Is de reputatie van Nederland als wereldleider op het gebied van waterkennis terecht?
Nederland is een grote speler in de mondiale watersector, maar niet zelden leiden onze investeringen tot mensenrechtenschendingen en milieuproblemen in de landen waar ze plaatsvinden. Aan welke knoppen kan een nieuw Kabinet draaien om de Nederlandse voetafdruk in het buitenland te verkleinen? Ellen Mangnus ging daarover in gesprek met verschillende experts: vandaag deel 3.
Dit keer een gesprek met Simon Richter en Murtah Shannon. Richter is hoogleraar Germanistiek aan de universiteit van Pennsylvania, maar in Nederland beter bekend als Professor Poldergeist, een animatiefiguur die in korte filmpjes laat zien waarom landen en steden die onder zeeniveau liggen, zich zorgen moeten gaan maken om hun toekomst. Shannon is senior beleidsadviseur duurzaam en inclusief waterbeheer bij Both ENDS.
Is de reputatie van Nederland als wereldleider op het gebied van waterkennis terecht?
Murtah: Dit is vooral een verhaal dat door Nederland zelf wordt verspreid om Nederlandse bedrijven die ‘iets’ met water doen internationaal op de kaart te zetten. Het is onderdeel van een exportstrategie waar flink wat diplomatieke, institutionele en financiële middelen achter zitten.
Richter: “Nederland wil dat men in het buitenland bij waterproblemen aan Nederland denkt. ‘De Nederlanders weten alles over water, we hebben Nederland nodig, laten we hen om hulp vragen.’ Vaak wordt er ook gerefereerd naar de historische strijd met het water, die hebben de Nederlanders toch maar mooi samen gewonnen. Alsof Nederlanders het allemaal met elkaar eens zijn, dat klopt helemaal niet.
Met zijn animatiefiguur Professor Poldergeist probeert Richter de Nederlanders een spiegel voor te houden.
Shannon: Nederlandse bedrijven hebben veel technische kennis dat ook elders van pas kan komen, maar daarmee heb je nog geen duurzaam waterbeheer.
Dat is vooral een kwestie van waartoe kennis wordt ingezet en wie dat bovendien bepaalt. Hier heeft men doorgaans minder oog voor, waardoor projecten vaak ten goede komen aan lokale elites en ten koste van gewone watergebruikers zoals boeren en vissers. In de meest extreme gevallen raken Nederlandse partijen betrokken bij grove mensenrechtenschendingen en biodiversiteitsverlies, zoals momenteel het geval is in de baai van Manilla voor de bouw van een nieuw vliegveld. En dat met steun van de overheid en de Nederlands belastingbetaler. Both ENDS strijdt daarom met partners voor een inclusieve watersector. ’
Wat betekent dat en hoe zou het beter kunnen?
Richter: “Het is belangrijk dat Europese Nederlanders meer besef krijgen dat ook Nederland kwetsbaar is. De eilanden Bonaire, Aruba, Curaçao, Saba worden bedreigd door klimaatverandering. Op termijn zal ook Nederland ernstig bedreigd worden. In het buitenland wordt klimaatadaptatie door Nederland vooralsnog gezien als een business case.
Veel hangt af van hoe snel de zeespiegel stijgt - voor heel Nederland, ook in het Caribische deel van het koninkrijk, maar ook voor andere landen waar Nederland koploper wil zijn in klimaatadaptatie. Als dit besef echt doordringt, zou je verwachten dat Nederland een voorvechter wordt van snelle decarbonisatie.”
Tijdens COP 28 in Dubai organiseerde Richter een panel over de gevaren en beloften van zand voor klimaatadaptatie, het onderwerp van de meest recente Poldergeist video. De panelleden kwamen uit Manilla, Khulna en Aruba, allemaal plaatsen waar Nederlandse baggeractiviteiten worden gezien als verstorend en schadelijk voor ecosystemen en voor de kustbevolking. " Terwijl Nederland zijn eigen vermogen onderzoekt om Noordzeezand te oogsten zonder al te veel ecologische vernietiging te veroorzaken, zou het dan niet dezelfde normen moeten hanteren in het buitenland?"
Shannon: Allereerst zou Nederland een stuk kieskeuriger moeten zijn met betrekking tot de partijen die het steunt. Bedrijven die bijdragen aan mensenrechtenschendingen of het slopen van ecosystemen moeten geen aanspraak kunnen maken op exportkredietverzekeringen, handelsmissies of andere voordelen die met publieksmiddelen worden mogelijk gemaakt. Ten tweede zou er in de watersector veel meer moeten worden aangestuurd op het faciliteren van gelijkwaardige samenwerkingen en kennisontwikkeling met partnerlanden, waarbij vooral aandacht komt voor de expertise en instituties van lokale watergebruikers. Samenwerking wordt nog te vaak begrepen als een eenzijdige overdracht van Nederlandse kennis naar andere landen, alsof er voor Nederland niks meer te leren valt en dat is simpelweg niet waar.
Welke boodschap geef je de nieuwe overheid mee?
Shannon: ‘Nederland zou veel meer de rol van innovator op het gebied van duurzaam en inclusief waterbeheer op zich moeten nemen, daar is wereldwijd enorm veel vraag naar.
Voor meer informatie
Lees meer over dit onderwerp
-
Voor de pers / 20 March 2023Het Transformative Water Pact: radicaal antwoord op mondiale crisis in waterbeheer
In aanloop naar de VN-waterconferentie 2023 in New York ontwikkelden academici en vertegenwoordigers van maatschappelijke organisaties van over de hele wereld de afgelopen maanden een alternatieve visie op wereldwijd waterbeheer. Het zogenoemde Transformative Water Pact is een reactie op het huidige waterbeheer, dat gekenmerkt wordt de voortdurende uitputting van de natuur, mensenrechtenschendingen en extreme machtsverschillen. Het Transformative Water Pact is een alternatieve visie op waterbeheer, gebouwd op de beginselen van milieurechtvaardigheid, gelijkheid en zorg.
-
Nieuws / 21 March 2023Agua es vida: Both ENDS en waterbeheer
Water is leven, letterlijk. Het is een essentieel onderdeel van ecosystemen, van de natuur, van de mens. Op veel plaatsen in de wereld wordt water echter oneerlijk en niet duurzaam verdeeld en gebruikt. Waterbeheer is doorgaans gericht op economische belangen op de korte termijn, op het maximaliseren van de winst van een handjevol welgestelden ten koste van mens en natuur. Deze dominante benadering van water en waterbeheer vindt haar oorsprong in de Europese industriële revolutie, en is via kolonialisme en globalisering wereldwijd de norm geworden. Maar volgens Melvin van der Veen en Murtah Shannon, waterexperts bij Both ENDS, zal deze benadering plaats moeten maken voor rechtvaardige, duurzame en inclusieve vorm van waterbeheer. Both ENDS werkt over de hele wereld samen met gemeenschappen en organisaties die zich hiervoor inzetten en ondersteunt deze.
-
Milieurechtvaardige praktijk /De Negotiated Approach: inclusief en duurzaam watermanagement
De Negotiated Approach werkt van onderaf. Deze aanpak geeft gemeenschappen een stem bij het beheer van rivieren, waarborgt eerlijk en duurzaam gebruik van het water en voorkomt aantasting van kwetsbare ecosystemen.
-
Publicatie / 21 March 2023
-
Nieuws / 23 June 2025Wie heeft baat bij een betere bescherming van onze oceanen?
De oceaan komt versterkt uit de VN-Oceaanconferentie in Nice. Met meer landen die een verbod op diepzeemijnbouw steunen, meer beschermde gebieden in de oceaan en meer beloften van actie tegen vervuiling. Vraag is nu of landen de daad ook bij het woord zullen voegen. Want de oceaanbeweging staat tegenover een kamp van machtige belangen.
Dit artikel is bij MO*Magazine verschenen en staat in het Engels op onze website.
-
Evenement / 23 March 2023, 09:00 - 11:00Towards just water governance in Colombia; a dialogue on the Transformative Water Pact
Online side event at the UN Water conference in New York
This event will present The Transformative Water Pact (TWP), an innovative framework for water governance that has been developed by environmental justice experts from around the world. The TWP will serve as a starting point for dialogue between representatives of the government of Colombia, academia, regional and international NGOs in relation to Colombia's current ambitions in multi-scalar water governance.

-
Nieuws / 6 June 2025Both ENDS op de VN-Oceaanconferentie: onze zorgen over milieurechtvaardigheid binnen de ‘Blauwe Economie’ onder de aandacht brengen
Volgende week vindt in Nice, Frankrijk, de Verenigde Naties Oceaanconferentie plaats. Deze conferentie richt zich op het behoud en duurzaam gebruik van kusten, zeeën en mariene hulpbronnen. Murtah Shannon, collega bij Both ENDS, zal aanwezig zijn. We vroegen hem om wat meer te vertellen over zijn plannen.
-
Blog / 28 January 2025Zinkende beloften in Manila
Door Murtah ShannonGisteren publiceerde Global Witness een nieuw rapport, "Sunk Costs" – waar ik een bescheiden rol in heb mogen spelen- dat met nieuwe feiten komt over het desastreuze New Manila International Airport-project in de Filipijnen, waarvoor de Nederlandse bagger-multinational Boskalis een Nederlandse exportkredietverzekering (ekv) van 1.5 miljard euro ontving.
-
Publicatie / 25 March 2024
-
Voor de pers / 25 March 2024Een baggerwereld: wereldwijd onderzoek naar verwoesting Nederlandse baggeraars
Een baggerwereld; onderzoek onthult hoe Nederlandse baggeraars wereldwijd structureel mensenlevens en het milieu verwoesten met hulp van belastinggeld
OPROEP! Tijd voor een grondige schoonmaakbeurt van overheidssteun aan de baggersector, overheid stop de steun in drie lopende projecten direct!
-
Externe link / 19 June 2020Vrije rivieren in Bangladesh: waterbeheer door lokale gemeenschappen (jaarverslag 2019)
Tidal River Management (TRM) is een methode voor waterbeheer die is gebaseerd op traditionele kennis van de deltagemeenschappen van Bangladesh. In 2019 heeft Uttaran ervoor helpen zorgen dat TRM door beleidsmakers werd erkend als oplossing tegen overstromingen, en dat ook de stem van jongeren en vrouwen werd gehoord.
-
Nieuws / 15 November 2023Het versterken van sociale bewegingen voor inclusief waterbeheer in Bangladesh
In de delta's van Bangladesh, die erg overstromingsgevoelig zijn, zetten mensen al generaties lang hun natuurlijke omgeving naar hun hand om landbouwproductie mogelijk te maken. Gedurende het grootste deel van het jaar werd door middel van tijdelijke ophogingen het getijdewater uit de uiterwaarden gehouden. Tijdens het regenseizoen mochten de rivieren vrijelijk stromen, waarbij het sediment zich op de uiterwaarden kon afzetten - dit was een belangrijk onderdeel van het deltavormingsproces.
-
Externe link / 2 July 2024 -
Nieuws / 25 August 2014Nu verkrijgbaar: Baanbrekend boek over klimaatverandering en waterbeheer, bijdrage Both ENDS
Water is het belangrijkste element in klimaatverandering. Veranderingen in neerslag, het smelten van ijs, rivieren die anders gaan stromen, meer droogte en overstromingen en het stijgen van de zeespiegel, allemaal beïnvloeden ze het leven in steden en op het platteland. En dat geldt zowel voor de westerse wereld als voor zich ontwikkelende landen. Het boek: 'Adaptation to Climate Change through Water Management: Capacity, Equity and Sustainability' geeft een overzicht van de steeds toenemende kennis en ervaring van over de hele wereld in het omgaan met klimaatverandering en dus met andere watersituaties. Het beschrijft problemen en oplossingen van lokale gebruikers van het water die die grote veranderingen te lijf moeten.
-
Nieuws / 19 August 2021Violet Matiru: “Gemeenschappen rond de koloniale Ruiru I Dam zitten nog steeds in de knel”
Na vele jaren op internationale platforms zoals de VN te hebben gepleit voor goed milieubeleid, vroeg de Keniaanse Violet Matiru zich af: "Wat voor invloed heeft al dit lobbyen op onze gemeenschappen? Hoe helpt dit de moeders die nog steeds worstelen met het halen van water en die nog steeds koken op houtkachels?" Dat was de aanleiding voor haar en haar collega's om MCDI Kenia (Millennium Community Development Initiatives) op te richten en om samen te gaan werken met lokale gemeenschappen. Wij praatten met haar over de historische en huidige machtsverschillen in waterbeheer en over haar inspanningen om het waterbeheer in het stroomgebied van de Athi, dat zich uitstrekt van het gebied stroomopwaarts van Nairobi naar de Indische Oceaan, te verbeteren.
-
Blog / 2 February 2019“Polderen” om klimaatverandering het hoofd te bieden
Door Melvin van der Veenen Jahin Shams Sakkhar
Vorige week sprak Mark Rutte in Davos met Ban Ki Moon, Bill Gates en Wereldbankdirecteur Kristalina Georgieva. Zij zijn de voorzitters van de mede door Nederland opgerichte Global Commission on Adaptation. Een belangrijk instituut, want, zo schrijft Rutte op Twitter, "klimaatverandering is de grootste uitdaging van deze eeuw", en we moeten als internationale gemeenschap "oog hebben voor de problemen van landen die bedreigd worden door klimaatverandering".
-
Nieuws / 8 March 2019Start campagne “We, women are water” op Internationale Vrouwendag
Tijdens de maand maart, ter gelegenheid van Internationale Vrouwendag (8 maart) en Wereld Waterdag (22 maart), voeren de Latijns-Amerikaanse partnerorganisaties van GAGGA een gezamenlijke campagne: "We, women are water".
-
Nieuws / 13 August 2021Voedselsoevereiniteit in de polders van zuidwest Bangladesh
De nood is hoog in de zuidwestelijke delta van Bangladesh. Door de stijgende zeespiegel nemen overstromingen toe en dreigt het gebied onbewoonbaar te worden, ondanks de op Nederlandse leest geschoeide dijken en polders uit de vorige eeuw. Partnerorganisatie Uttaran werkt met lokale gemeenschappen aan klimaatbestendige oplossingen die de leefomgeving herstellen en de bewoners voorzien van zeggenschap over hun toekomst en voedselproductie.
-
Nieuws / 21 March 2025Koninklijk paar bezoekt Thogoto Forest: groene oase aan de rand van Nairobi
Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima hebben afgelopen dinsdag een bezoek gebracht aan het Thogoto Forest, als onderdeel van hun staatsbezoek aan Kenia. Ze hebben er kunnen zien wat de impact is van het werk van onze partner MCDI in het gebied: een hersteld bos, schoon water en boeren die hun levensonderhoud kunnen verdienen met de verkoop van hun agroecologische producten.
-
Nieuws / 23 March 2020Vrouwen in Latijns-Amerika eisen hun recht op water op
Op veel plekken in Latijns-Amerika staat de toegang tot schoon water onder grote druk door overmatig gebruik en door vervuiling, vaak veroorzaakt door grootschalige landbouw of mijnbouw. De impact hiervan is groot, vooral op vrouwen. In maart, rond Internationale Vrouwendag op 8 maart en Wereld Waterdag op 22 maart, laten zij van zich horen en eisen ze hun recht op water op.
