Durf te dromen over een duurzame economie, Danielle Hirsch deelt haar visie
"Mijn idee van 'goed' is dat mensen kunnen beslissen over hun eigen ontwikkeling; dat ze kunnen beslissen over wat er met hun omgeving gebeurt. Dat wij allemaal respect hebben voor de grenzen van onze ecosystemen en dat vrouwen, net als mannen, zich kunnen ontplooien op de manier die zij willen". Danielle Hirsch reageert op een vraag uit het publiek, waar zij zojuist een lezing gegeven heeft over haar toekomstvisie op een duurzame economie.
Dromen moet je durven
Die duurzame economie is voor velen nog een soort droom, maar wel een die gedroomd moet worden. Hirsch: "In onze tijden stel je je kwetsbaar op als je je dromen deelt, omdat iedereen geneigd is die af te doen als naïef en onrealiseerbaar". Aan de hand van een filmpje laat ze zien hoe mensen door de realiteit van het hier en nu, nauwelijks in staat zijn om de kleine groene economieën die overal om ons heen ontstaan, te zien.
Duurzame economieën: ze zijn er al
In Niger zijn duizenden lokale boeren bezig met het herbebossen (regreenen) van grote stukken van de Sahel. Door het aanplanten van bomen en struiken in een van de droogste en meest gedegradeerde plekken op aarde, hebben boeren weer goede oogsten en is het grondwaterniveau enorm gestegen. In India en Peru hebben dorpsbewoners het beheer van hun eigen waterbronnen op zich genomen. De waterkwaliteit is gestegen en de verdeling is veel beter afgestemd op hun lokale productiesystemen. Maar ook bedrijven maken stappen, zo werd een verschraalde theeplantage op Sri Lanka nieuw leven ingeblazen door de oorspronkelijke vegetatie tussen de theestruiken te plaatsen.
Diversiteit
Hirsch vertelt over haar visie op een duurzame economie: "Ik zie met name een wereld waarin diversiteit overheerst. Diversiteit in economische systemen, in sociale relaties, diversiteit in leiderschap en productiesystemen". In de visie van Hirsch bedienen financiële systemen kleinschalige en lokale producenten, waardoor het aanbod divers wordt. Uitgeputte ecosystemen worden slim gerestaureerd waardoor land weer vruchtbaar wordt, datzelfde land wordt volgens haar door boeren bewerkt die binnen de grenzen van dat ecosysteem blijven. Vrouwen spelen een belangrijke rol in de duurzame economie van Hirsch: "het grote aantal vrouwelijke beslissers zorgt voor een balans tussen economische en sociale waarden. De verhouding tussen 'hebben' en 'zijn' is in balans".
De 'silver bullet' bestaat niet
Volgens Hirsch moeten we ons realiseren dat die ene oplossing niet bestaat. Het blindstaren op de silver bullet die het hele mondiale systeem in een keer verbetert, werk alleen maar contraproductief. "Laten we allemaal onderkennen dat we aan het improviseren zijn. Kritiek is makkelijk, waar ons voor moeten inzetten is dat we mensen de ruimte geven om met verschillende activiteiten en oplossingen aan de slag te gaan." Aldus Hirsch. Ze noemt het voorbeeld van de incubators bij Philips, waar een groepje visionairs het geld en de ruimte krijgt om echt 'out of the box' te denken en innovatieve producten te ontwikkelen.
Visionairs en nieuwe systemen
Gebleken is dat we met bestaande actoren zoals de WTO en de Wereldbank niet tot een echte verandering richting die duurzame economie gaan komen. Volgens Hirsch moeten we daarom op zoek gaan naar nieuwe actoren, visionairs uit het zuiden zoals Leonardo Boff en Wangari Matai. De WTO en de Wereldbank kunnen wel een rol blijven spelen, maar dan moeten ze terug naar hun mandaat van solidariteit en duurzame en sociale ontwikkeling. Hirsch: "Pas op het moment dat we grenzen stellen aan onze eigen investeringen, mensenrechten respecteren en lokale groepen ondersteunen om voor hun rechten en ideeën op te komen, slaan we de weg in naar een duurzame en houdbare economie".
Het Duurzaamheidsoverleg Politieke Partijen (DOPP) organiseerde op 8 maart de tweede lezingenreeks 'op zoek naar een duurzame economie'. Naast Danielle Hirsch spraken Myriam van der Stichele van SOMO over de toekomst van handelsverdragen en René Kleijn van het Centrum voor Milieuwetenschappen over toenemende grondstoffenschaarste. De volgende DOPP lezingenreeks is op 22 maart.
Lees meer over dit onderwerp
-
Dossier /Gas in Mozambique
In 2011 werd in het noorden van Mozambique, in de kustprovincie Cabo Delgado, één van de grootste gasvoorraden ter wereld gevonden. Er wordt in totaal 25 miljard dollar geïnvesteerd om het gas te kunnen winnen. Tientallen multinationals en financiers zijn betrokken bij deze snelle ontwikkelingen. Voor mensen die in Cabo Delgado wonen is het heel moeilijk om enige invloed uit te oefenen op de plannen en activiteiten, terwijl zij de negatieve gevolgen ondervinden. Zij raken land kwijt door de komst van al deze bedrijven.
-
Dossier /Exportkredietverzekeringen: wie betaalt de rekening?
Both ENDS pleit bij de overheid voor het uitsluitend verlenen van exportkredietverzekeringen aan duurzame projecten die geen sociale- en milieuschade aanrichten in het land waar ze plaatsvinden.
-
Voor de pers / 2 December 2025Einde Nederlandse betrokkenheid bij controversieel gasproject in Mozambique in zicht na terugtrekking TotalEnergies uit Nederlandse verzekering
DEN HAAG/CABO DELGADO, 1 december 2025 - Vandaag heeft minister van Financiën Eelco Heinen bekendgemaakt dat TotalEnergies zich terugtrekt uit een Nederlandse exportkredietverzekering van $640 miljoen voor een controversieel gasproject in Mozambique. Ondanks dat de Nederlandse regering jarenlang om deze beslissing heen heeft gedraaid, is hiermee alsnog een deel van de Nederlandse betrokkenheid bij dit desastreuze project beëindigd.
-
Dossier /Inheemse gemeenschappen bedreigd door Barro Blanco-dam in Panama
De Barro Blanco-dam in Panama zet inheems land onder water, met financiering uit Nederland. Both ENDS maakt zich hard voor de naleving van de rechten van de inheemse gemeenschappen rond de dam.
-
Publicatie / 27 November 2025
-
Milieurechtvaardige praktijk /De Negotiated Approach: inclusief en duurzaam watermanagement
De Negotiated Approach werkt van onderaf. Deze aanpak geeft gemeenschappen een stem bij het beheer van rivieren, waarborgt eerlijk en duurzaam gebruik van het water en voorkomt aantasting van kwetsbare ecosystemen.
-
Nieuws / 27 November 2025Gemeenschappen en internationaal consortium presenteren gemeenschapsgeleid plan voor natuurgebaseerde adaptatie aan zeespiegelstijging in kustgebieden van Bangladesh
Lokale gemeenschappen in de zuidwestelijke kustregio van Bangladesh hebben -samen met een internationaal consortium waaronder Uttaran, CEGIS en Both ENDS- een door de gemeenschap geleid plan gepresenteerd om klimaatverandering en de versnellende zeespiegelstijging het hoofd te bieden via natuurgebaseerde adaptatie. The People’s Plan for Upscaling Ecosystem-Based Adaptation schetst een opschaalbare strategie, geworteld in lokaal eigenaarschap en generaties aan ervaringskennis. Centraal staat Community-Based Tidal River Management (CBTRM), een bewezen aanpak die wateroverlast vermindert, landophoging stimuleert en ecologisch evenwicht herstelt door samen te werken met natuurlijke getijden- en sedimentprocessen.
-
Dossier /Geen VIP-rechten voor multinationals: Kies voor mens en milieu!
Inheemse volken in Paraguay zien zich bij hun pogingen de grond van hun voorouders terug te vorderen, gedwarsboomd door Duitse investeerders. In Indonesië zijn Amerikaanse mijnbouwbedrijven erin geslaagd nieuwe wetgeving ongedaan te maken die bedoeld was om de economische ontwikkeling van het land te stimuleren en de bossen te beschermen. Dat is de impact die investeringsverdragen kunnen hebben op de ontwikkeling en rechten van de bevolking op sociaal, milieu- en economisch gebied. Waarom? Vooral vanwege zogenaamde 'Investor-to-State Dispute Settlement'-clausules die vaak zijn opgenomen in dit soort verdragen.
-
Blog / 25 November 2025COP30 laat zien waarom het afschaffen van ISDS essentieel is voor echte klimaatactie
In mijn interventie op COP30 sprak ik over één van die krachten: het systeem van investeerder-staatarbitrage (ISDS). Via ISDS kunnen fossiele bedrijven regeringen voor miljarden aanklagen wanneer zij bossen willen beschermen, emissies willen reguleren of een verantwoord fossiel afbouwpad uitstippelen. Alleen al in het Amazonegebied worden honderden olie- en gasprojecten nog steeds beschermd door ISDS-clausules. Dit verandert bosbescherming in een financieel risico en creëert klimaatfinanciering in omgekeerde richting.
-
Dossier /Wetlands without Borders
Via het Wetlands without Borders-programma zetten we ons in voor duurzaam en maatschappelijk verantwoord beheer van het wetlandsysteem La Plata Basin in Zuid-Amerika.
-
Publicatie / 17 November 2025
-
Milieurechtvaardige praktijk /Niet-houten bosproducten (NTFPs)
Ongeveer één op de zes mensen, met name vrouwen, is direct afhankelijk van bossen voor hun levens en levensonderhoud, en dan vooral met betrekking tot voedsel. Dit laat zien hoe belangrijk bossen en niet-houten bosproducten (Non-Timber Forest Products / NTFP's) zijn voor de veerkracht van gemeenschappen. Deze producten zijn voor hen een bron van voedsel, water en inkomsten, maar hebben ook een culturele en spirituele betekenis.
-
Brief / 14 November 2025
Letter: TPAC’s report “Final Judgement Detailed Research MTCS’’
A coalition of Malaysian and international NGOs has released a memorandum in response to the recent TPAC report on the Malaysian Timber Certification Scheme (MTCS). The organizations express serious concerns about the independence, quality, and credibility of the assessment carried out by the Timber Procurement Assessment Committee (TPAC).
-
Dossier /Handelsverdragen
Handelsverdragen hebben vaak niet alleen vergaande gevolgen voor de economie van een land, maar ook voor mens en milieu. Vooral de meest kwetsbare groepen zijn de dupe van internationale handelsverdragen.
-
Nieuws / 5 November 2025Nieuwe ISDS-claim tegen Nederland: Petrogas daagt de staat voor arbitragetribunaal over solidariteitsbijdrage en bronbelasting op royalty’s
SOMO en Both ENDS veroordelen scherp de nieuw aan het licht gekomen arbitragezaak die is aangespannen door Petrogas, een Omaans olie- en gasbedrijf dat twee gasvelden in de Nederlandse Noordzee exploiteert. Het bedrijf klaagt de Nederlandse staat aan op basis van de investor-state dispute settlement (ISDS) clausule in het bilaterale investeringsverdrag tussen Nederland en Oman.
-
Dossier /Communities Regreen the Sahel
In verschillende landen in de Sahel heeft de lokale bevolking uitgestrekte stukken land hersteld door dat wat spontaan uit de grond komt te verzorgen, en jonge gewassen en bomen te beschermen tegen vee en andere gevaren.
-
Dossier /Global Alliance for Green and Gender Action (GAGGA)
GAGGA bundelt de krachten van de vrouwenrechten- en milieubewegingen om een wereld te realiseren waarin vrouwen toegang hebben tot hun rechten op water, voedselveiligheid en een schone, gezonde en veilige omgeving.
-
Nieuws / 27 October 2025Nieuwe stap in het klachtenbeleid van FMO – maatschappelijke organisaties vragen om verdere versterking
Het vernieuwde klachtenbeleid van de ontwikkelingsbanken FMO, DEG en Proparco is een belangrijke stap vooruit. Organisaties die aan de consultatie deelnamen, erkennen de inspanningen om het mechanisme te verbeteren. Tegelijkertijd benadrukken zij dat er nog veel moet gebeuren om het beleid écht effectief, transparant en onafhankelijk te maken.
-
Nieuws / 23 October 2025TotalEnergies-investeerders opgelet: EACOP verslindt geld, natuur en bestaansmiddelen
Een nieuwe analyse toont aan dat de ontwikkelaars van de East African Crude Oil Pipeline (EACOP), onder leiding van het Franse TotalEnergies, vrijwel volledig gedwongen zijn het project zelf te financieren. De analyse, onderdeel van een nieuw Finance Risk Update van een coalitie van Afrikaanse en internationale maatschappelijke organisaties, laat zien dat de bedrijven hun plan hebben laten varen om 60% van de oplopende projectkosten via bankleningen te dekken. In plaats daarvan draaien zij nu zelf op voor bijna 90% van de totale kosten.
-
Publicatie / 16 October 2025
