Grote bosbranden teisteren Zuid-Amerika
“De branden hebben proporties aangenomen die we nog nooit eerder hebben meegemaakt.”
Grote delen van Zuid-Amerika zijn momenteel in rook gehuld. Van Buenos Aires tot São Paulo en Asunción hebben mensen moeite om adem te halen door de ongekende bosbranden die woeden op het continent, aangewakkerd door extreme droogte, de uitbreiding van de landbouw en de stijgende temperaturen als gevolg van de klimaatverandering.
Both ENDS en lokale partners op het continent werken al jaren aan de bescherming van ecosystemen. “De gemeenschappen die we al jaren ondersteunen, zijn alles kwijt: hun gewassen, weilanden en bossen.”
Bijvoorbeeld in het Paraguay/Parana stroomgebied, als onderdeel van het Wetlands without Borders netwerk. In het licht van de huidige ongekende crisis vragen de partners nu meer aandacht voor deze door mensen veroorzaakte ramp en dringen ze er bij de wereldgemeenschap op aan om meer te doen om de lokale gemeenschappen te helpen bij de bestrijding van de branden, toegang te krijgen tot noodhulp en uiteindelijk te helpen bij het dringend noodzakelijke herstel van de verbrande gebieden. Ze zoeken ook steun in hun strijd tegen de roofzuchtige uitbreiding van de landbouwgrenzen – die aan de basis ligt van veel van de huidige branden. De meeste branden worden veroorzaakt door ontbossing en het illegaal rooien van land voor monocultuurgewassen zoals soja of veeteelt.
Het brandseizoen van dit jaar is al maanden aan de gang en terwijl september 2024 zich ontvouwt, blijven de bosbranden een ongeziene ravage aanrichten, onomkeerbare milieuschade aanrichten en alarm slaan over de toekomst van de kwetsbare ecosystemen van Zuid-Amerika. Door een gebrek aan neerslag verder naar het noorden in het Amazonegebied heeft het hele stroomgebied van de Paraná/Paraguay dit jaar te kampen met een van de ergste droogtes ooit. Het machtige rivierenstelsel staat in sommige gebieden bijna droog, waardoor de omringende bossen en draslanden zijn overgeleverd aan de genade van de branden met catastrofale gevolgen.
9% van de totale oppervlakte van Bolivia in brand
In Bolivia branden grote stukken bos in de regio Chiquitania en de oostelijke laaglanden.
Het NASA Earth Observatory rapporteert: “Op 6 september hadden branden meer dan 10 miljoen hectare van Bolivia verwoest, of ruwweg 9 procent van de totale oppervlakte van het land. Van de 42 miljoen ton koolstof die tussen mei en augustus in Bolivia is uitgestoten, was 33 miljoen ton afkomstig van branden in de staat Santa Cruz.”
Sara Crespo van de in Santa Cruz gevestigde organisatie Probioma doet verslag: “Dit jaar maken we een verschrikkelijke sociaal-milieucatastrofe mee. [Naast het verlies van kostbare ecosystemen...] zijn de huizen van veel inheemse gemeenschappen verbrand, waardoor honderden families hun hele levensonderhoud zijn kwijtgeraakt. De branden hebben hun zaden, gewassen en productiegebieden vernietigd. Ondertussen zijn de steden ondergedompeld in rook met een dodelijke geur en wordt de hele bevolking blootgesteld aan deze bedorven lucht – zonder dat iemand de verantwoordelijkheid neemt om de oorzaken aan te pakken. Degenen die alles verloren hebben, zullen nu afhankelijk zijn van noodhulp, zowel om de onmiddellijke crisis van rook en vuur het hoofd te bieden, als in de komende maanden wanneer ze hun productieve systemen opnieuw moeten opbouwen en de natuurlijke habitats waarvan ze afhankelijk zijn, moeten herstellen.”
Een 2100% stijging in bosbranden in een jaar in Brazilië
Ook de Pantanal, 's werelds grootste tropische drasland, dat wordt gedeeld door Brazilië, Bolivia en Paraguay, lijdt als nooit tevoren. In de Braziliaanse Pantanal is het aantal branden met 2100% gestegen ten opzichte van het seizoen van 2023. Tot nu toe zijn er door de bosbranden in de Pantanal al meer dan 1,22 miljoen hectare in vlammen opgegaan, waardoor leefgebieden van wilde dieren zijn verwoest. De draslanden, die rijk zijn aan biodiversiteit en waar een unieke flora en fauna leven, zoals jaguars, miereneters, kaaimannen, vogels en andere bedreigde diersoorten, worden verwoest.
Solange Ikeda van Instituto Gaia in Caceres, Brazilië vertelt: “Hier in de Pantanal en Cerrado hebben de branden proporties aangenomen die we nog nooit hebben meegemaakt. Het is triest om te zien dat er zoveel biodiversiteit verloren is gegaan... dieren, planten en, erger nog, de huizen van de gemeenschappen langs de rivieren zijn door brand verwoest [inclusief] hun vee en landbouwgebieden. We hebben helaas alle omstandigheden voor het ontstaan van branden, nu we de afgelopen jaren een groot deel van de draslanden zijn kwijtgeraakt en er sprake is van extreme droogte en temperaturen boven normaal. [De branden] zijn voor bijna 100% veroorzaakt door menselijk handelen, en niet door kleine boeren (zoals vaak wordt gemeld), maar door de grootgrondbezitters. Dit jaar werd mijn eigen familie bijna 15 dagen geconfronteerd met het vuur toen het onze boerderij bereikte. [Leden van de familie] moesten zich aansluiten bij de brigades van de gemeenschap om te proberen het bosgebied met onze eigen handen te redden.”
“De branden worden niet veroorzaakt door kleine boeren,
maar door de grootgrondbezitters.”
Joao Andrade van het collectief PesquisAcao benadrukt dat “het de rol van de staat is om middelen beschikbaar te stellen, maar dat de staat ook de verantwoordelijkheid heeft om te reageren door degenen die tijdens de verbodsperiode vuurtjes stoken (voor landontginning) ter verantwoording te roepen voor milieumisdaden, waardoor de huidige straffeloosheid voor de wet wordt bestreden. Dat zou een democratische rechtsstaat, zoals Brazilië wil zijn, niet mogen toestaan.”
Sluiting van scholen in Paraguay
Verder naar het oosten is Paraguay zwaar getroffen door de bosbranden. De vlammen hebben grote delen van de bossen en graslanden van het land in vlammen doen opgaan. De rook van de branden tast ook hier de luchtkwaliteit in stedelijke gebieden aan, zo erg zelfs dat scholen in het land vanwege gezondheidsredenen gesloten moeten worden.
Hugo Olmedo, coördinator van CODES, Paraguay: “De gemeenschappen hebben alles verloren, hun gewassen, weilanden en bossen. De mensen die we al jaren ondersteunen bij de productie van biologische honing zijn nu hun bijenkorven kwijt en de bloemen die nodig zijn voor de toekomstige honingproductie. De huidige omstandigheden van een combinatie van bosbranden, droogte, lage rivierniveaus en vervuilde lucht die het moeilijk maakt om te ademen, betekenen dat we op dit moment niets anders kunnen doen dan hulp van buitenaf vragen om deze situatie te boven te komen – een situatie die duidelijk is veroorzaakt door de hand van de mens.”
Argentinië bedekt met rook
En nog veel verder naar het zuiden, langs de Parguay/Paraná rivier, zijn de gevolgen nijpend. De rivier, die een van de belangrijkste vaar- en transportwegen is, wordt onbevaarbaar door ongekend laag water en door branden die gebieden aantasten die normaal gesproken grotendeels onder water zouden moeten staan.
Valerica Enderle van CAUCE in Paraná, provincie Entre Rios: “Deze hele situatie maakt ons zo verdrietig en bezorgd. De bodem verliest leven, de fauna heeft geen voedsel of schuilplaats meer, ze verbrandt, de bomen en graslanden verbranden en de as die in onze tuinen valt, bereikt nu onze longen. We kunnen dit extractieve, roofzuchtige model niet blijven steunen, we moeten stoppen!”
Experts waarschuwen dat zonder belangrijke beleidsveranderingen en
wereldwijde samenwerking, de vernietiging van deze kritieke ecosystemen
jaar na jaar zal blijven versnellen.
Oproep tot wereldwijde samenwerking
Milieudeskundigen van lokale organisaties luiden de noodklok door de frequentie en intensiteit van deze branden te koppelen aan klimaatverandering en slecht landbeheerbeleid. Ondanks de voortdurende inspanningen om de branden te blussen, waarschuwen de experts dat zonder belangrijke beleidsveranderingen en wereldwijde samenwerking, de vernietiging van deze kritieke ecosystemen jaar na jaar zal blijven versnellen. De lokale organisaties die het voortouw nemen in deze strijd voor een van 's werelds kostbaarste ecosystemen hebben dringend behoefte aan meer solidariteit en financiële steun. Ondanks de milieuverwoesting van epische proporties staat de regio niet meer op de radar van veel donoren en filantropen. Door dit gebrek aan aandacht hebben de lokale milieuactivisten het gevoel dat ze in de steek worden gelaten en dat ze een van 's werelds meest extreme klimaatgevechten alleen moeten voeren. Daarom doen ze een beroep op de wereldgemeenschap om meer aandacht te vragen voor hun strijd en om meer financiële middelen voor de herstelwerkzaamheden die in de toekomst nodig zullen zijn.
Voor meer informatie
Lees meer over dit onderwerp
-
Blog / 2 februari 2022
-
Nieuws / 14 november 2018
Dag van de Paraguay-rivier
Ieder jaar op 14 november wordt in het Braziliaanse Cáceres de dag van de Paraguay-rivier gevierd. Dit is begonnen in 2000 toen het maatschappelijk middenveld voor het eerst de handen ineensloeg en met succes campagne voerde tegen de bouw van de Hidrovía Paraguay-Paraná, een waterweg. Sindsdien staat de datum symbool voor de sterke band van de bevolking met de rivier, haar cultuur en het milieu.
-
Nieuws / 3 februari 2022
Bossenwet EU kan en moet sterker. Doe mee met #Together4Forests!
In de komende maanden wordt het zogenaamde EU-wetsvoorstel voor ontbossingsvrije producten besproken in de Nederlandse en EU parlementen. De bedoeling is dat er in de EU geen producten meer geïmporteerd zullen worden waarvoor op de een of andere manier ontbost is. Een heel mooi en belangrijk initiatief, maar het wetsvoorstel dat er nu ligt is volgens veel maatschappelijke organisaties, waaronder Both ENDS, lang niet toereikend.
-
Nieuws / 13 april 2015
De Pantanal, het grootste waterland ter wereld, wordt ernstig bedreigd.
Al decennia lang houdt Both ENDS de ontwikkelingen in dit grote moerasgebied in het hartje van Zuid-Amerika nauwlettend in de gaten. We werken nauw samen met organisaties die ervoor zorgen dat de plaatselijke bevolking van die ontwikkelingen op de hoogte is en zich er zo nodig tegen kan beschermen. Maar waarom is dit gebied zo bijzonder en zo belangrijk voor heel Zuid-Amerika? En waardoor wordt het gebied bedreigd? C.Cornell Evers, onafhankelijk fotograaf en schrijver, sprak met Tamara Mohr van Both ENDS en Sander van Andel van IUCN om daarachter te komen. Het resultaat van dat gesprek is te lezen in een mooi interview.
-
Nieuws / 15 juni 2023
Bio-culturele corridors herstellen het La Plata stroomgebied
Zelfs een gebied als het La Plata Basin in Zuid-Amerika, bekend om zijn majestueuze rivieren en wetlands, kampt met droogte. Een groep organisaties, verenigd in het Wetlands without Borders-netwerk, probeert het tij te keren.
-
Nieuws / 26 augustus 2022
Sterke beschermingswet voor wetlands nodig tegen branden in de Paraná Delta
In Argentinië staan de wetlands van de Paraná Delta in brand. De branden worden veroorzaakt door menselijke activiteiten en versterkt door klimaatverandering. Ze maken duidelijk dat de Argentijnse wetlands bescherming nodig hebben. De organisaties uit het Wetlands without Borders programma vragen daarom voor een sterke wet die de wetlands moet beschermen, de "Ley de Humedales".
-
Externe link / 24 augustus 2022
Een groeiende beweging voor agro-ecologie (Jaarverslag 2021)
Het fundamenteel veranderen van het huidige voedselsysteem naar meer duurzaamheid, rechtvaardigheid en klimaatbestendigheid is een topprioriteit van Both ENDS en onze partners. Samen dragen we bij aan de groeiende steun voor agro-ecologie. Zo hebben de partners die deel uitmaken van het Wetlands Without Borders programma in Zuid-Amerika de toepassing van agro-ecologie flink weten uit te breiden. Dit draagt bij aan het levensonderhoud van boerinnen en boeren, helpt tegen ontbossing en beschermt de belangrijke wetlands van de regio.
-
Externe link / 19 juni 2020
Een levenslijn in een wetland zonder grenzen (jaarverslag 2019)
Het is een burgercomité gelukt om de vergunning voor een stuwdam in de JauQuara-rivier tegen te houden. Het bouwen van een brede burgerbeweging om het wetland te beschermen staat centraal in het Wetlands without Borders-programma. "Connecties zijn van levensbelang voor de gemeenschappen."
-
Nieuws / 26 september 2018
Nieuwe stuwdammen in Braziliaanse Pantanal voorlopig in de ban
Goed nieuws uit Brazilië! ANA, het nationale wateragentschap van Brazilië, geeft voorlopig geen vergunningen meer af voor de bouw van nieuwe stuwdammen in het Braziliaanse Paraguay-bassin dat deel uitmaakt van de Pantanal wetlands in Zuid-Amerika. De stop duurt tot minimaal mei 2020. Dan worden de uitkomsten gepubliceerd van het uitgebreide onderzoek naar de sociaaleconomische en milieugevolgen dat ANA in 2016 in gang gezet heeft.
-
Nieuws / 3 maart 2015
Sengwer bevolking uitgezet voor controversieel – door Wereldbank gefinancierd – project in Kenia
Onder het mom van een 'Natural Resource Management Project', gefinancierd door de Wereldbank, is de Keniaanse Forest Service opnieuw begonnen met de gedwongen uitzetting van de inheemse Sengwer bevolking. Zij worden van hun voorouderlijk land in de heuvels van Kerangany verjaagd en hun huizen worden platgebrand. Dit werd op 2 maart geconstateerd door een onderzoeksteam dat door het eigen inspectiepanel van de Wereldbank was uitgezonden.
-
Dossier /
Wetlands without Borders
Via het Wetlands without Borders-programma zetten we ons in voor duurzaam en maatschappelijk verantwoord beheer van het wetlandsysteem La Plata Basin in Zuid-Amerika.
-
Dossier /
Grootschalige infrastructuur
Grootschalige infrastructuur heeft ter plekke negatieve effecten voor mens en milieu, terwijl de baten elders terechtkomen. Both ENDS zet zich in voor inspraak voor de lokale bevolking en onderzoekt de geldstromen achter deze projecten.
-
Nieuws / 6 mei 2021
In Memoriam: Elias Dias Peña (Sobrevivencia)
Gisteren leed ons Wetlands without Borders-programma onverwachts een tragisch verlies met het plotselinge overlijden van onze geliefde collega en vriend, Elias Dias Peña van Sobrevivencia, Paraguay.
-
Nieuws / 21 september 2020
De Pantanal staat in brand: hoe een wetland een brandhaard kon worden
De Pantanal, het grootste zoetwater-wetland ter wereld, heeft dit jaar te lijden onder uitzonderlijke en desastreuze bosbranden, veelal veroorzaakt door menselijk toedoen. In de laatste paar maanden alleen al is een stuk zo groot als Noord-Ierland afgebrand. Partnerorganisaties van Both ENDS in de regio vragen nu aandacht voor deze ecologische en sociale ramp.
-
Externe link / 29 mei 2019
Wetlands without borders: het La Plata stroomgebied (Jaarverslag 2018)
Het La Plata stroomgebied in Zuid-Amerika is het grootste zoetwatergebied ter wereld. Maar de wateren en bossen worden bedreigd door monoculturen, veehouderij, mijnbouw en infrastructurele projecten, met ook grote gevolgen voor het levensonderhoud van miljoenen mensen. Onze partners in de regio zetten zich onvermoeibaar in voor het behoud van het gebied.
-
Nieuws / 10 december 2018
Aandacht en inzet voor mensenrechten in Colombia door kabinet vergroot
Premier Mark Rutte was vorige week met een grote handelsdelegatie op missie in Colombia en kwam daar niet alleen op voor Nederlandse bedrijven, maar ook voor de mensenrechten. Daarmee kwam hij tegemoet aan de oproep van Both ENDS en 10 andere maatschappelijke organisaties, verzameld in het 'Colombia Platform Nederland' om tijdens zijn bezoek aandacht te besteden aan het verbeteren van de zorgelijke mensenrechtensituatie en het spoedig uitvoeren van het 2 jaar oude vredesakkoord.