2022 is het jaar voor FMO om beloften waar te maken en uitsluitend echt duurzame ontwikkeling te financieren.
2021 was op zijn zachtst gezegd een turbulent jaar voor FMO, de Nederlandse ontwikkelingsbank. De bank lag al jaren onder vuur vanwege investeringen die gelinkt zijn aan mensenrechtenschendingen en vermeende corruptie, maar het afgelopen jaar haalde de een na de andere nieuwe ontwikkeling in al lopende zaken de Nederlandse pers en media. Wij geven hieronder een overzicht van de gebeurtenissen, en roepen FMO op om vooral de beloofde beterschap in 2022 waar te maken.
FICOHSA
Maatschappelijke organisaties, waaronder Both ENDS, riepen de bank op om een voorgestelde lening in de FICOHSA bank niet goed te keuren, vanwege vermeende corruptie en mensenrechtenschendingen. FMO keurde de lening inderdaad niet goed en verbrak zelfs de band met FICOHSA, maar gaf en geeft daarover geen enkele informatie aan de organisaties die de brief stuurden, waaronder organisaties uit Honduras die zich grote zorgen maken over de rol van FICOHSA in corruptie en schadelijke investeringen. FMO doet op deze manier onvoldoende om bij te dragen aan de bestrijding van de straffeloosheid in het Centraal-Amerikaanse land. Transparantie van FMO over hun kennis over FICOHSA en de beweegredenen om de relatie met de bank te verbreken, maakt inzichtelijk waar de politieke en economische elite van Honduras precies mee bezig is. Nederlandse politici stelden Kamervragen om onze overheid, die voor 51% aandeelhouder is in de bank, om opheldering te vragen. Het ministerie volgt echter de lijn van FMO en vindt het niet nodig verantwoording af te leggen of transparantie te geven.
Agua Zarca
In mei van dit jaar werd ex-CEO David Castillo van het Hondurese bedrijf DESA schuldig bevonden aan de moord op Berta Cáceres, die in 2016 in haar eigen huis werd geliquideerd. FMO financierde DESA voor de uitvoering van het omstreden Agua Zarca project en de bank hield ook na terugtrekking uit het project jarenlang vol dat ze geen enkele reden had om aan te nemen dat DESA een onbetrouwbare klant was. Inmiddels wachten Berta's nabestaanden nog steeds op de uitspraak in het vonnis.
In de zomer bleek na onderzoek dat de lening van FMO aan DESA zelfs direct gebruikt zou kunnen zijn om de moord op Berta te betalen. FMO heeft haar basis-banktaken, namelijk het controleren van waar het geld naartoe ging, duidelijk ernstig verzaakt. Uit een artikel van het FD* blijkt dat FMO haar operaties voor een periode van zes weken moest stilleggen, omdat de bank niet voldeed aan de door DNB gestelde eisen op witwassen en terrorisme. Naar aanleiding van de recente publicaties in het FD*, kwam de inheemse organisatie COPINH uit Honduras met een verklaring waarin zij stellen dat "The banks and the international financial structure that finance projects and companies that violate the rights of communities are responsible and must be sanctioned, as well as their officials".
Barro Blanco
Ook in het Barro Blanco project kwam FMO dit jaar voor een verassing te staan. Plotseling verkocht bouwbedrijf GENISA de lening van FMO (25 miljoen dollar voor de bouw van de Barro Blanco-dam) aan een andere investeerder. Daarmee zette GENISA zowel FMO zelf, als het klachtenmechanisme van de bank buiten spel. De inheemse gemeenschap die veel leed en schade ondervindt door de dam, strijdt al lang voor rechtvaardigheid en voor erkenning van de mensenrechtenschendingen die hebben plaatsgevonden. De leden van deze gemeenschap blijven hier ook FMO voor verantwoordelijk houden. FMO stelt dat ze samen met de gemeenschap tot een goede uitkomst wil komen, maar zal in 2022 moeten laten zien wat dat concreet inhoudt.
Onlangs verscheen een opiniestuk* waarin FMO – onder andere naar aanleiding van bovenstaande zaken – 'ontwrichtingsbank' wordt genoemd in plaats van 'ontwikkelingsbank'. FMO zegt te leren van haar fouten, maar laat daar tot nu toe in de praktijk te weinig van zien. Wij roepen FMO op om in 2022 haar mandaat waar te maken en de wereld te laten zien dat zij wel degelijk een ontwikkelingsbank is. Dat kan alleen als de bank toegeeft dat er fouten zijn gemaakt bij de beoordeling van te financieren projecten en instellingen in het verleden en dat dus veel beter gaat doen. Het is noodzakelijk dat FMO openheid van zaken gaat geven in al deze probleemprojecten en zich niet verschuilt achter haar cliënten, tekort aan capaciteit of het mantra van collateral damage in het licht van de ontwikkeling die gebracht zou worden. Het mantra zou moeten zijn: 'Beter geen project dan een schadelijk project'. Alleen zo kan FMO waarborgen dat misstanden zoals in Honduras en Panama niet meer kunnen voorkomen.
'Streep door omstreden lening FMO aan Hondurese bank – FD 19 mei 2021
'Staatsbank FMO financierde bedrijf achter moordcomplot in Honduras' – FD 23 juli 2021
'Staatsbank FMO zwaar getroffen door gebreken in witwascontrole' – FD 5 december 2021
Voor meer informatie
Lees meer over dit onderwerp
-
Dossier /Agua Zarca: inheemse strijd tegen stuwdam kost levens
Inheemse Hondurezen verzetten zich tegen de Agua Zarca-dam. De strijd heeft meerdere levens gekost, waaronder dat van Berta Cáceres. Na grote druk trok de Nederlandse FMO zich terug uit het project.
-
Dossier /Inheemse gemeenschappen bedreigd door Barro Blanco-dam in Panama
De Barro Blanco-dam in Panama zet inheems land onder water, met financiering uit Nederland. Both ENDS maakt zich hard voor de naleving van de rechten van de inheemse gemeenschappen rond de dam.
-
Dossier /Gas in Mozambique
In 2011 werd in het noorden van Mozambique, in de kustprovincie Cabo Delgado, één van de grootste gasvoorraden ter wereld gevonden. Er wordt in totaal 25 miljard dollar geïnvesteerd om het gas te kunnen winnen. Tientallen multinationals en financiers zijn betrokken bij deze snelle ontwikkelingen. Voor mensen die in Cabo Delgado wonen is het heel moeilijk om enige invloed uit te oefenen op de plannen en activiteiten, terwijl zij de negatieve gevolgen ondervinden. Zij raken land kwijt door de komst van al deze bedrijven.
-
Voor de pers / 2 December 2025Einde Nederlandse betrokkenheid bij controversieel gasproject in Mozambique in zicht na terugtrekking TotalEnergies uit Nederlandse verzekering
DEN HAAG/CABO DELGADO, 1 december 2025 - Vandaag heeft minister van Financiën Eelco Heinen bekendgemaakt dat TotalEnergies zich terugtrekt uit een Nederlandse exportkredietverzekering van $640 miljoen voor een controversieel gasproject in Mozambique. Ondanks dat de Nederlandse regering jarenlang om deze beslissing heen heeft gedraaid, is hiermee alsnog een deel van de Nederlandse betrokkenheid bij dit desastreuze project beëindigd.
-
Nieuws / 27 October 2025Nieuwe stap in het klachtenbeleid van FMO – maatschappelijke organisaties vragen om verdere versterking
Het vernieuwde klachtenbeleid van de ontwikkelingsbanken FMO, DEG en Proparco is een belangrijke stap vooruit. Organisaties die aan de consultatie deelnamen, erkennen de inspanningen om het mechanisme te verbeteren. Tegelijkertijd benadrukken zij dat er nog veel moet gebeuren om het beleid écht effectief, transparant en onafhankelijk te maken.
-
Publicatie / 9 October 2025
-
Dossier /Naar een sociaal en ecologisch rechtvaardige energietransitie
Om de klimaatcrisis aan te pakken moeten we dringend overschakelen van fossiele brandstoffen naar schone, hernieuwbare energie. Deze overgang gaat echter niet alleen over het veranderen van energiebronnen. Het vereist een inclusief en eerlijk proces dat systemische ongelijkheden en veeleisende consumptiepatronen aanpakt, dat prioriteit geeft aan ecologische en sociale rechtvaardigheid en dat fouten uit het verleden niet herhaalt.
-
Dossier /Fair Green and Global Alliance (FGG)
Samen met maatschappelijke organisaties van over de hele wereld werkt de FGG Alliantie aan sociaal rechtvaardige, inclusieve en ecologisch duurzame samenlevingen in Nederland en het Zuiden.
-
Nieuws / 2 July 2025Reactie FGG Alliantie op beleidskader ‘Focus’: Belangenbehartiging - internationaal en in Nederland - cruciaal voor eerlijke handel
Op 27 juni 2025 presenteerde demissionair minister Veldkamp via een Kamerbrief de contouren van het nieuwe subsidiekader ‘Focus’. Met de voorgangers van dit beleidskader, Samenspraak en Tegenspraak en Power of Voices, heeft Nederland jarenlang een voorlopersrol gespeeld. Nederland ontving internationale lof - door de nadruk te leggen op pleiten en beïnvloeden als effectieve strategie voor duurzame ontwikkeling én door de link tussen hulp en handel te erkennen.
-
Blog / 2 July 2025Vrouwen aan het front van klimaatactie: lokale kracht; wereldwijde verandering
Door Tamara MohrAfgelopen week organiseerde GAGGA, de Global Alliance for Green and Gender Action, samen met FCAM en Mama Cash, en met Both ENDS als een van de alliantieleden, haar wereldwijde bijeenkomst in Indonesië. Het doel van deze bijeenkomst was om grensoverschrijdende samenwerking tussen bewegingen en regio’s te vieren en vooruit te kijken, met als doel het versterken van de collectieve kracht van gender-, klimaat- en milieurechtvaardigheidsbewegingen.
-
Nieuws / 24 June 2025Inheemse gemeenschappen in Panama krijgen erkenning en gedeeltelijke herstelmaatregelen van ontwikkelingsbanken FMO en DEG in verband met de Barro Blanco-dam
Both ENDS en SOMO zijn blij met de ondertekening van het akkoord tussen vier inheemse Ngäbe-gemeenschappen in Panama en de Europese ontwikkelingsbanken FMO en DEG op 17 juni 2025. De regeling omvat een programma voor gemeenschapsontwikkeling dat, in combinatie met een openbare verklaring van de banken, tot doel heeft een aantal negatieve gevolgen van de Barro Blanco-stuwdam te erkennen en te verzachten. Het akkoord is mede tot stand gekomen door het goede, volhardende werk van de gemeenschapsorganisatie Movimiento 10 de Abril (M10) voor gerechtigheid voor de getroffen gemeenschappen. Daarnaast erkennen we de inzet van FMO en DEG om een oplossing te vinden voor hun langlopende conflict met de gemeenschappen dat is ontstaan door hun gedeeltelijke financiering van het waterkrachtproject sinds 2011.
-
Dossier /Pleiten voor goed beleid van ontwikkelingsbanken
Ontwikkelingsbanken zouden zich aan strenge milieu- en mensenrechtenregels moeten houden zodat hun projecten de allerarmsten ten goede komen en niet schaden. Both ENDS houdt de banken hieraan.
-
Blog / 11 April 2025FMO is erg tevreden over het eigen succes – nu de lokale bevolking nog
Door Anne de JongheDeze blog is bij het Financiële Dagblad verschenen.
-
Dossier /Inclusieve wegen naar duurzaam en gezond voedsel voor iedereen
Overal ter wereld produceren kleinschalige boerinnen en boeren voedsel op een duurzame en inclusieve manier. Ze werken samen met de natuur en met elkaar, en voorzien hun gezinnen en gemeenschappen van voldoende en gezond voedsel. Deze manier van produceren staat echter overal onder druk door grootschalige landbouw en het wereldwijd dominante industriële voedselsysteem. Samen met onze partners
probeert Both ENDS het tij te keren ten gunste van duurzame, lokale praktijken die meestal 'agro-ecologisch' of 'natuurinclusief' worden genoemd. Waarom onze
focus daarop? Agro-ecologische praktijken zijn klimaatbestendig, inclusief en vergroten de mogelijkheden voor gemeenschappen overal ter wereld om duurzaam in hun voedsel te voorzien. -
Nieuws / 18 March 2025Misstanden rond TotalEnergies’ LNG project in Mozambique stapelen zich op; Nederlandse steun onverantwoord
Op vrijdag 14 maart kondigde het Frans Openbaar Ministerie aan een officieel onderzoek in te stellen naar TotalEnergies’ betrokkenheid bij dood door schuld tijdens de aanslagen op Palma, de locatie van hun LNG project. Deze zoveelste misstand maakt duidelijk dat Nederland op geen enkele manier publieke steun kan verlenen aan dit project.
-
Brief / 3 March 2025
Input for FMO’s “investment approach to responsibly managed forest plantations”
Both ENDS has been asked by FMO to comment on its draft investment approach to responsibly managed forest plantations. To follow are a number of observations and recommendations, partially informed by Both ENDS long legacy of working in the forest & land arena, in dialogue with international donors, philanthropic foundations, companies, certification bodies and notably with forest dependent communities and other land users.
-
Dossier /De Klimaatzaak tegen Shell
Both ENDS is mede-eiser in de Klimaatzaak die Milieudefensie in 2018 aanspande tegen Shell om het bedrijf er toe aan te zetten te stoppen met het veroorzaken van klimaatschade. In 2021 gaf de rechter ons gelijk. Helaas ging het bedrijf in hoger beroep. Eind 2024 zal het hof daarom uitspraak doen.
-
Publicatie / 16 January 2025
-
Dossier /Small grants, big impacts
Small grants funds bieden een effectieve, alternatieve manier om geld van grote financiers terecht te laten komen bij lokale groepen en organisaties die wereldwijd werken aan een duurzame en rechtvaardige samenleving.
-
Dossier /Investeringsverdragen
Investeringsverdragen moeten inclusief en duurzaam en gelijkwaardig zijn. Dat betekent dat de belangen van mensen en hun leefomgeving niet ondergeschikt zouden moeten zijn aan die van bedrijven.
