Lobbyen voor lokaal en duurzaam tijdens de UNCCD-top

Nathalie: "De UNCCD is een VN verdrag over het tegengaan van verwoestijning, landdegradatie en droogte. De conventie is in 1994 ondertekend door alle leden, of lidstaten, van de VN daarom zijn al die landen 'partij' in de conventie. Eén keer in de twee jaar komen de leden samen om met elkaar te bespreken hoe het gaat met het tegengaan van verwoestijning, landdegradatie en droogte, en hoe leden elkaar verder kunnen helpen. Dat heet de 'Conference of the Parties', afgekort COP."

Jullie zijn aanwezig bij de COP. Wat is daarvoor de voornaamste reden?

Stefan: "Both ENDS volgt de internationale onderhandelingen binnen de UNCCD vanaf de eerste COP, in 1997. Samen met lokale maatschappelijke organisaties die werken met gemeenschappen in droge gebieden, willen we zorgen dat er beter en inclusiever beleid wordt gemaakt. Beleid dat duurzame, agroecologische landbouw en pastoralisme stimuleert en vooral uitgaat van wat boerinnen, boeren, nomaden en herders in droge gebieden nodig hebben om duurzaam met het land om te gaan. Heel veel van hen doen dat allang, maar nationaal en internationaal beleid houdt er geen rekening mee en financiële stromen gaan toch vaak nog naar grootschalige projecten. Die zijn over het algemeen niet goed afgestemd op de lokale context en daarom niet erg effectief."

Nathalie: "Daarom gaan we op deze 15e UNCCD COP onder andere met voorbeelden van onze partners laten zien dat de duurzame methoden die zij gebruiken echt goed werken voor bodemgezondheid, de omgeving en voor het levensonderhoud van lokale gemeenschappen. Ze voorkomen niet alleen bodemdegradatie, maar zorgen ook voor herstel van land dat al gedegradeerd is. We hopen beleidsmakers en donoren ervan te overtuigen meer financiële en beleidsruimte te creëren voor dat soort praktijken."

De UNCCD-COP wordt weleens het kleine zusje van de UNFCCC-COP genoemd. Is dat terecht?

Nathalie: "Dat is niet terecht, maar het klopt dat de UNCCD een beetje een imagoprobleem heeft. Veel mensen denken dat het verdrag vooral over gebieden met woestijnen gaat, en dat is maar ten dele waar: het gaat om het proces dat vruchtbare grond door menselijk toedoen in onvruchtbare grond verandert en over de effecten van droogte op de gezondheid van bodems en lokale gemeenschappen. Dit zijn processen waar de hele wereld last van heeft, ook de bewoners van gematigde ecosystemen zoals Nederland. Kijk maar naar de droogtes in Nederland in 2018, 2019, 2020 en hoe droog het nu alweer is in Nederland, dat zal alleen maar vaker gebeuren."

Zijn de afspraken die worden gemaakt bindend?

Stefan: "De UNCCD is een VN verdrag en dat betekent dat nationale overheden zich daarmee committeren om besluiten die binnen dat verdrag zijn genomen, om te zetten in nationaal beleid. Het blijft echter 'soft law': als een land die belofte niet nakomt, dan wordt het niet uit de conventie gegooid. Je kan de UNCCD zien als een mogelijkheid om tot goede internationale samenwerking te komen en tot beter nationaal beleid."

Wat is jullie voornaamste boodschap op deze specifieke COP?

Stefan: "Omdat verwoestijning, landdegradatie en droogte het meest worden gevoeld door gemarginaliseerde groepen zoals vrouwen, kleinschalige boerinnen/boeren, nomaden en herders en lokale gemeenschappen, moet hun belang voorop staan. Als er beleid wordt gemaakt om verwoestijning tegen te gaan en gedegradeerde gronden te herstellen, moet dat goed aansluiten bij al die verschillende lokale contexten. Wat daarvoor nodig is? Om te beginnen moeten boerengemeenschappen er bijvoorbeeld zeker van zijn dat zij hun land nog jaren kunnen gebruiken. Dat is nu vaak niet het geval omdat het op heel veel plekken met landgebruiksrechten bar slecht is gesteld."

Nathalie: "Ja, als je elk moment van je akker verdreven kunt worden, dan is dat niet echt een motivatie om er bomen op te laten groeien en duurzaam te boeren. Dan kijk je vooral naar de korte termijn. Als je daarentegen zeker weet dat je nog jaren of misschien wel decennia van dat land gebruik kunt maken, dan zorg je wel dat je land ook in de toekomst nog vruchtbaar is en dan loont het ook de moeite om bomen te planten voor schaduw, fruit en bodemvruchtbaarheid. Landgebruiksrechten zijn dus ontzettend belangrijk, en daarom is het cruciaal dat lokale gemeenschappen gezien en gehoord worden in beleidsprocessen."

Wordt er op de COP geluisterd naar maatschappelijke organisaties?

Nathalie: "Maatschappelijke organisaties hebben binnen de UNCCD een waarnemersstatus, net als internationale organisaties zoals de FAO en Global Environmental Facility. De internationale organisaties en de maatschappelijke organisaties krijgen soms de gelegenheid om een verklaring (een 'statement') te geven. We hebben ons binnen de UNCCD georganiseerd, er is elke ochtend voorafgaand aan de onderhandelingen een NGO-vergadering, en zo bereiden we gezamenlijk voor elk agendapunt een verklaring voor."

Stefan: "Er worden ook altijd twee 'Open Dialogue Sessions' gepland in het officiële COP- programma, waarin NGOs vaak het werk laten zien dat ze doen met lokale gemeenschappen op het gebied van duurzaam landgebruik en voorstellen doen hoe beleidsmakers en fondsen deze initiatieven en praktijken beter kunnen ondersteunen met beleid en financiering. Maar of er echt geluisterd wordt, dat zal de tijd moeten leren!"

Wanneer gaan jullie met een tevreden gevoel naar huis?

Stefan: "Ik ga met een tevreden gevoel naar huis als we als NGO-groep het gesprek met beleidsmakers en fondsen kunnen voortzetten over het belang van lokale, door vrouwen, inheemse groepen en lokale gemeenschappen opgezette duurzaamheidsinitiatieven voor het tegengaan van verwoestijning en landdegradatie. We moeten die zaadjes steeds blijven planten en voeden!"

Nathalie: "En ik ga met een echt jubelend gevoel naar huis als tijdens de vólgende UNCCD-COP, nummer 16 die over twee jaar plaatsvindt, expliciet de waarde van agroecologie en community-based initiatives op de agenda staat. Daarmee zou op hoog niveau worden erkend dat dit soort initiatieven een belangrijke bijdrage kunnen leveren aan het voorkomen en terugdringen van verwoestijning en landdegradatie op de korte én lange termijn en dus alle steun verdienen, beleidsmatig en financieel."

 WAT STAAT ER OP DE AGENDA VAN DE 15de COP?
• Droogte: hoe landen kunnen samenwerken en kennis uitwisselen hoe beter met droogte om te gaan, hoe beter voorbereid te zijn, en hoe te reageren op droogte
• Landrechten en Landgebruiksplanning: hoe landen kunnen samenwerken en kennis uitwisselen hoe landgebruiksplanning beter op orde te krijgen
• Gender Actie Plan: hoe landen kunnen samenwerken en kennis uitwisselen hoe vrouwen beter betrokken kunnen worden in de uitvoering van de conventie in nationaal beleid en financiering
• Migratie: hoe landen kunnen samenwerken en kennis uitwisselen om betere leefbaarheid in rurale gebieden te creëren, speciaal voor jongeren, zodat een van de drijfveren van internationale migratie wordt verkleind
• Financiën: hoe verbeterde beleidsactie op het gebied van verwoestijning, landdegradatie en droogte en het ondersteunen van duurzaam landgebruik betaald moet worden.

Meer informatie:

Both ENDS is ook medeorganisator van een aantal side events tijdens de COP, zie hier de agenda