"A land without trees is like a People without hope"

Dr. Abasse en prof. Toudou werken bij het 'Centre Régional d'Enseignement Spécialisé en Agriculture' (CRESA) in Niger, een aan de overheid gelieerd wetenschappelijk landbouwkundig voorlichtingsinstituut. Vanaf begin jaren '90 houden zij zich bezig met onderzoek naar en implementatie van een traditionele landbouwmethode die door boeren in Niger zelf werd geherintroduceerd. Het was de bedoeling om met deze methode, die later 'Farmer Managed Natural Regeneration' ging heten, de oprukkende woestijn in Niger te stoppen en terug te dringen.

Eigen initiatief wordt beloond

Boeren in Niger hadden tot die tijd de gewoonte om jonge loten van bomen meteen te gebruiken als veevoer of als brandhout. Bomen kun je immers niet eten, dus wat heb je eraan om ze op het land te laten staan. Het land werd al droger, leger en onvruchtbaarder, dus een aantal boeren besloot het over een andere boeg te gooien. Ze begonnen de jonge boompjes op het land te beschermen tegen vee en andere bedreigingen, opdat ze tot wasdom konden komen. De volwassen bomen leverden schaduw voor jaargewassen en vee, fungeren als windschermen, de bladeren leverden voedingsstoffen voor de bodem en dienden als veevoer en door de nieuwe begroeiing steeg het grondwaterpeil. Bomen produceren producten die blijven terugkomen, zoals houdbare producten, fruit, noten, bladeren, hout dat gebruikt kan worden voor verschillende doeleinden: als medicijnen, brandhout en timmerhout voor eigen gebruik of voor verkoop. Het succes van de pioniers inspireerde vele andere boeren om ook op deze manier te gaan werken. "Tegenwoordig is er geen boer in Niger meer die niet op de een of andere manier aan FMNR doet", zegt dr. Abasse.

Great Green Wall
Natuurlijk zijn er in de loop der tijd vele pogingen ondernomen om de alsmaar uitdijende woestijngebieden te vergroenen. Het meest ambitieuze plan was The Great Green Wall. Dit plan van de Afrikaanse Unie hield in dat er een groene strook zou worden geplant van Oost- naar West-Afrika, dwars door de droogste gebieden. "Een van de voornaamste redenen dat dat tot nu toe niet is gelukt is dat er uitheemse boomsoorten werden gebruikt, die niet bestand waren tegen de droogte en de hitte van de woestijn", zegt dr. Abasse. "En daar zit 'm de crux: wij maken gebruik van het 'bos' van wortelstelsels en zaden dat eigenlijk al onder de grond zit. Het enige dat je hoeft te doen is de daaruit opkomende vegetatie koesteren, beschermen en op de juiste manier verzorgen."

Duurzame oplossing voor de toekomst
Dit specifieke project kwam tot stand door een samenwerking tussen CRESA en Both ENDS in samenwerking met WRI, en sinds vijf jaar met steun van de Turing Foundation. Er werd onderzoek gedaan naar de resultaten, boeren werden getraind en speciale dorpscomités werden opgezet om ervoor te zorgen dat iedereen mee kon praten en lokale gemeenschappen zeggenschap kregen in deze instituten. Omdat de methode zo succesvol is en een mogelijke oplossing biedt voor de ecologische en voedselzekerheidscrisis die zich voltrekt in de West-Afrikaanse Sahel, werd het hoog tijd dat de resultaten uit Niger ook in Nederland onder de aandacht gebracht werden. "Bij FMNR zijn boeren en landgebruikers zélf het startpunt", zegt Karin van Boxtel, die vanuit Both ENDS betrokken is bij het project en de lezing organiseerde. "De boeren en boerinnen zélf hebben het beheer, zij beslissen hoe het gemeenschappelijke land wordt gebruikt."

Inspraak en 'ownership'
Ook daarin onderscheidt deze aanpak zich van initiatieven zoals the Great Green Wall, die van bovenaf bedacht is door mensen die de lokale realiteit niet voldoende kennen, en zonder de lokale bevolking daarbij te betrekken. "Mensen nemen over het algemeen graag de verantwoordelijkheid om ergens een succes van te maken, maar ze moeten die verantwoordelijkheid dan wel krijgen", zegt Karin. "Het is dus heel belangrijk dat het Nederlandse voedselzekerheid- en klimaatbeleid meer aandacht besteedt aan deze vorm van landherstel waar boeren zelf de eigenaar zijn van de activiteiten." Dr. Abasse laat in de presentatie een foto zien van een prachtig groen landschap in Niger. "Dit was onvruchtbaar land in 1990, nu groeien er bomen en planten en is het er groen." Hij eindigt de presentatie met de woorden 'A land without trees is like a People without hope'.

Meer informatie:

projectpagina Groen Niger