Kabinet breekt belofte om te stoppen met internationale financiering voor fossiele energie

Gebroken belofte

Het vandaag verschenen beleid maakt een eind aan steun voor exploratie en winning, verwerking, op- en overslag en transport van fossiele brandstoffen en elektriciteitsopwekking door middel van fossiele brandstoffen. Maar het beleid laat nog ruimte voor aanzienlijke uitzonderingen en stelt een transitieperiode voor. Deze transitieperiode maakt het nog mogelijk voor meer dan 10 fossiele projecten om alsnog goedkeuring te krijgen. Een voorbeeld hiervan is een miljardenproject in Brazilië waar nu een aanvraag voor loopt. De meest in het oog springende uitzondering die Nederland maakt is een mogelijkheid om omwille van de Europese leveringszekerheid fossiele brandstoffen projecten te ondersteunen. Andere ondertekenaars hebben een dergelijke uitzondering vanwege de leveringszekerheid niet, en sluiten nieuwe olie en gaswinning of LNG (vloeibaar gas) infrastructuur volledig uit van financiering. Ook laat het beleid veel ruimte over voor investeringen in al bestaande fossiele projecten.

De wetenschap is glashelder: nieuwe investeringen in fossiele energie zijn niet verenigbaar met het doel om onder de 1,5 graad opwarming te blijven. Een groot deel van de bestaande projecten moeten vroegtijdig worden stilgelegd in plaats van verder ondersteund. De oplossing voor de klimaatcrisis en de energiecrisis is één en dezelfde: een snellere transitie naar goedkope, schone en betrouwbare hernieuwbare energie. Daar doet het kabinet met dit beleid een aanzet toe, maar in zijn huidige vorm gaat het niet ver genoeg. Als de tekortkomingen in het beleid niet worden opgelost, dan blijkt Ruttes oproep tot 'actie actie actie' niets meer dan loze woorden.

Geen ruimte voor fossiel

Het nieuwe beleid moet invulling geven aan een belofte die premier Mark Rutte vorig jaar tijdens de internationale klimaatconferentie in Glasgow deed om voor eind 2022 te stoppen met publieke financiering voor fossiele-energieprojecten in het buitenland. Nederland voegde zich bij 33 andere landen en vijf instellingen die deze afspraak maakten. Onderzoek wijst uit dat de landen gezamenlijk $28 miljard per jaar aan internationale overheidssteun van fossiele energie naar hernieuwbare energieprojecten kunnen verschuiven, maar dat gebeurt alleen als zij de gemaakte beloften daadwerkelijk nakomen.

Volgens het vorige week verschenen World Energy Outlook van het Internationaal Energieagentschap (IEA) is er geen ruimte voor investeringen in nieuwe olie- of gasvelden in een scenario dat een 50% kans bewaart om de opwarming tot 1.5°C te beperken. Er is ook geen ruimte voor investeringen in nieuwe LNG- (vloeibaar gas) infrastructuur. Volgens het IEA zijn niet nieuwe olie- en gasprojecten, maar juist investeringen in energie-efficiëntie en hernieuwbare energie de oplossing voor de huidige energiecrisis.

Nederland blijft achter

In tegenstelling tot Nederland hebben het Verenigd Koninkrijk, Denemarken, Zweden, Finland en Frankrijk hun internationale steun voor fossiele-energieprojecten wel bijna volledig beëindigd. Deze landen laten geen ruimte voor uitzonderingen voor investeringen in nieuwe olie- of gasvelden of LNG-infrastructuur (vloeibaar gas), ook niet tijdens een transitieperiode of onder het mom van de energiezekerheid. De Franse en de Zweedse ontwikkelingsbank sluiten daarnaast gascentrales volledig uit van financiering.

Met het vandaag verschenen beleid voegt Nederland zich volgens de milieuorganisaties niet bij de kopgroep van landen. De milieuorganisaties roepen premier Rutte en Kamerleden op om alsnog te zorgen dat Nederland zich houdt aan haar belofte en volledig stopt met het ondersteunen van fossiele projecten in het buitenland.

Reacties:

Laurie van der Burg, Co-lead Global Public Finance, Oil Change international:
"Dit is een gigantische teleurstelling. Met nog geen week tot de klimaattop in Egypte verkiest Premier Rutte vandaag de belangen van de vervuilende industrie boven een leefbare toekomst. De wetenschap is glashelder dat nieuwe investeringen in fossiele energie niet verenigbaar zijn met het doel om onder de 1.5°C opwarming te blijven. De oplossing voor de huidige energiecrisis en de klimaatcrisis is één en dezelfde: een snellere transitie naar goedkope, schone en betrouwbare hernieuwbare energie."

Niels Hazekamp, Senior Beleidsadviseur, Both ENDS:
"Klimaatverandering is een realiteit. De overstromingen in Pakistan hebben al duizend mensen het leven gekost en voor miljarden aan schade aangericht. Nederland heeft middels haar exportsteun voor olie en gas decennia lang bijgedragen aan het verergeren van klimaatverandering en milieuvervuiling. Nederland had afgesproken om hiermee te stoppen per eind dit jaar. Het beleid dat er nu ligt doet dat niet. Als de tekortkomingen in het beleid niet worden opgelost, dan blijkt Ruttes oproep tot 'actie actie actie' niets meer dan loze woorden."

Isabelle Geuskens, Senior Beleidsadviseur, Milieudefensie:
"Dit beleid is teleurstellend. Waar andere landen met ambitieus beleid komen, laat Nederland vooral ambitie zien op het gebied van het vinden van achterpoortjes om door te kunnen gaan met fossiele steun. Hiermee laat Nederland voor het oog van de wereld zien geen klimaatleider te zijn, maar een ouderwetse koopman die korte termijn bedrijfsbelangen boven een leefbare planeet en de levens van kwetsbaren stelt. Vooral mensen in het mondiale Zuiden gaan de rekening hiervoor betalen. Laten we hopen dat Nederland dit zo snel mogelijk corrigeert, om zo alsnog een duurzame toekomst voor iedereen mogelijk te maken."

Samuel Okulony, Environment Governance Institute, Uganda:
"The evidence across Africa is clear, no country has managed to develop using fossil fuels. The oil states scattered across the continent are no wealthier, more democratic, or more peaceful than they were without oil. Some are worse off while many have been scarred by decades of civil wars, environmental degradation, grand-astronomic corruption, community conflicts and poor quality of life for the citizens. It's also clear that Climate Change is real and seriously affecting our people, and action must be taken. Africa has an unprecedented opportunity to become a global leader in the Just Energy Transition to clean energy, the energy that will guarantee our future and bring sustainable economic development. I appeal to you to be our advocate for a meaningful switch to clean energy in Africa and the world over."

Kenneth Nana Amoateng, Executive Director at AbibiNsroma Foundation, Ghana:
"Local evidence and science is clear, ending international public finance for fossil fuels and shifting investments into renewable energy that prioritize workers is the way to go. Oil and gas projects have negative impacts on the livelihoods of communities. They resist further expansion of gas. Redirecting huge investments of public finance to renewable energy technologies will support communities to have clean, affordable and modern energy which will ensure energy justice, protect human rights and support sustainable livelihoods."

Charity Migwi, Africa Regional Campaigner, 350 Africa:
"Getting public finance out of fossil fuels is an urgent task. It's time for the Dutch parliament to make the right call to ensure available resources are spent on building a clean and sustainable energy future. This is a historic moment to drive real, transformative change. The Netherlands needs to stick to its promise to cut down all fossil fuel finance and instead provide climate finance to help countries in Africa leapfrog to a renewable energy future. By doing this it will send a strong political signal to other governments to uphold their commitment too."

Anabela Lemos, Director JA!/ Friends of the Earth Mozambique:
¨This Dutch policy with all its exceptions not only undermines the Glasgow commitment; it puts countries like Mozambique at risk of further fossil exploitation, under the guise of ¨development¨. We know as no other what that looks like: thousands of people have lost their lives and homes, 1 million have become refugees, and many locals have no income thanks to the gas project the Dutch ECA decided to support in 2021.
Fossil development only benefits the rich and goes at the expense of the poor and the planet, who end up bearing the brunt of human rights abuses, pollution and climate change.