Landrechten voor inheemse volkeren om hun bossen te beschermen

Meer dan 100 natuur- en mensenrechtenorganisaties starten Campagne #Together4Forests voor bescherming van bossen en inwoners

Zeist/Amsterdam, 11 september 2020 

De Europese Unie is nog altijd één van de topimporteurs van soja, palmolie en hout uit gebieden waarvoor vaak bossen en andere waardevolle natuurgebieden zijn vernietigd. Europa heeft geen wetgeving tegen ontbossing. Vanaf vandaag kunnen alle Europeanen aan de Europese Commissie laten weten dat er een krachtige wet moet komen die ervoor zorgt dat uitsluitend ontbossingsvrije producten de EU bereiken.

De EU is nog steeds een van de grootste importeurs van ontbossing. Voor de vraag in de EU naar producten als soja, palmolie, rundvlees, koffie en cacao worden namelijk miljoenen hectares tropisch regenwoud gerooid. De ontbossing heeft grote gevolgen voor de biodiversiteit en het klimaat en gaat vaak gepaard met geweld en schendingen van de mensenrechten van de lokale gemeenschappen en inheemse bevolking. Samen met partners heeft Both ENDS actief gelobbyd bij de Europese Commissie voor een stevig plan van aanpak tegen de ontbossing en mensenrechtenschendingen verbonden met de import van landbouwproducten naar de EU.

Minister Carola Schouten (LNV) heeft vandaag in Den Haag symbolisch bijna 1,2 miljoen stemmen voor een sterke Europese bossenwet in ontvangst genomen. "Wat een indrukwekkend resultaat! Dit kunnen we niet zomaar naast ons neerleggen. We zetten de schouders eronder om dit signaal om te zetten in maatregelen", zei de minister.

Wereldwijd worden onze bossen bedreigd. Onze resterende wouden – de longen van onze planeet met hun onmisbare biodiversiteit – worden gerooid om plaats te maken voor rundvlees, sojateelt, de productie van palmolie, mijnbouw en andere industriële activiteiten. Dit wordt aangejaagd door de groeiende vraag vanuit Europa en andere regio's. Maar het goede nieuws is: je kunt meehelpen om de verwoesting te stoppen!

Op 23 juli 2020 heeft een wereldwijd netwerk van NGO's (inclusief Both ENDS) een open brief gepubliceerd aan EU-Commissaris van Justitie Reynders. Ze pleiten voor uitbreiding van de aansprakelijkheid van bedrijven voor de verwoesting van het milieu en het schenden van mensenrechten. Aanleiding was de recente toezegging van EU-commissaris Reynders wetsvoorstellen in te dienen om bedrijven en directeuren te verplichten tot due diligence. Dit moet in 2021 gebeuren in het kader van een initiatief voor duurzaam beleid van bedrijven.

De EU is ’s werelds grootste ‘importeur van ontbossing’. Dit, als gevolg van de enorme volumes niet-duurzaam geproduceerde soja, hout, palm olie en andere grondstoffen die EU-lidstaten importeren. Het Europees Parlement en de Europese Raad hebben, na vele jaren vertraging, in december 2023 een wet aangenomen om dit probleem te adresseren: De EU Deforestation Regulation (EUDR)

Rahmawati Retno Winarni van TUK, een partnerorganisatie van Both ENDS in Indonesië, overhandigde gisteren, mede namens 10 NGO's, een symbolische boom en een oproep aan de Nederlandse minister van Landbouw Carola Schouten. De NGO’s dringen bij EU-regeringen, waaronder de Nederlandse, aan op strenge EU-wetgeving om de vernietiging van bossen en ecosystemen tegen te gaan en mensenrechten te beschermen.

Dit persbericht is alleen beschikbaar in het Engels

De Europese Unie (EU) blijft van landen in het globale zuiden eisen dat ze zich aansluiten bij UPOV en wetten ter bescherming van plantenrassen opnemen in handelsverdragen. Op dit moment gebeurt dit in de onderhandelingen tussen de EU en Indonesië, waardoor Indonesië niet meer de flexibiliteit zal hebben om zo'n wet zo op te stellen dat deze aan haar eigen behoeften en prioriteiten voldoet. Daarom roepen we op om onze brieven hierover aan de Europese Commissie en de Indonesische regering mede te ondertekenen.

Voor Eric Wirsiy, directeur van CENDEP, spreekt het belang van bossen voor zich: het zijn 'gratis supermarkten' die de lokale bevolking voorzien van voedsel en andere zaken. Ze zijn bovendien onmisbaar omdat ze landschappen bestendiger maken tegen de gevolgen van bijvoorbeeld klimaatverandering.

In de komende maanden wordt het zogenaamde EU-wetsvoorstel voor ontbossingsvrije producten besproken in de Nederlandse en EU parlementen. De bedoeling is dat er in de EU geen producten meer geïmporteerd zullen worden waarvoor op de een of andere manier ontbost is. Een heel mooi en belangrijk initiatief, maar het wetsvoorstel dat er nu ligt is volgens veel maatschappelijke organisaties, waaronder Both ENDS, lang niet toereikend.

De afgelopen tijd schreven vele kranten over de Brusselse haast om het handelsverdrag tussen de EU en de Zuid-Amerikaanse Mercosur landen te bezegelen. Volgens de Europese Commissie hoeven nationale parlementen daar niet mee in te stemmen, doordat ze het handelsgedeelte en het “politieke” gedeelte, hebben opgeknipt. Dit “splitsen” betekent dat het handelsdeel als EU-only besluit door de Europese Raad en het Europees Parlement kan worden goedgekeurd, terwijl nationale parlementen buitenspel staan en het politieke-samenwerkingsdeel op de lange baan gaat. Both ENDS en partners maken zich hierover grote zorgen en roepen de Nederlandse regering op om tégen dit akkoord uit oude doos te stemmen.

Naar aanleiding van de Franse conceptstrategie ter bestrijding van geïmporteerde ontbossing (Strategie Nationale de Lutte Contre la Deforestation Importee – "SNDI") heeft Both ENDS samen met partners uit Indonesië, Maleisië, de Democratische Republiek Congo en het Verenigd Koninkrijk een collectieve visie voorgelegd aan de Franse regering.

Tussen 2010 en 2013 voerde Both ENDS, binnen een alliantie van Indonesische en Nederlandse organisaties en universiteiten, een project uit om hun land in kaart te brengen de zodat de landrechten van lokale gemeenschappen kunnen worden vastgelegd en erkend. Het project was gericht op de dorpen in het district Sanggau in West-Kalimantan op het Indonesische eiland Borneo. Over één van de dorpen in dit district, Terusan, is een prachtige documentaire gemaakt die we nu kunnen laten zien.

Fotoverslag - In 2016 werd het staatsbos rond de gemeenschap Kasepuhan Karang, in Java, Indonesië veranderd in gemeenschapsland. Met deze nieuwe zekerheid over hun landeigendom zijn de bewoners verschillende initiatieven gestart om hun land op een duurzame en inclusieve manier te benutten. Een veldbezoek aan de gemeenschap, voorafgaand aan het Global Land Forum 2018, laat goed zien wat dit betekent voor hun levensonderhoud en voedselzekerheid.

De Europese Investeringsbank EIB moet van het gas af, en Nederland kan daarin het voortouw nemen. Nederland lijkt in haar energiebeleid steeds minder te leunen op gas, en lijkt ook bij de EIB aan te sturen op gasvrije investeringen. Nu is het zaak om die positie vol te houden en ook de andere EU-landen daarvan te overtuigen.

Vorige week las ik over de verwachte – maar nog steeds schokkende – implicaties van de radicale shift naar extreemrechts in Nederland. Het huidige regeerakkoord omvat maatregelen die eerder zijn aangenomen door andere Europese landen met vergelijkbare verkiezingsuitslagen, die leiden tot een inperking van democratische vrijheden, een naar binnen gerichte focus en pogingen om de rol van het maatschappelijk middenveld te beperken.