Violet Matiru: “Gemeenschappen rond de koloniale Ruiru I Dam zitten nog steeds in de knel”

Wat voor soort organisatie is MCDI? Hoe werken jullie samen met de lokale gemeenschappen en hoe verbeteren jullie hun toegang tot water?

"Toen wij begonnen, in 2005, dachten we dat het genoeg zou zijn om mensen te informeren. We publiceerden een tijdschrift met verhalen over zowel successen als uitdagingen in het lokale waterbeheer. Maar al snel beseften we dat er meer nodig was: de gemeenschappen hadden praktische hulp nodig om op te komen voor hun recht op water.

In Kenia is er een nationale 'Water Resource Authority' die de oprichting van gebruikersverenigingen rond de waterbronnen (Water Resource Users Association (WRUA's ) in elk van de 1.237 deelstroomgebieden in het land bevordert. In deze WRUA's bepalen lokale watergebruikers samen hoe het water in hun stroomgebied moet worden verdeeld en gebruikt. MCDI moedigt leden van de gemeenschap in het hele stroomgebied van de Athi aan om een nieuwe WRUA op te richten of om zich aan te sluiten bij de bestaande WRUA van hun gebied."

Dat klinkt veelbelovend. Betekenen de WRUA's dan ook dat Kenia nu een inclusief waterbeheersysteem heeft?

"Het is een goed systeem, maar het brengt nog steeds uitdagingen met zich mee. Vaak hebben plaatselijke overheden bijvoorbeeld niet genoeg capaciteit om samen te werken met de WRUA's en grote watergebruikers hebben veelal te veel macht binnen de WRUA. De privatisering van waterbronnen is bovendien ook een groot probleem. Kenia is namelijk officieel een waterarm land; ongeveer 80% wordt geclassificeerd als droog of semi-droog. Daarom zijn er ook veel conflicten over water.

Ook zijn er ook veel ongelijke machtsverhoudingen binnen het waterbeheer. Water is op elk niveau een erg politiek probleem. Samen met onze partners PELUM en ICE werken wij bijvoorbeeld samen met gemeenschappen rond de Ruiri I Dam. Deze dam werd in de jaren '50, tijdens het koloniale tijdperk, gebouwd in de Athi-rivier, stroomopwaarts van Nairobi, om de Europeanen in de stad van water te voorzien.

Vandaag de dag hebben de gemeenschappen in de gebieden stroomopwaarts van Nairobi het hierdoor nog steeds moeilijk. Zij hebben geen toegang tot water; medewerkers van de overheid halen bijvoorbeeld de waterleidingen weg waarmee de bewoners het rivierwater stroomopwaarts van de dam omleiden. En op een dag toen wij de dam bezochten, zagen we hoe een lokale vrouw die met wat jerrycans water uit het reservoir wilde halen, werd weggejaagd door werknemers van de overheid op een speedboot. Nadat wij met hen hadden gepraat lieten zij haar de jerrycans vullen, maar wanneer wij er niet zijn, wordt het de gemeenschappen op deze manier heel moeilijk gemaakt.

Bovendien bleek, toen de bewoners naar hun lokale overheid gingen om te klagen, dat de dam niet wordt beheerd door het district Kiambu, maar door de Nairobi Water Company. En nu is het staatsbedrijf Athi River Works ook nog een dam (Ruiru 2) aan het bouwen – die wordt gefinancierd door de Deutsche Bank via een Publiek-Private Partnerschap (PPP), weer met het doel om Nairobi van water te voorzien. Het komt er dus op neer dat de watervoorraden worden geprivatiseerd in het belang van de rijke en machtige mensen in de stad, en dat de lokale overheid de controle over lokale bronnen en grondstoffen kwijt is. Er wordt geen rekening gehouden met de belangen en behoeften van de lokale watergebruikers."

Wat kunnen jullie bij MCDI doen om de situatie voor lokale gemeenschappen te veranderen?

"Toen wij ons realiseerden dat het district Kiambu geen zeggenschap heeft over het water bij de Ruiru I Dam, begonnen we nauw samen te werken met de nationale Water Resource Authority om informatie te verkrijgen over wat er daar in het verleden is gebeurd en om te kijken hoe de huidige lokale watergebruikers weer toegang tot water kunnen krijgen.

Dan kunnen we de gemeenschappen de juiste informatie geven over wat er nu gebeurt en wat hun rechten zijn. We hebben ook een gids voor de gemeenschappen ontwikkeld over de Keniaanse Waterwet uit 2002, die in 2016 is bijgewerkt.

Daarnaast onderzoeken we hoe verschillende gemeenschappen hun waterproblemen aanpakken. Sommige gemeenschappen zijn bijvoorbeeld succesvol in het putten van water uit hoger gelegen bossen, waar er veel natuurlijke waterbronnen zijn. Zo hebben wij gehoord van een door vrouwen geleid project dat erg goed beheerd wordt. Daar willen we graag heen om te kijken hoe zij te werk gaan zodat andere gemeenschappen van hen kunnen leren.

Met hulp van Both ENDS konden wij in contact komen met verschillende WRUA's in het stroomgebied van de Athi om de Athi River Community Network op te richten. Op deze manier kunnen zij elkaar inspireren en van elkaar leren.

Toch realiseren we ons dat overal, voor elke locatie een andere oplossing nodig is. Als je geen rekening houdt met de lokale situatie en context, vergroot je de kansen om een waterconflict te veroorzaken. Het is daarom het beste om rechtstreeks met de lokale gemeenschappen samen te werken."