De Wereldbank is een ontwikkelingsbank... voor wie?
Het is oktober: tijd voor de jaarvergadering van de Wereldbank in Washington DC. Hét moment voor de Bank om haar jaarcijfers en toekomstplannen te presenteren aan de buitenwereld. Voor NGOs een goed moment om te praten met de bewindvoerders en andere relevante medewerkers van de Bank over toekomstig beleid. Ook Pieter Jansen van Both ENDS is in Washington. Samen met drie afgevaardigden van lokale organisaties in het Zuiden: Yu Chen van Green Watershed uit China, Mayra Tenjo van ILSA uit Colombia en Ram Wangkheirakpam van NEPA uit India. Hun voornaamste doel is om het belang van sociale- en milieu voorschriften waaraan de investeringen van de Wereldbank moeten voldoen, de zogeheten ‘safeguards’, te onderstrepen en hoog op de agenda te zetten.
Het achterhaalde beleid van de Wereldbank
Het belangrijkste onderwerp voor de Bank tijdens deze vergadering is de nieuwe strategie die zij wil gaan inzetten om met haar projecten de armste 40% in de wereld te helpen. Dat moet bereikt worden door te investeren in grote projecten zoals dammen om de energie op te wekken die nodig zou zijn voor economische groei. Economische groei is volgens de Bank dé manier om armoede de wereld uit te helpen. De Wereldbank richt zich weer steeds nadrukkelijker op grootschalige infrastructuur. Om haar populariteit als financier van dat soort grote projectente vergroten is het volgens de Bank noodzakelijk haar safeguards niet te streng te maken. Projectontwikkelaars zouden dan naar financiers in andere landen zoals China overstappen.
Leren van fouten
Het lijkt erop dat de Bank in de afgelopen decennia weinig heeft geleerd, vindt Pieter. “Het beleid verandert nauwelijks, terwijl NGOs over de hele wereld constateren dat het niet helpt bij het verminderen van armoede. Integendeel: het leidt juist tot méér ongelijkheid en armoede! We moeten steeds opnieuw met het management en het bestuur van de Bank aan tafel gaan zitten om ze duidelijk te maken dat groei niet de weg uit de armoede is.”
De ervaringsdeskundigen
“Deze keer ben ik niet alleen in Washington, maar samen met mensen die zelf te maken hebben met de gevolgen van projecten van de Wereldbank in hun regio. Zij zijn dus zogezegd echte ervaringsdeskundigen en zullen daarover praten. Ram, Mayra, Yu en ik zullen vooral praten over de herziening van de safeguards van de Wereldbank. Het komende jaar staan er consultatierondes gepland, dus er kan input geleverd worden. Wij zullen vooral praten met bewindvoerders van de Bank, die samen het bestuur van de Bank vormen. Verder zullen we zelf twee presentaties geven: één over het bosbeleid van de Bank en de regels die daarvoor zouden moeten gelden. En één over de safeguards van de Bank, de sociale en milieucriteria die moeten worden versterkt in plaats van afgezwakt.”
Praktijkvoorbeelden
“We illustreren onze presentaties met verhalen uit de praktijk. Ram vertelt bijvoorbeeld over de gevolgen van een project in Manipur, Noord Oost India, waar de Bank probeert exportgewassen te introduceren in inheemse gemeenschappen. Volgens Ram, en hij is niet de enige, is het voor deze lokale gemeenschappen helemaal niet gunstig om mee te worden genomen in de ‘grote geldeconomie’, op de wijze die de Wereldbank voorstelt. In deze gemeenschappen zal dit juist meer ongelijkheid brengen en de lokale sociale verbanden en besluitvormingsprocessen in de dorpen verstoren.Yu zal aan de Wereldbank duidelijk maken dat Chinese investeringen in de wereld geen leidraad voor de Bank kunnen zijn in het bepalen van de eigen sociale en milieuregels. De Bank wil nog wel eens ten onrechte naar China wijzen als argument om de eigen regels te versoepelen. Zo van ‘als zij het niet doen hoeven wij het ook niet te doen’."
Herbebossing voor de verkoop
“Mayra brengt in dat bij het uitvoeren van klimaatprojecten die door de Wereldbank worden gefinancierd in haar land, rekening gehouden dient te worden met de landrechten van kleine boeren. Vaak wordt er bijvoorbeeld bos aangeplant ten gunste van het klimaat (als opslag voor CO2) maar daarbij wordt geen rekening gehouden met de huidige bewoners. Over geld dat bedoeld is voor klimaatprojecten moet goed worden nagedacht: Nu wordt het in landen als Colombia gestoken in ‘herbebossingsprojecten’. Dat zijn geen bossen te noemen, dat zijn enorme lappen grond met één een zeer beperkt aantal gewassen erop. Monoculturen dus, en waarom? Het hout wordt uiteindelijk verkocht, en de lokale bevolking deelt niet in de opbrengst. Sterker nog, de herbebossing gaat ten koste van de landbouwgrond van kleine boeren, en dus van hun bestaansmiddelen.”
Voorspoed
“Ik ben blij dat Both ENDS deze mensen samen heeft kunnen brengen om de Bank te laten zien dat de huidige koers niet de juiste is. De bestaande safeguards dienen duurzame ontwikkeling te bevorderen in plaats van te zorgen voor de ontwrichting van leefgemeenschappen en voor verdere milieuschade.”
Meer weten?
11 maart 2013 - Bericht over safeguards Wereldbank
Korte video: Margarita Flores van ILSA over safeguards van de Wereldbank
Lees meer over dit onderwerp
-
Dossier /Gas in Mozambique
In 2011 werd in het noorden van Mozambique, in de kustprovincie Cabo Delgado, één van de grootste gasvoorraden ter wereld gevonden. Er wordt in totaal 25 miljard dollar geïnvesteerd om het gas te kunnen winnen. Tientallen multinationals en financiers zijn betrokken bij deze snelle ontwikkelingen. Voor mensen die in Cabo Delgado wonen is het heel moeilijk om enige invloed uit te oefenen op de plannen en activiteiten, terwijl zij de negatieve gevolgen ondervinden. Zij raken land kwijt door de komst van al deze bedrijven.
-
Dossier /Exportkredietverzekeringen: wie betaalt de rekening?
Both ENDS pleit bij de overheid voor het uitsluitend verlenen van exportkredietverzekeringen aan duurzame projecten die geen sociale- en milieuschade aanrichten in het land waar ze plaatsvinden.
-
Voor de pers / 2 December 2025Einde Nederlandse betrokkenheid bij controversieel gasproject in Mozambique in zicht na terugtrekking TotalEnergies uit Nederlandse verzekering
DEN HAAG/CABO DELGADO, 1 december 2025 - Vandaag heeft minister van Financiën Eelco Heinen bekendgemaakt dat TotalEnergies zich terugtrekt uit een Nederlandse exportkredietverzekering van $640 miljoen voor een controversieel gasproject in Mozambique. Ondanks dat de Nederlandse regering jarenlang om deze beslissing heen heeft gedraaid, is hiermee alsnog een deel van de Nederlandse betrokkenheid bij dit desastreuze project beëindigd.
-
Dossier /Inheemse gemeenschappen bedreigd door Barro Blanco-dam in Panama
De Barro Blanco-dam in Panama zet inheems land onder water, met financiering uit Nederland. Both ENDS maakt zich hard voor de naleving van de rechten van de inheemse gemeenschappen rond de dam.
-
Publicatie / 27 November 2025
-
Milieurechtvaardige praktijk /De Negotiated Approach: inclusief en duurzaam watermanagement
De Negotiated Approach werkt van onderaf. Deze aanpak geeft gemeenschappen een stem bij het beheer van rivieren, waarborgt eerlijk en duurzaam gebruik van het water en voorkomt aantasting van kwetsbare ecosystemen.
-
Nieuws / 27 November 2025Gemeenschappen en internationaal consortium presenteren gemeenschapsgeleid plan voor natuurgebaseerde adaptatie aan zeespiegelstijging in kustgebieden van Bangladesh
Lokale gemeenschappen in de zuidwestelijke kustregio van Bangladesh hebben -samen met een internationaal consortium waaronder Uttaran, CEGIS en Both ENDS- een door de gemeenschap geleid plan gepresenteerd om klimaatverandering en de versnellende zeespiegelstijging het hoofd te bieden via natuurgebaseerde adaptatie. The People’s Plan for Upscaling Ecosystem-Based Adaptation schetst een opschaalbare strategie, geworteld in lokaal eigenaarschap en generaties aan ervaringskennis. Centraal staat Community-Based Tidal River Management (CBTRM), een bewezen aanpak die wateroverlast vermindert, landophoging stimuleert en ecologisch evenwicht herstelt door samen te werken met natuurlijke getijden- en sedimentprocessen.
-
Dossier /Geen VIP-rechten voor multinationals: Kies voor mens en milieu!
Inheemse volken in Paraguay zien zich bij hun pogingen de grond van hun voorouders terug te vorderen, gedwarsboomd door Duitse investeerders. In Indonesië zijn Amerikaanse mijnbouwbedrijven erin geslaagd nieuwe wetgeving ongedaan te maken die bedoeld was om de economische ontwikkeling van het land te stimuleren en de bossen te beschermen. Dat is de impact die investeringsverdragen kunnen hebben op de ontwikkeling en rechten van de bevolking op sociaal, milieu- en economisch gebied. Waarom? Vooral vanwege zogenaamde 'Investor-to-State Dispute Settlement'-clausules die vaak zijn opgenomen in dit soort verdragen.
-
Blog / 25 November 2025COP30 laat zien waarom het afschaffen van ISDS essentieel is voor echte klimaatactie
In mijn interventie op COP30 sprak ik over één van die krachten: het systeem van investeerder-staatarbitrage (ISDS). Via ISDS kunnen fossiele bedrijven regeringen voor miljarden aanklagen wanneer zij bossen willen beschermen, emissies willen reguleren of een verantwoord fossiel afbouwpad uitstippelen. Alleen al in het Amazonegebied worden honderden olie- en gasprojecten nog steeds beschermd door ISDS-clausules. Dit verandert bosbescherming in een financieel risico en creëert klimaatfinanciering in omgekeerde richting.
-
Dossier /Wetlands without Borders
Via het Wetlands without Borders-programma zetten we ons in voor duurzaam en maatschappelijk verantwoord beheer van het wetlandsysteem La Plata Basin in Zuid-Amerika.
-
Publicatie / 17 November 2025
-
Milieurechtvaardige praktijk /Niet-houten bosproducten (NTFPs)
Ongeveer één op de zes mensen, met name vrouwen, is direct afhankelijk van bossen voor hun levens en levensonderhoud, en dan vooral met betrekking tot voedsel. Dit laat zien hoe belangrijk bossen en niet-houten bosproducten (Non-Timber Forest Products / NTFP's) zijn voor de veerkracht van gemeenschappen. Deze producten zijn voor hen een bron van voedsel, water en inkomsten, maar hebben ook een culturele en spirituele betekenis.
-
Brief / 14 November 2025
Letter: TPAC’s report “Final Judgement Detailed Research MTCS’’
A coalition of Malaysian and international NGOs has released a memorandum in response to the recent TPAC report on the Malaysian Timber Certification Scheme (MTCS). The organizations express serious concerns about the independence, quality, and credibility of the assessment carried out by the Timber Procurement Assessment Committee (TPAC).
-
Dossier /Handelsverdragen
Handelsverdragen hebben vaak niet alleen vergaande gevolgen voor de economie van een land, maar ook voor mens en milieu. Vooral de meest kwetsbare groepen zijn de dupe van internationale handelsverdragen.
-
Nieuws / 5 November 2025Nieuwe ISDS-claim tegen Nederland: Petrogas daagt de staat voor arbitragetribunaal over solidariteitsbijdrage en bronbelasting op royalty’s
SOMO en Both ENDS veroordelen scherp de nieuw aan het licht gekomen arbitragezaak die is aangespannen door Petrogas, een Omaans olie- en gasbedrijf dat twee gasvelden in de Nederlandse Noordzee exploiteert. Het bedrijf klaagt de Nederlandse staat aan op basis van de investor-state dispute settlement (ISDS) clausule in het bilaterale investeringsverdrag tussen Nederland en Oman.
-
Dossier /Communities Regreen the Sahel
In verschillende landen in de Sahel heeft de lokale bevolking uitgestrekte stukken land hersteld door dat wat spontaan uit de grond komt te verzorgen, en jonge gewassen en bomen te beschermen tegen vee en andere gevaren.
-
Dossier /Global Alliance for Green and Gender Action (GAGGA)
GAGGA bundelt de krachten van de vrouwenrechten- en milieubewegingen om een wereld te realiseren waarin vrouwen toegang hebben tot hun rechten op water, voedselveiligheid en een schone, gezonde en veilige omgeving.
-
Nieuws / 27 October 2025Nieuwe stap in het klachtenbeleid van FMO – maatschappelijke organisaties vragen om verdere versterking
Het vernieuwde klachtenbeleid van de ontwikkelingsbanken FMO, DEG en Proparco is een belangrijke stap vooruit. Organisaties die aan de consultatie deelnamen, erkennen de inspanningen om het mechanisme te verbeteren. Tegelijkertijd benadrukken zij dat er nog veel moet gebeuren om het beleid écht effectief, transparant en onafhankelijk te maken.
-
Nieuws / 23 October 2025TotalEnergies-investeerders opgelet: EACOP verslindt geld, natuur en bestaansmiddelen
Een nieuwe analyse toont aan dat de ontwikkelaars van de East African Crude Oil Pipeline (EACOP), onder leiding van het Franse TotalEnergies, vrijwel volledig gedwongen zijn het project zelf te financieren. De analyse, onderdeel van een nieuw Finance Risk Update van een coalitie van Afrikaanse en internationale maatschappelijke organisaties, laat zien dat de bedrijven hun plan hebben laten varen om 60% van de oplopende projectkosten via bankleningen te dekken. In plaats daarvan draaien zij nu zelf op voor bijna 90% van de totale kosten.
-
Publicatie / 16 October 2025
