Both ENDS

En
Nl
Zoeken
Blog / 25 November 2025

COP30 laat zien waarom het afschaffen van ISDS essentieel is voor echte klimaatactie

In mijn interventie op COP30 sprak ik over één van die krachten: het systeem van investeerder-staatarbitrage (ISDS). Via ISDS kunnen fossiele bedrijven regeringen voor miljarden aanklagen wanneer zij bossen willen beschermen, emissies willen reguleren of een verantwoord fossiel afbouwpad uitstippelen. Alleen al in het Amazonegebied worden honderden olie- en gasprojecten nog steeds beschermd door ISDS-clausules. Dit verandert bosbescherming in een financieel risico en creëert klimaatfinanciering in omgekeerde richting.

Dit is geen abstract juridisch debat. Gemeenschappen die ontwikkeling beloofd kregen, worden in plaats daarvan geconfronteerd met vervuild water, geschonden rechten en arbitrageclaims die de overheidsbudgetten uitputten. Ik draag hun stemmen met mij mee, niet als metafoor maar als een realiteit die elke klimaatonderhandeling vormt.

COP30 liet opnieuw zien dat klimaatbeleid niet kan slagen zolang verouderde investeringsverdragen bedrijven de macht geven om ambitie te bestraffen. Geen enkele hoeveelheid klimaatfinanciering kan compenseren voor een juridisch systeem dat beslissingen in het publieke belang ondermijnt nog vóór ze zijn genomen. Europa heeft dit al erkend door alle intra-EU-investeringsverdragen te beëindigen en zich terug te trekken uit het Energiehandvestverdrag. De les is eenvoudig: wat is ondertekend, kan worden teruggedraaid.

Als we echte klimaatactie willen, moeten we investeringsgovernance afstemmen op klimaatdoelen. Dat betekent geen nieuwe verdragen met ISDS, gecoördineerde uitstappen uit bestaande verdragen, sterkere publiekrechtelijke mechanismen voor geschillenbeslechting en investeringskaders die een rechtvaardige transitie ondersteunen in plaats van belemmeren.

Belém herinnerde me eraan dat de klimaatcrisis ook een democratische crisis is. De toekomst kan niet worden geleid door verdragen die geschreven zijn voor een wereld die niet meer bestaat. Om klimaatdoelen geloofwaardig te maken, moeten regeringen de beleidsruimte heroveren om mensen en de planeet te beschermen. Toch absorbeert het proces te vaak de urgentie, waardoor overeenkomsten ontstaan die naar ambitie verwijzen zonder de structurele obstakels aan te pakken.

De kloof tussen diplomatie en realiteit

Inheemse volkeren uit het hele Amazonegebied brachten dit duidelijk naar voren. Velen kwamen naar COP30 met de boodschap dat zij de oplossing zijn, maar vertrokken teleurgesteld. Zoals een vertegenwoordiger het verwoordde: “Er was enorme verwachting … maar de eindovereenkomst gaf niet de antwoorden waar het Amazonegebied om vroeg, en die de wereld verwachtte.” Hun frustratie weerspiegelt de groeiende kloof tussen klimaatdiplomatie en geleefde werkelijkheid.

Er zijn stappen vooruit: het beëindigen van sommige investeringsverdragen, landen die ISDS afwijzen, en regio’s die klimaatgerichte kaders verkennen. Deze stappen zijn echter slechts gedeeltelijk, ongelijk en te traag voor een wereld die al op haar klimaatomslagpunten staat. 

Both ENDS zal blijven samenwerken met partners die aandringen op de structurele veranderingen die het COP-proces nog steeds niet wil leveren: van het ontmantelen van schadelijke verdragen tot het bouwen aan investeringsgovernance die bossen, gemeenschappen en het klimaat beschermt. De richting is duidelijker dan ooit, maar het tempo moet veranderen. COP30 maakt één ding onmiskenbaar: we kunnen het ons niet veroorloven te wachten tot het proces de realiteit inhaalt.

Voor meer informatie

Lees meer over dit onderwerp

image5

image5
(image5 (admin), 25/11/2025)