Klacht tegen FMO door inheemse bewoners rond Barro Blanco dam, Panama
Omwonenden van de in aanbouw zijnde Barro Blanco dam in Panama, die tot de inheemse bevolkingsgroep Ngäbe-Buglé behoren, hebben een klacht ingediend tegen de Nederlandse ontwikkelingsbank FMO. De bank heeft 25 miljoen dollar geïnvesteerd in de dam in de rivier de Tabasará. De Ngäbe-Buglé verwijten de FMO onvoldoende rekening te hebben gehouden met haar eigen milieu- en sociale standaarden. Daarmee worden ook internationale afspraken met betrekking tot inheemse volken geschonden. Voor Both ENDS volgt Anouk Franck de FMO.
Hoe zit dat met die standaarden?
Anouk Franck: De FMO heeft bij zo’n grote ingreep in een gebied toestemming nodig van omwonenden op basis van voldoende informatie. Dat heet free, prior and informed consent. Het is een recht dat is vastgelegd in de VN-verklaring over de rechten van inheemse volkeren. Volgens een deel van de Ngäbe-Buglé, vertegenwoordigd door hun milieu- en mensenrechtenorganisatie M-10, is dat recht bij de planning en constructie van Barro Blanco geschonden. En dat heeft nog al wat gevolgen. Het stuwmeer van de dam, waarmee elektriciteit moet worden opgewekt, ligt voor een deel op traditioneel inheems grondgebied (comarca). Dat betekent dat huizen, scholen en religieus, cultureel en archeologisch belangrijke plekken definitief onder water verdwijnen als de dam in bedrijf komt. Een aantal Ngäbe-Buglé moet verplicht verhuizen van het land waaraan ze generaties lang verbonden zijn geweest. De rivier de Tabasará verandert van belangrijk deel van het ecosysteem tot stilstaand water. Dat heeft directe impact op het voedsel van de omwonenden en het landschap.
De FMO heeft dus wel standaarden, maar houdt zich er niet aan?
Anouk Franck: “Ja, het probleem zit hem in de uitvoering van de standaarden, die is onvoldoende. We zijn al jaren met de FMO in gesprek over deze zaak, maar nu worden tóch de rechten van de Ngäbe-Buglé geschonden. Een ontwikkelingsbank die zijn standaarden op mensenrechtengebied serieus neemt zou niet betrokken moeten zijn bij dit project. Zeker de FMO niet, die zich met de verkoop van duurzaamheidsobligaties graag profileert als verantwoorde bank.”
Hoe is de situatie nu voor de Ngäbe-Buglé?
Anouk Franck: De dam is bijna klaar. Dat betekent dat het gedwongen vertrek van de families van hun grond dichterbij komt. Ze hebben een kamp ingericht in een uiterste poging om veiligheidstroepen en de werknemers en machines van het constructiebedrijf tegen te houden. De situatie is gespannen en er is al traangas afgevuurd. Bij eerdere protesten tegen de dam zijn al doden en gewonden gevallen. We vinden dat de FMO dit niet voor zijn verantwoording kan nemen, en roepen de bank op zijn investering uit het project terug te trekken.”
Voor meer informatie en achtergrond:
7 mei 2014: De klacht op grievance mechanisms.org
28 februari 2014: Kamervragen over de aanleg van de Barro Blanco dam
18 februari 2014: Confrontatie dreigt bij Barro Blanco dam in Panama
14 februari 2014: Klacht indienen bij de FMO?
19 juni 2013: Onderzoek VN-rapporteur James Anaya
15 oktober 2012: Kamervragen over rol FMO bij Barro Blanco
Lees meer over dit onderwerp
-
Dossier /Inheemse gemeenschappen bedreigd door Barro Blanco-dam in Panama
De Barro Blanco-dam in Panama zet inheems land onder water, met financiering uit Nederland. Both ENDS maakt zich hard voor de naleving van de rechten van de inheemse gemeenschappen rond de dam.
-
Nieuws / 27 October 2025Nieuwe stap in het klachtenbeleid van FMO – maatschappelijke organisaties vragen om verdere versterking
Het vernieuwde klachtenbeleid van de ontwikkelingsbanken FMO, DEG en Proparco is een belangrijke stap vooruit. Organisaties die aan de consultatie deelnamen, erkennen de inspanningen om het mechanisme te verbeteren. Tegelijkertijd benadrukken zij dat er nog veel moet gebeuren om het beleid écht effectief, transparant en onafhankelijk te maken.
-
Publicatie / 9 October 2025
-
Dossier /Fair Green and Global Alliance (FGG)
Samen met maatschappelijke organisaties van over de hele wereld werkt de FGG Alliantie aan sociaal rechtvaardige, inclusieve en ecologisch duurzame samenlevingen in Nederland en het Zuiden.
-
Nieuws / 2 July 2025Reactie FGG Alliantie op beleidskader ‘Focus’: Belangenbehartiging - internationaal en in Nederland - cruciaal voor eerlijke handel
Op 27 juni 2025 presenteerde demissionair minister Veldkamp via een Kamerbrief de contouren van het nieuwe subsidiekader ‘Focus’. Met de voorgangers van dit beleidskader, Samenspraak en Tegenspraak en Power of Voices, heeft Nederland jarenlang een voorlopersrol gespeeld. Nederland ontving internationale lof - door de nadruk te leggen op pleiten en beïnvloeden als effectieve strategie voor duurzame ontwikkeling én door de link tussen hulp en handel te erkennen.
-
Nieuws / 24 June 2025Inheemse gemeenschappen in Panama krijgen erkenning en gedeeltelijke herstelmaatregelen van ontwikkelingsbanken FMO en DEG in verband met de Barro Blanco-dam
Both ENDS en SOMO zijn blij met de ondertekening van het akkoord tussen vier inheemse Ngäbe-gemeenschappen in Panama en de Europese ontwikkelingsbanken FMO en DEG op 17 juni 2025. De regeling omvat een programma voor gemeenschapsontwikkeling dat, in combinatie met een openbare verklaring van de banken, tot doel heeft een aantal negatieve gevolgen van de Barro Blanco-stuwdam te erkennen en te verzachten. Het akkoord is mede tot stand gekomen door het goede, volhardende werk van de gemeenschapsorganisatie Movimiento 10 de Abril (M10) voor gerechtigheid voor de getroffen gemeenschappen. Daarnaast erkennen we de inzet van FMO en DEG om een oplossing te vinden voor hun langlopende conflict met de gemeenschappen dat is ontstaan door hun gedeeltelijke financiering van het waterkrachtproject sinds 2011.
-
Dossier /Pleiten voor goed beleid van ontwikkelingsbanken
Ontwikkelingsbanken zouden zich aan strenge milieu- en mensenrechtenregels moeten houden zodat hun projecten de allerarmsten ten goede komen en niet schaden. Both ENDS houdt de banken hieraan.
-
Blog / 11 April 2025FMO is erg tevreden over het eigen succes – nu de lokale bevolking nog
Door Anne de JongheDeze blog is bij het Financiële Dagblad verschenen.
-
Brief / 3 March 2025
Input for FMO’s “investment approach to responsibly managed forest plantations”
Both ENDS has been asked by FMO to comment on its draft investment approach to responsibly managed forest plantations. To follow are a number of observations and recommendations, partially informed by Both ENDS long legacy of working in the forest & land arena, in dialogue with international donors, philanthropic foundations, companies, certification bodies and notably with forest dependent communities and other land users.
-
Publicatie / 16 January 2025
-
Brief / 22 July 2024
Gezamenlijke Oproep tot Actie: Internationale Maatschappelijke Organisaties Eisen Gerechtigheid voor de Slachtoffers van de Moord op Berta Cáceres in Honduras
Dit is een gezamenlijke oproep tot actie van internationale maatschappelijke organisaties om de Hondurese autoriteiten op te roepen gerechtigheid te waarborgen voor de slachtoffers van de moord op Berta Cáceres. Acht jaar en vier maanden zijn verstreken sinds de misdaad tegen Berta, en het Hondurese rechtssysteem heeft de vonnissen van de veroordeelden niet bevestigd en de intellectuele auteurs niet vervolgd. Wij zijn zeer bezorgd dat de onafhankelijke rechtspraak en internationale overeenkomsten over mensenrechten niet worden nageleefd.
-
Nieuws / 13 December 2023Reactie Both ENDS en OxfamNovib op Klimaatfonds beheerd door FMO
Both ENDS en Oxfam Novib verwelkomen het nieuwe SDG-Leenfonds van FMO. Dit fonds gaat ruim 1 miljard investeren in leningen aan kleine en middelgrote bedrijven in lage- en middeninkomenslanden, in de sectoren schone energie, inclusieve financiële dienstverlening en duurzame landbouw. De organisaties maken zich tegelijkertijd zorgen over de impact op de gewone mensen in de landen waar het geld van het fonds straks terechtkomt.
-
Nieuws / 6 November 2023Reactie op investeringen FMO in Nicaragua
Op 27 oktober bracht RTL Nieuws naar buiten dat de Steungroep Nicaragua de miljoeneninvesteringen die de Nederlandse ontwikkelingsbank FMO in Nicaragua doet, onverantwoord vindt. FMO stelt desgevraagd 'dat het haar ondernemers ook in moeilijke tijden moet blijven steunen'. Both ENDS ziet dat de keuze om te blijven investeren in Nicaragua wel degelijk risico's met zich meebrengt, en dat deze onvoldoende worden meegewogen in de besluitvorming over financiering. Voorgaande investeringen van FMO waarbij mens en milieu de dupe waren, hebben in enkele gevallen zelfs bijgedragen aan geweld, met als dieptepunt de moord op Berta Cáceres in Honduras in 2016.
-
Publicatie / 15 March 2023
-
Dossier /Financiering van agro-ecologie
Nog altijd gaat het grootste deel van de publieke klimaat-, landbouw- en ontwikkelingsbudgetten naar conventionele agro-industriële projecten, die medeveroorzakers zijn van de huidige klimaat-, voedsel- en biodiversiteitscrises. Both ENDS en partners pleiten voor een omslag naar agro-ecologische praktijken, die mens- en milieuvriendelijk zijn.
-
Dossier /Grootschalige infrastructuur
Grootschalige infrastructuur heeft ter plekke negatieve effecten voor mens en milieu, terwijl de baten elders terechtkomen. Both ENDS zet zich in voor inspraak voor de lokale bevolking en onderzoekt de geldstromen achter deze projecten.
-
Voor de pers / 5 October 2022Onafhankelijk onderzoek bevestigt verantwoordelijkheid FMO voor schade door Barro Blanco-dam en adviseert compensatie
Utrecht, 5 oktober 2022 – De Nederlandse ontwikkelingsbank FMO is verantwoordelijk voor het verlies van levensonderhoud, de economische verliezen en de milieuschade die de bouw van de Barro Blanco-dam in Panama heeft veroorzaakt. Dit blijkt uit het eindverslag van het onafhankelijk klachtenmachisme van de bank. Inheemse gemeenschappen die de nadelen van de dam ondervinden, zijn blij dat hun klachten bevestigd zijn en herhalen hun vraag om excuses en een schadevergoeding.
-
Dossier /De toekomst van energie in Oeganda
In Oeganda heeft het overgrote deel van de inwoners op het platteland geen toegang tot elektriciteit, ondanks de vele stuwdammen, buitenlandse investeringen en grote overheidsuitgaven in energie, en nieuwe plannen voor waterkracht-, olie- en gasprojecten. Samen met onze lokale partners streven wij naar een duurzame energiestrategie voor Oeganda waarbij de behoeften en wensen van lokale gemeenschappen centraal staan.
-
Publicatie / 23 August 2022
-
Nieuws / 22 August 2022Klacht bij ontwikkelingsbanken over de Nachtigal stuwdam in Kameroen
Both ENDS partner IFI Synergy heeft namens omwonenden een klacht ingediend bij de Wereldbank over de Kameroense Nachtigal-stuwdam. Deze dam zorgt lokaal voor veel problemen maar de compensatie schiet tekort, vinden de omwonenden. Ook vinden zij dat zij voorafgaand aan de bouw van de dam niet voldoende zijn geïnformeerd en geconsulteerd.
