Moedige voorvechtster van inheemse rechten Berta Cáceres vermoord!
We zijn diep geschokt en verdrietig over de dood van Berta Cáceres, die gisterenochtend werd vermoord in haar eigen huis. Berta was de drijvende kracht achter de ‘Consejo Civico de Organizaciones Populares e Indigenas de Honduras – (COPINH ), een netwerk van maatschappelijke organisaties in Honduras die opkomen voor de rechten van inheemse gemeenschappen in het land. Deze aanslag bewijst eens te meer dat het met die rechten zeer slecht gesteld is. Wij delen de vrees van velen in en buiten de regio dat de dood van Berta Cáceres de situatie van lokale gemeenschappen verder zal verslechteren.
Intimidatie
Berta en haar collega’s waren gewend aan laster, intimidatie en doodsbedreigingen, want hun strijd en protesten maakten hen tegenstander van de Hondurese regering, die zwaar inzet op grootschalige projecten als motor van de nationale economie. Mijnbouw, palmolieplantages en megadammen zoals de Agua Zarcadam leiden regelmatig tot protest van plaatselijke bewoners, bijvoorbeeld tegen gedwongen huisuitzettingen en landonteigeningen. In landen als Honduras wegen nationale en internationale economische belangen veel zwaarder dan de rechten van de eigen bevolking.
Nederlandse betrokkenheid bij Agua Zarca
De Agua Zarcadam, die in handen is van het Hondurese bedrijf DESA, wordt gebouwd met medewerking van onder andere het Duitse bedrijf Voith Hydro en het Centraal-Amerikaanse COPRECA. De financiering komt niet alleen uit Centraal-Amerika, want naast de naast de Centraal-Amerikaanse Bank voor Economische Integratie (CABEI) die DESA een lening van 24,4 miljoen US dollar verstrekte, investeren ook de Nederlandse ontwikkelingsbank FMO en het Finse Finn Fund in het project.
Geen water
De inheemse Lenca-bevolking vreest dat de Gualcarque-rivier door de aanleg van de dam droog komt te staan, waardoor de bewoners geen toegang tot water meer zullen hebben en bovendien een groot deel van hun gemeenschappelijke landbouwgrond zal uitdrogen. Ze zijn bang dat de Agua Zarca dam hun het leven onmogelijk zal maken. Ondanks de protesten, grotendeels onder leiding van Cáceres en COPINH, wordt het project doorgedrukt, waarbij de rechten van de betrokken inheemse gemeenschappen ernstig worden geschonden.
Rol Nederland heroverwegen
Dit is de zoveelste moord op een moedige voorvechter van mensenrechten. De Nederlandse overheid is gebonden aan internationaal vastgelegde mensenrechten en zodoende verplicht erop toe te zien dat bedrijven die in handen zijn van de staat, bij het uitvoeren van hun activiteiten te allen tijde mensenrechten respecteren. De Nederlandse staat is grootaandeelhouder van FMO en heeft daarmee niet alleen de verantwoordelijkheid, maar ook de bevoegdheid en de mogelijkheid om verdere schade ten gevolge van investeringen van de bank te voorkomen. De moord op Berta Cáceres is het zoveelste signaal dat ons beleid niet voldoende garanties biedt om lokale betrokkenen tijdig en zonder gevaar mee te laten beslissen over hun eigen toekomst. Er moet op korte termijn gekeken worden naar beleidswijzigingen die garanderen dat toekomstige projecten de rechten van betrokkenen, in het bijzonder de rechten van inheemse bevolkingsgroepen, respecteren.
Gerechtigheid
Maar allereerst is het belangrijk dat de Nederlandse overheid een aantal onmiddellijke acties onderneemt, zodat wordt uitgesloten dat Nederland op welke wijze dan ook bijdraagt aan de schending van mensenrechten in Honduras. Daarom roepen we de Nederlandse overheid op om:
* FMO aan te sporen zich terug te trekken uit het Agua Zarca-project;
* FMO aan te sporen om een inventarisatie te doen van al haar investeringen in de regio, zodat kan worden vastgesteld of er wellicht nog steeds direct of indirect wordt geïnvesteerd in enig project in Lenca-gebied;
* Alle beschikbare diplomatieke middelen in te zetten om ervoor te zorgen dat Gustavo Castro, getuige van de moord op Berta, veilig terug kan keren naar Mexico, zoals is aanbevolen door de ‘Inter-American Commission on Human Rights’ en de ‘UN Special Rapporteur on the situation of Human Rights Defenders’;
* De Hondurese regering dringend te verzoeken een volledig en onafhankelijk onderzoek in te stellen, waarbij internationale mensenrechtenorganisaties worden betrokken en dat wordt gecoördineerd door de Inter-American Commission on Human Rights, zodat vervolgens alle daders vervolgd kunnen worden.
Een selectie van aanvullende artikelen en sites:
Gezamenlijke brief aan minister Ploumen, waarin we haar oproepen om FMO aan te sporen zich uit het Agua Zarca-project terug te trekken. (14 maart 2016)
Gezamenlijke brief die FCAM, MamaCash en Both ENDS stuurden aan ministers Koenders en Ploumen (4 maart 2016)
Over Berta Cáceres:
Video en artikel over Berta Cáceres die in 2015 de Goldman Environmental Prize won
Spaanstalige bericht van COPINH op nieuwssite criterio.hn
Van de FMO:
Pagina van de Nederlandse ontwikkelingsbank FMO over het Agua Zarca project
Verklaring van de FMO na de moord op Berta Cáceres
Nederlandse media en steunbetuigingen:
Column Marc Broere in Vice Versa
Open brief van onze collega-organisatie TNI
Internationale media en steunbetuigingen:
Artikel op nieuwssite in Nicaragua
Persbericht Oxfam International
International Rives: the mortal danger of opposing a dam
Lees meer over dit onderwerp
-
Dossier /Gas in Mozambique
In 2011 werd in het noorden van Mozambique, in de kustprovincie Cabo Delgado, één van de grootste gasvoorraden ter wereld gevonden. Er wordt in totaal 25 miljard dollar geïnvesteerd om het gas te kunnen winnen. Tientallen multinationals en financiers zijn betrokken bij deze snelle ontwikkelingen. Voor mensen die in Cabo Delgado wonen is het heel moeilijk om enige invloed uit te oefenen op de plannen en activiteiten, terwijl zij de negatieve gevolgen ondervinden. Zij raken land kwijt door de komst van al deze bedrijven.
-
Dossier /Exportkredietverzekeringen: wie betaalt de rekening?
Both ENDS pleit bij de overheid voor het uitsluitend verlenen van exportkredietverzekeringen aan duurzame projecten die geen sociale- en milieuschade aanrichten in het land waar ze plaatsvinden.
-
Voor de pers / 2 December 2025Einde Nederlandse betrokkenheid bij controversieel gasproject in Mozambique in zicht na terugtrekking TotalEnergies uit Nederlandse verzekering
DEN HAAG/CABO DELGADO, 1 december 2025 - Vandaag heeft minister van Financiën Eelco Heinen bekendgemaakt dat TotalEnergies zich terugtrekt uit een Nederlandse exportkredietverzekering van $640 miljoen voor een controversieel gasproject in Mozambique. Ondanks dat de Nederlandse regering jarenlang om deze beslissing heen heeft gedraaid, is hiermee alsnog een deel van de Nederlandse betrokkenheid bij dit desastreuze project beëindigd.
-
Dossier /Inheemse gemeenschappen bedreigd door Barro Blanco-dam in Panama
De Barro Blanco-dam in Panama zet inheems land onder water, met financiering uit Nederland. Both ENDS maakt zich hard voor de naleving van de rechten van de inheemse gemeenschappen rond de dam.
-
Milieurechtvaardige praktijk /De Negotiated Approach: inclusief en duurzaam watermanagement
De Negotiated Approach werkt van onderaf. Deze aanpak geeft gemeenschappen een stem bij het beheer van rivieren, waarborgt eerlijk en duurzaam gebruik van het water en voorkomt aantasting van kwetsbare ecosystemen.
-
Dossier /Geen VIP-rechten voor multinationals: Kies voor mens en milieu!
Inheemse volken in Paraguay zien zich bij hun pogingen de grond van hun voorouders terug te vorderen, gedwarsboomd door Duitse investeerders. In Indonesië zijn Amerikaanse mijnbouwbedrijven erin geslaagd nieuwe wetgeving ongedaan te maken die bedoeld was om de economische ontwikkeling van het land te stimuleren en de bossen te beschermen. Dat is de impact die investeringsverdragen kunnen hebben op de ontwikkeling en rechten van de bevolking op sociaal, milieu- en economisch gebied. Waarom? Vooral vanwege zogenaamde 'Investor-to-State Dispute Settlement'-clausules die vaak zijn opgenomen in dit soort verdragen.
-
Blog / 25 November 2025COP30 laat zien waarom het afschaffen van ISDS essentieel is voor echte klimaatactie
In mijn interventie op COP30 sprak ik over één van die krachten: het systeem van investeerder-staatarbitrage (ISDS). Via ISDS kunnen fossiele bedrijven regeringen voor miljarden aanklagen wanneer zij bossen willen beschermen, emissies willen reguleren of een verantwoord fossiel afbouwpad uitstippelen. Alleen al in het Amazonegebied worden honderden olie- en gasprojecten nog steeds beschermd door ISDS-clausules. Dit verandert bosbescherming in een financieel risico en creëert klimaatfinanciering in omgekeerde richting.
-
Dossier /Wetlands without Borders
Via het Wetlands without Borders-programma zetten we ons in voor duurzaam en maatschappelijk verantwoord beheer van het wetlandsysteem La Plata Basin in Zuid-Amerika.
-
Publicatie / 17 November 2025
-
Milieurechtvaardige praktijk /Niet-houten bosproducten (NTFPs)
Ongeveer één op de zes mensen, met name vrouwen, is direct afhankelijk van bossen voor hun levens en levensonderhoud, en dan vooral met betrekking tot voedsel. Dit laat zien hoe belangrijk bossen en niet-houten bosproducten (Non-Timber Forest Products / NTFP's) zijn voor de veerkracht van gemeenschappen. Deze producten zijn voor hen een bron van voedsel, water en inkomsten, maar hebben ook een culturele en spirituele betekenis.
-
Brief / 14 November 2025
Letter: TPAC’s report “Final Judgement Detailed Research MTCS’’
A coalition of Malaysian and international NGOs has released a memorandum in response to the recent TPAC report on the Malaysian Timber Certification Scheme (MTCS). The organizations express serious concerns about the independence, quality, and credibility of the assessment carried out by the Timber Procurement Assessment Committee (TPAC).
-
Dossier /Handelsverdragen
Handelsverdragen hebben vaak niet alleen vergaande gevolgen voor de economie van een land, maar ook voor mens en milieu. Vooral de meest kwetsbare groepen zijn de dupe van internationale handelsverdragen.
-
Nieuws / 5 November 2025Nieuwe ISDS-claim tegen Nederland: Petrogas daagt de staat voor arbitragetribunaal over solidariteitsbijdrage en bronbelasting op royalty’s
SOMO en Both ENDS veroordelen scherp de nieuw aan het licht gekomen arbitragezaak die is aangespannen door Petrogas, een Omaans olie- en gasbedrijf dat twee gasvelden in de Nederlandse Noordzee exploiteert. Het bedrijf klaagt de Nederlandse staat aan op basis van de investor-state dispute settlement (ISDS) clausule in het bilaterale investeringsverdrag tussen Nederland en Oman.
-
Dossier /Communities Regreen the Sahel
In verschillende landen in de Sahel heeft de lokale bevolking uitgestrekte stukken land hersteld door dat wat spontaan uit de grond komt te verzorgen, en jonge gewassen en bomen te beschermen tegen vee en andere gevaren.
-
Dossier /Global Alliance for Green and Gender Action (GAGGA)
GAGGA bundelt de krachten van de vrouwenrechten- en milieubewegingen om een wereld te realiseren waarin vrouwen toegang hebben tot hun rechten op water, voedselveiligheid en een schone, gezonde en veilige omgeving.
-
Nieuws / 27 October 2025Nieuwe stap in het klachtenbeleid van FMO – maatschappelijke organisaties vragen om verdere versterking
Het vernieuwde klachtenbeleid van de ontwikkelingsbanken FMO, DEG en Proparco is een belangrijke stap vooruit. Organisaties die aan de consultatie deelnamen, erkennen de inspanningen om het mechanisme te verbeteren. Tegelijkertijd benadrukken zij dat er nog veel moet gebeuren om het beleid écht effectief, transparant en onafhankelijk te maken.
-
Nieuws / 23 October 2025TotalEnergies-investeerders opgelet: EACOP verslindt geld, natuur en bestaansmiddelen
Een nieuwe analyse toont aan dat de ontwikkelaars van de East African Crude Oil Pipeline (EACOP), onder leiding van het Franse TotalEnergies, vrijwel volledig gedwongen zijn het project zelf te financieren. De analyse, onderdeel van een nieuw Finance Risk Update van een coalitie van Afrikaanse en internationale maatschappelijke organisaties, laat zien dat de bedrijven hun plan hebben laten varen om 60% van de oplopende projectkosten via bankleningen te dekken. In plaats daarvan draaien zij nu zelf op voor bijna 90% van de totale kosten.
-
Publicatie / 16 October 2025
-
Nieuws / 9 October 2025Both ENDS lanceert nieuwe strategie: “Connecting people for an environmentally just world'
Met grote trots lanceert Both ENDS vandaag haar nieuwe strategie voor de komende vijf jaar: “Connecting people for an environmentally just world”. Deze strategie is in nauwe samenwerking met ons partnernetwerk ontwikkeld – het netwerk dat altijd al, en nog steeds, de basis vormt van ons werk. Samen streven we naar een wereld waarin mens en natuur in balans floreren en iedereen in waardigheid kan leven.
-
Publicatie / 9 October 2025
