaat het om duizenden bronnen.
Appelstroop
Thirza: “De olie die wordt gewonnen lijkt op appelstroop en moet voor transport eerst worden verhit en behandeld. Bij het boren en verwerken worden ongelooflijke hoeveelheden water worden gebruikt, worden veel chemicaliën toegevoegd en wordt giftig afvalwater weer terug de natuur ingepompt.”
Samenwerking
Remi: “Ik was zelf al in 2010 met Both ENDS samen met IUCN, Wetlands International en de Oegandese organisaties AFIEGO, NAPE en UWA bezig om de lokale gemeenschappen bewust te maken van hun rechten. We werken samen aan drinkwatervoorziening, het documenteren van bestaande landrechten en het opzetten van overleg tussen alle belanghebbenden bij het beschikbare water.”
Water voor alle partijen
Maar bij al dat boren naar olie zou er veel meer naar duurzaam waterbeheer gekeken moeten worden. Hoeveel heeft de lokale bevolking die afhankelijk is van een waterbron eigenlijk nodig, hoeveel ‘gebruikt’ het ecosysteem zelf om in stand te blijven, hoeveel is er nodig om de graan- en suikerteelt voort te zetten, en kijken we wel genoeg naar de waterhuishouding als geheel (grondwater, bronwater, rivieren en regen). We noemen dat in een woord ’Waterstewardship’.
Remi: “We vinden het hoog tijd om meer in gesprek te gaan met de oliebedrijven en overheden over hun verantwoordelijkheden, over milieumaatregelen, over het tegengaan van het lozen van giftig afvalwater en over samenwerking met de gemeenschappen die in het gebied wonen. De olie gaat hoe dan ook gewonnen worden. Maar de enorme gevolgen daarvan kunnen pas worden beperkt als alle puzzelstukjes goed in elkaar worden geschoven. De Oegandese wetgeving verplicht en belooft het. Nu de werkelijkheid nog.”
Lees meer over dit onderwerp
-
Dossier /Gas in Mozambique
In 2011 werd in het noorden van Mozambique, in de kustprovincie Cabo Delgado, één van de grootste gasvoorraden ter wereld gevonden. Er wordt in totaal 25 miljard dollar geïnvesteerd om het gas te kunnen winnen. Tientallen multinationals en financiers zijn betrokken bij deze snelle ontwikkelingen. Voor mensen die in Cabo Delgado wonen is het heel moeilijk om enige invloed uit te oefenen op de plannen en activiteiten, terwijl zij de negatieve gevolgen ondervinden. Zij raken land kwijt door de komst van al deze bedrijven.
-
Dossier /Exportkredietverzekeringen: wie betaalt de rekening?
Both ENDS pleit bij de overheid voor het uitsluitend verlenen van exportkredietverzekeringen aan duurzame projecten die geen sociale- en milieuschade aanrichten in het land waar ze plaatsvinden.
-
Voor de pers / 2 December 2025Einde Nederlandse betrokkenheid bij controversieel gasproject in Mozambique in zicht na terugtrekking TotalEnergies uit Nederlandse verzekering
DEN HAAG/CABO DELGADO, 1 december 2025 - Vandaag heeft minister van Financiën Eelco Heinen bekendgemaakt dat TotalEnergies zich terugtrekt uit een Nederlandse exportkredietverzekering van $640 miljoen voor een controversieel gasproject in Mozambique. Ondanks dat de Nederlandse regering jarenlang om deze beslissing heen heeft gedraaid, is hiermee alsnog een deel van de Nederlandse betrokkenheid bij dit desastreuze project beëindigd.
-
Dossier /Inheemse gemeenschappen bedreigd door Barro Blanco-dam in Panama
De Barro Blanco-dam in Panama zet inheems land onder water, met financiering uit Nederland. Both ENDS maakt zich hard voor de naleving van de rechten van de inheemse gemeenschappen rond de dam.
-
Milieurechtvaardige praktijk /De Negotiated Approach: inclusief en duurzaam watermanagement
De Negotiated Approach werkt van onderaf. Deze aanpak geeft gemeenschappen een stem bij het beheer van rivieren, waarborgt eerlijk en duurzaam gebruik van het water en voorkomt aantasting van kwetsbare ecosystemen.
-
Dossier /Geen VIP-rechten voor multinationals: Kies voor mens en milieu!
Inheemse volken in Paraguay zien zich bij hun pogingen de grond van hun voorouders terug te vorderen, gedwarsboomd door Duitse investeerders. In Indonesië zijn Amerikaanse mijnbouwbedrijven erin geslaagd nieuwe wetgeving ongedaan te maken die bedoeld was om de economische ontwikkeling van het land te stimuleren en de bossen te beschermen. Dat is de impact die investeringsverdragen kunnen hebben op de ontwikkeling en rechten van de bevolking op sociaal, milieu- en economisch gebied. Waarom? Vooral vanwege zogenaamde 'Investor-to-State Dispute Settlement'-clausules die vaak zijn opgenomen in dit soort verdragen.
-
Blog / 25 November 2025COP30 laat zien waarom het afschaffen van ISDS essentieel is voor echte klimaatactie
In mijn interventie op COP30 sprak ik over één van die krachten: het systeem van investeerder-staatarbitrage (ISDS). Via ISDS kunnen fossiele bedrijven regeringen voor miljarden aanklagen wanneer zij bossen willen beschermen, emissies willen reguleren of een verantwoord fossiel afbouwpad uitstippelen. Alleen al in het Amazonegebied worden honderden olie- en gasprojecten nog steeds beschermd door ISDS-clausules. Dit verandert bosbescherming in een financieel risico en creëert klimaatfinanciering in omgekeerde richting.
-
Dossier /Wetlands without Borders
Via het Wetlands without Borders-programma zetten we ons in voor duurzaam en maatschappelijk verantwoord beheer van het wetlandsysteem La Plata Basin in Zuid-Amerika.
-
Publicatie / 17 November 2025
-
Milieurechtvaardige praktijk /Niet-houten bosproducten (NTFPs)
Ongeveer één op de zes mensen, met name vrouwen, is direct afhankelijk van bossen voor hun levens en levensonderhoud, en dan vooral met betrekking tot voedsel. Dit laat zien hoe belangrijk bossen en niet-houten bosproducten (Non-Timber Forest Products / NTFP's) zijn voor de veerkracht van gemeenschappen. Deze producten zijn voor hen een bron van voedsel, water en inkomsten, maar hebben ook een culturele en spirituele betekenis.
-
Brief / 14 November 2025
Letter: TPAC’s report “Final Judgement Detailed Research MTCS’’
A coalition of Malaysian and international NGOs has released a memorandum in response to the recent TPAC report on the Malaysian Timber Certification Scheme (MTCS). The organizations express serious concerns about the independence, quality, and credibility of the assessment carried out by the Timber Procurement Assessment Committee (TPAC).
-
Dossier /Handelsverdragen
Handelsverdragen hebben vaak niet alleen vergaande gevolgen voor de economie van een land, maar ook voor mens en milieu. Vooral de meest kwetsbare groepen zijn de dupe van internationale handelsverdragen.
-
Nieuws / 5 November 2025Nieuwe ISDS-claim tegen Nederland: Petrogas daagt de staat voor arbitragetribunaal over solidariteitsbijdrage en bronbelasting op royalty’s
SOMO en Both ENDS veroordelen scherp de nieuw aan het licht gekomen arbitragezaak die is aangespannen door Petrogas, een Omaans olie- en gasbedrijf dat twee gasvelden in de Nederlandse Noordzee exploiteert. Het bedrijf klaagt de Nederlandse staat aan op basis van de investor-state dispute settlement (ISDS) clausule in het bilaterale investeringsverdrag tussen Nederland en Oman.
-
Dossier /Communities Regreen the Sahel
In verschillende landen in de Sahel heeft de lokale bevolking uitgestrekte stukken land hersteld door dat wat spontaan uit de grond komt te verzorgen, en jonge gewassen en bomen te beschermen tegen vee en andere gevaren.
-
Dossier /Global Alliance for Green and Gender Action (GAGGA)
GAGGA bundelt de krachten van de vrouwenrechten- en milieubewegingen om een wereld te realiseren waarin vrouwen toegang hebben tot hun rechten op water, voedselveiligheid en een schone, gezonde en veilige omgeving.
-
Nieuws / 27 October 2025Nieuwe stap in het klachtenbeleid van FMO – maatschappelijke organisaties vragen om verdere versterking
Het vernieuwde klachtenbeleid van de ontwikkelingsbanken FMO, DEG en Proparco is een belangrijke stap vooruit. Organisaties die aan de consultatie deelnamen, erkennen de inspanningen om het mechanisme te verbeteren. Tegelijkertijd benadrukken zij dat er nog veel moet gebeuren om het beleid écht effectief, transparant en onafhankelijk te maken.
-
Nieuws / 23 October 2025TotalEnergies-investeerders opgelet: EACOP verslindt geld, natuur en bestaansmiddelen
Een nieuwe analyse toont aan dat de ontwikkelaars van de East African Crude Oil Pipeline (EACOP), onder leiding van het Franse TotalEnergies, vrijwel volledig gedwongen zijn het project zelf te financieren. De analyse, onderdeel van een nieuw Finance Risk Update van een coalitie van Afrikaanse en internationale maatschappelijke organisaties, laat zien dat de bedrijven hun plan hebben laten varen om 60% van de oplopende projectkosten via bankleningen te dekken. In plaats daarvan draaien zij nu zelf op voor bijna 90% van de totale kosten.
-
Publicatie / 16 October 2025
-
Nieuws / 9 October 2025Both ENDS lanceert nieuwe strategie: “Connecting people for an environmentally just world'
Met grote trots lanceert Both ENDS vandaag haar nieuwe strategie voor de komende vijf jaar: “Connecting people for an environmentally just world”. Deze strategie is in nauwe samenwerking met ons partnernetwerk ontwikkeld – het netwerk dat altijd al, en nog steeds, de basis vormt van ons werk. Samen streven we naar een wereld waarin mens en natuur in balans floreren en iedereen in waardigheid kan leven.
-
Publicatie / 9 October 2025
