Spijkers met koppen tijdens de UNCCD-COP in India
Honderden miljoenen mensen wonen wereldwijd in gebieden waar de bodem uitgeput is, vaak noodgedwongen of omdat de regio waar zij al generaties wonen, in de loop van de tijd steeds droger is geworden. De woestijn rukt op en dat is een mondiaal probleem. De meningen over de oorzaken van landdegradatie en verwoestijning, maar vooral over de oplossingen, zijn zeer verdeeld. Om daarover te praten, vindt van 2 tot 14 september de tweejaarlijkse wereldwijde VN-conferentie over verwoestijning plaats. Daar komen beleidsmakers, wetenschappers, NGO's, boerinnen en boeren, veehouders, herders en bedrijven van over de hele wereld bij elkaar. Onze collega Nathalie van Haren gaat ernaartoe en legt hieronder uit met welk doel.
"UNCCD COP, zoals de conferentie wordt afgekort, staat voor de 'United Nations Convention to Combat Desertification Conference of Parties'. Een hele mond vol, dat zeker, maar het gaat dan ook over heel belangrijke dingen. Je zou deze conferentie kunnen zien als de minder zichtbare zus van de klimaattop, de UNFCCC-COP, die dit jaar in Chili wordt gehouden. Hoewel er veel overlap is – landdegradatie is een van de grootste veroorzakers van klimaatverandering hebben we net maar weer bevestigd gezien in het recente IPCC-rapport - richt de conferentie in New Delhi zich vooral op het tegengaan van verwoestijning en landdegradatie, het omgaan met droogte en het herstellen en duurzaam gebruiken van land."
Vertegenwoordiger van de NGO's
"Begin 2018 ben ik gekozen tot 'CSO panel member' van de UNCCD. Dat houdt in dat ik een van de vijf mensen ben die het maatschappelijk middenveld vertegenwoordigen. Elk panellid vertegenwoordigt twee jaar lang de NGOs uit een regio: Afrika, Azië, Latijns-Amerika/Cariben, Oost-Europa, en mijn regio 'Western European and other groups' bestaat uit West-Europa, Australië, de VS, Canada en Turkije, zeg maar de landen met veel geld. In totaal zijn meer dan 500 organisaties vertegenwoordigd door de 5 panelleden, in 'mijn' regio alleen zijn dat 140 NGOs. Er is in mijn regio tot nu toe niet zoveel aandacht voor droge gebieden en verwoestijning geweest, omdat deze specifieke problemen lange tijd niet heel direct aan de dagelijkse realiteit van rijke landen raakten, zoals klimaatverandering dat wel doet."
Poor people's convention
"Omdat er minder aandacht van de rijke landen naar de UNCCD ging, wordt de UNCCD ook wel het kleine zusje van het klimaatverdrag en het biodiversiteitsverdrag genoemd. In mijn ogen is dat een onterechte benaming, omdat de UNCCD juist heel progressief is vanwege haar inclusieve opzet. Want naast het feit dat de landen worden gefaciliteerd in hun onderhandelingen, is er dus een CSO panel, iets wat noch de UNFCCC, noch de 'Convention on Biological Diversity' heeft ingesteld.
Een andere naam die de UNCCD in de wandelgangen heeft is 'poor people's convention'. Mensen die in droge gebieden wonen worden vaak niet gezien door de beleidsmakers en politici in de hoofdsteden, en de rijke landen steken nauwelijks geld in deze conventie omdat het een 'ver-van-hun-bed-show' is."
Uitgeputte grond wordt weer vruchtbaar
"In droge gebieden wonen enorm veel mensen die willen meebeslissen hoe hun omgeving op een duurzame inclusieve en toekomstbestendige manier gebruikt, en waar nodig hersteld kan worden. Als er wordt gewerkt aan herstel van het land en van het ecosysteem door duurzame voedselproductiemethoden, door het laten groeien van bomen en struiken, door bodemgezondheid te verbeteren, dan moet dat in overleg en in samenwerking met de bevolking, of beter nog: op haar initiatief! Er zijn talloze voorbeelden van dit soort 'community-led' initiatieven om gedegradeerd land op een duurzame manier weer vruchtbaar en productief te maken. We noemen dit agro-ecologie, waarbij dankzij het centraal stellen van boerinnen, boeren en veehouders, slimme kennisuitwisseling tussen landgebruikers en wetenschappers én het bouwen op natuurvriendelijke landbouwmethodes, de bodem weer gezond en vruchtbaar wordt. Bovendien nemen biodiversiteit en biomassa zienderogen toe, en mensen die zeker zijn van langdurig gebruik van het land, die worden ondersteund in kennisuitwisseling over duurzaam landgebruik, en die kunnen meebeslissen over hun omgeving hebben een beter en duurzaam toekomstperspectief."
De prioriteiten van de NGO's
"Samen met de NGO's die aanwezig zijn in India zorgen we ervoor dat dit soort initiatieven uitgebreid onder de aandacht worden gebracht, om aan beleidmakers en fondsen te laten zien dat ze echt de moeite waard zijn om in te investeren. Mijn opdracht als CSO-panellid is het ondersteunen van NGO's om zichtbaar te zijn in de onderhandelingen van de UNCCD . We hebben samen met de geaccrediteerde NGO's een aantal prioriteiten opgesteld, die onder andere gaan over erkenning van en financiering voor lokale initiatieven, het pleiten voor landgebruiksrechten en het betrekken van vrouwen in besluitvorming."
Spijkers met koppen op de COP
"Ik hoop dat de COP in India landen gaat helpen landgebruikszekerheid voor boerinnen, boeren en veehouders beter te verankeren in nationale wet- en regelgeving, zodat vrouwen en mannen door de overheid ondersteund en gestimuleerd worden om duurzaam met het land om te gaan. En ik hoop dat COP14 landen gaat helpen bij inclusieve landgebruiksplanning, zodat lokale gemeenschappen zeggenschap houden (of terugkrijgen) in beslissingen en investeringen ten aanzien van hun omgeving. Ik hoop bovenal dat COP14 landen gaat helpen om niet enkel te praten over duurzaam landgebruik maar ook om initiatieven die door gemeenschappen - vaak met steun van NGOs- gedaan worden, ook werkelijk te zien en te ondersteunen.
Meer info:
Both ENDS en partners organiseren op de conferentie drie 'side events':
• Drynet: Pathways for big money to reach local communities: how large funds can support communities to contribute to Land Degradation Neutrality and SDG15.3 while leaving no one behind: Wednesday 4 September from 13:00 to 15:00 in MET-13
• Both ENDS & CARI: CSO actions to combat desertification: working with communities to up-scale Farmer Managed Natural Regeneration throughout the Sahel: Friday 6 September from 13:00 to 15:00 in MET-09
• Drynet: From global frameworks to local actions: the change that (upcoming) global reports can bring to policies and action on sustainable land management: Thursday 12 September from 08:00 to 10:00 in MET-10
Als CSO-panel organiseert Both ENDS ook de Open Dialogue Session, dit is een officieel onderdeel van de agenda en vindt plaatst op Donderdag 5 september 2019 van 15.00 – 18.00 in de plenaire zaal. De focus zal liggen op 'Community based initiatives, women, land tenure, enabling policy environment & adequate finance'.
Voor meer informatie
Lees meer over dit onderwerp
-
Dossier /Fair Green and Global Alliance (FGG)
Samen met maatschappelijke organisaties van over de hele wereld werkt de FGG Alliantie aan sociaal rechtvaardige, inclusieve en ecologisch duurzame samenlevingen in Nederland en het Zuiden.
-
Publicatie / 27 november 2025
-
Milieurechtvaardige praktijk /De Negotiated Approach: inclusief en duurzaam watermanagement
De Negotiated Approach werkt van onderaf. Deze aanpak geeft gemeenschappen een stem bij het beheer van rivieren, waarborgt eerlijk en duurzaam gebruik van het water en voorkomt aantasting van kwetsbare ecosystemen.
-
Nieuws / 27 november 2025Gemeenschappen en internationaal consortium presenteren gemeenschapsgeleid plan voor natuurgebaseerde adaptatie aan zeespiegelstijging in kustgebieden van Bangladesh
Lokale gemeenschappen in de zuidwestelijke kustregio van Bangladesh hebben -samen met een internationaal consortium waaronder Uttaran, CEGIS en Both ENDS- een door de gemeenschap geleid plan gepresenteerd om klimaatverandering en de versnellende zeespiegelstijging het hoofd te bieden via natuurgebaseerde adaptatie. The People’s Plan for Upscaling Ecosystem-Based Adaptation schetst een opschaalbare strategie, geworteld in lokaal eigenaarschap en generaties aan ervaringskennis. Centraal staat Community-Based Tidal River Management (CBTRM), een bewezen aanpak die wateroverlast vermindert, landophoging stimuleert en ecologisch evenwicht herstelt door samen te werken met natuurlijke getijden- en sedimentprocessen.
-
Dossier /Geen VIP-rechten voor multinationals: Kies voor mens en milieu!
Inheemse volken in Paraguay zien zich bij hun pogingen de grond van hun voorouders terug te vorderen, gedwarsboomd door Duitse investeerders. In Indonesië zijn Amerikaanse mijnbouwbedrijven erin geslaagd nieuwe wetgeving ongedaan te maken die bedoeld was om de economische ontwikkeling van het land te stimuleren en de bossen te beschermen. Dat is de impact die investeringsverdragen kunnen hebben op de ontwikkeling en rechten van de bevolking op sociaal, milieu- en economisch gebied. Waarom? Vooral vanwege zogenaamde 'Investor-to-State Dispute Settlement'-clausules die vaak zijn opgenomen in dit soort verdragen.
-
Dossier /Wetlands without Borders
Via het Wetlands without Borders-programma zetten we ons in voor duurzaam en maatschappelijk verantwoord beheer van het wetlandsysteem La Plata Basin in Zuid-Amerika.
-
Milieurechtvaardige praktijk /Niet-houten bosproducten (NTFPs)
Ongeveer één op de zes mensen, met name vrouwen, is direct afhankelijk van bossen voor hun levens en levensonderhoud, en dan vooral met betrekking tot voedsel. Dit laat zien hoe belangrijk bossen en niet-houten bosproducten (Non-Timber Forest Products / NTFP's) zijn voor de veerkracht van gemeenschappen. Deze producten zijn voor hen een bron van voedsel, water en inkomsten, maar hebben ook een culturele en spirituele betekenis.
-
Dossier /Communities Regreen the Sahel
In verschillende landen in de Sahel heeft de lokale bevolking uitgestrekte stukken land hersteld door dat wat spontaan uit de grond komt te verzorgen, en jonge gewassen en bomen te beschermen tegen vee en andere gevaren.
-
Dossier /Global Alliance for Green and Gender Action (GAGGA)
GAGGA bundelt de krachten van de vrouwenrechten- en milieubewegingen om een wereld te realiseren waarin vrouwen toegang hebben tot hun rechten op water, voedselveiligheid en een schone, gezonde en veilige omgeving.
-
Publicatie / 16 oktober 2025
-
Publicatie / 9 oktober 2025
-
Dossier /Internationale handel en investeringen met oog voor mens en milieu
Het netwerk van internationale handels- en investeringsverdragen is groot en onoverzichtelijk; Nederland alleen al heeft meer dan 70 bilaterale investeringsverdragen (BITs) en is betrokken bij de handels- en investeringsverdragen die de EU afsluit, zoals met de Zuid-Amerikaanse Mercosur-landen of met Indonesië.
-
Dossier /Versterken van milieurechtvaardige praktijken
Lokale gemeenschappen hebben dankzij hun nauwe band met hun leefomgeving vaak de beste ideeën voor een duurzaam gebruik en beheer van land, water en bossen. Deze milieurechtvaardige praktijken en processen herstellen ecosystemen en bestrijden klimaatverandering. Ze zijn daarmee essentieel voor het oplossen van de verschillende crisissen in de wereld, maar krijgen niet genoeg financiële en politieke steun.
-
Nieuws / 6 oktober 2025Van Entebbe naar Accra: het maatschappelijk middenveld herschrijft de regels van investeringen
Door Fernando Hernández Espino en Bart-Jaap Verbeek
Bijna een jaar nadat het Afrikaanse maatschappelijk middenveld in Oeganda bijeenkwam om de Verklaring van Entebbe aan te nemen, blijft de oproep om het internationale investeringsbestuur te hervormen aan kracht winnen. Van 6 tot en met 9 oktober komen meer dan 50 maatschappelijke organisaties uit West-Afrika – onder andere uit Ghana, Senegal, Nigeria, Ivoorkust, Kameroen, Gambia en Sierra Leone – én uit Kenia en Latijns-Amerika samen in Accra, om de visie van de Verklaring verder te verdiepen en in de praktijk te brengen.
-
Publicatie / 2 oktober 2025
-
Dossier /Naar een sociaal en ecologisch rechtvaardige energietransitie
Om de klimaatcrisis aan te pakken moeten we dringend overschakelen van fossiele brandstoffen naar schone, hernieuwbare energie. Deze overgang gaat echter niet alleen over het veranderen van energiebronnen. Het vereist een inclusief en eerlijk proces dat systemische ongelijkheden en veeleisende consumptiepatronen aanpakt, dat prioriteit geeft aan ecologische en sociale rechtvaardigheid en dat fouten uit het verleden niet herhaalt.
-
Nieuws / 16 juli 2025Vrouwen die opkomen voor gender- en klimaatrechtvaardigheid in Burkina Faso (Casestudie)
Het Women Environmental Programme Burkina Faso (WEP BF of WEP) is leidend in genderspecifieke klimaatsoplossingen, door de advocontwikkelingspositie rechtstreeks in de hand te leggen van boeren. "In Burkina Faso spelen vrouwen een cruciale rol in de landbouwproductie en het beheer van natuurlijke hulpbronnen, maar ze worden nog steeds geconfronteerd met systemische belemmeringen voor landeigenaarschap", legt een WEP-teamlid uit. "Ondanks de wettelijke bepalingen blijven diepgewortelde constitutionele normen de boventoon voeren, waardoor de toegang van vrouwen tot land beperkt blijft tot alleen het recht van de enkeling, dat bemiddeld moet worden door mannelijke familieleden."
-
Nieuws / 16 juli 2025Vechten tegen milieutransfobie en sociale fragmentatie in Brazilië (Casestudie)
Met het oog op milieutransfobie, een vorm van discriminatie waarbij transseksuelen en genderspecifieke groepen in hoge mate worden getroffen door milieuvervuiling, worden uitgesloten van klimaatmaatregelen, en worden gestigmatiseerd en uitgesloten door milieubewegingen, is de Grupo Orgulho, Liberdade e Dignidade (GOLD) een moedige en visionaire kracht voor verandering in Brazilië. Het hart van deze beweging is Débora Sabará, de leider van GOLD, een travesti-activist die veel moeite heeft gedaan om de perspectieven en behoeftes van LGBTIQAPN+ (Lesbian, Gay, Biseksueel, Trans, Interseksueel, Queer, Aseksueel, Panseksueel, Niet-binair en andere identititeiten), Inheemse en Afro-Braziliaanse gemeenschappen centraal te stellen in de discussie over klimaatrechtvaardigheid.
-
Nieuws / 16 juli 2025Juristen die landrechten verdedigen tegen winningsindustrieën en landroof in Mozambique (Casestudie)
In Mozambique is land meer dan alleen grondgebied. Het is de basis van levensonderhoud, cultuur en autonomie voor veel gemeenschappen. Wanneer er bedrijven arriveren die grote stukken land opeisen voor mijnbouw, olie-exploratie of landbouw, staan de bewoners voor grote uitdagingen om hun rechten te doen gelden. De Landwet van Mozambique (1997) geeft gemeenschappen gebruikersrechten, wat ervoor zorgt dat ze land kunnen inzetten voor hun eigen levensonderhoud of culturele doelen.
-
Nieuws / 16 juli 2025De uitdagingen van klimaatverandering, genderongelijkheid en conflict
Dit door FCDO gesteunde project, onderdeel van het GAGGA-programma, bracht zes door vrouwen geleide, community-based organisaties van over de hele wereld samen om te onderzoeken hoe zij omgaan met de gecombineerde uitdagingen van klimaatverandering, genderongelijkheid en conflict. Via een benadering van Feminist Participatory Action Research documenteerden de organisaties strategieën variërend van landrechten-activisme tot klimaatresistente landbouw. Daarbij werd zichtbaar hoe industrieën, militarisering en patriarchale systemen uitsluiting en onveiligheid in de hand werken. Hun bevindingen informeren inmiddels beleidsmakers en donoren over de noodzaak om leiderschap van vrouwen aan de basis beter te ondersteunen. In onderstaande Q&A deelt projectleider Tamara Mohr meer over het onderzoek, de belangrijkste inzichten en de bredere impact ervan.
