“Polderen” om klimaatverandering het hoofd te bieden
Door
Melvin van der Veen
en Jahin Shams Sakkhar
Vorige week sprak Mark Rutte in Davos met Ban Ki Moon, Bill Gates en Wereldbankdirecteur Kristalina Georgieva. Zij zijn de voorzitters van de mede door Nederland opgerichte Global Commission on Adaptation. Een belangrijk instituut, want, zo schrijft Rutte op Twitter, "klimaatverandering is de grootste uitdaging van deze eeuw", en we moeten als internationale gemeenschap "oog hebben voor de problemen van landen die bedreigd worden door klimaatverandering".
Een van die problemen is de toename van overstromingen. In Nederland hebben we met de jaren geleerd hoe we met een overschot aan water om moeten gaan. Zo geven we bijvoorbeeld, na jarenlang indammen van rivieren en buitenhouden van de zee, weer 'ruimte aan de rivier'. Daarnaast is elke Nederlander van oudsher betrokken bij waterbeheer; niet voor niets zijn onze ruim 750 jaar oude waterschappen de oudste democratisch gekozen besturen van Nederland, en volgens sommigen, van de wereld.
Onze kennis over waterbeheer exporteren we graag naar andere landen. Zo zijn in Bangladesh, met behulp van Nederlandse expertise, na hevige overstromingen in de jaren '50 de uiterwaarden van het kustgebied omgebouwd tot 139 polders, waarvan 39 in het zuidwesten. Deze polders hielden het water buiten de dijken om het land te beschermen tegen toekomstige overstromingen. Helaas hielpen de polders maar voor korte tijd. In het ontwerp was onvoldoende rekening gehouden met de hoge hoeveelheid sediment (modder), die een heel belangrijke rol speelt in het Bengaalse watersysteem. Dit sediment liet de gemalen dichtslibben, en bleef achter op de rivierbodem die daardoor hoger kwam te liggen dan de polders.
Dit kon gebeuren doordat Nederland wel de techniek van het inpolderen, maar niet het proces van 'polderen' toepaste in Bangladesh. De inwoners van het zuidwestelijk kustgebied zijn destijds onvoldoende betrokken in het ontwerp en de uitvoering van het plan. Die lokale gemeenschappen lieten de uiterwaarden voorheen juist gecontroleerd overstromen door het modderige vloedwater. Dit zorgde niet alleen voor een nieuwe laag vruchtbare grond en ophoging van het land; een gunstig neveneffect was dat het sediment zich niet ophoopte in de rivieren, waardoor het water zonder problemen terug de oceaan in kon stromen. Maatschappelijke organisaties zoals Uttaran hebben deze lokale kennis verwerkt tot een methode die inmiddels bekend staat als 'Tidal River Management'.
Voor het laaggelegen Bangladesh is de urgentie voor klimaatadaptatie anno 2019 heel hoog; de zeespiegel stijgt en weersomstandigheden worden extremer. Vorig jaar is het Bangladesh Delta Plan 2100 (BDP2100) goedgekeurd, dat mede mogelijk is gemaakt door Nederland. Positief is dat dit plan in het zuidwestelijk kustgebied reeds zeven van de 39 polders heeft aangewezen voor Tidal River Management. Deze methode is niet alleen een technische oplossing maar vindt, net als het Nederlandse poldermodel, haar oorsprong in de lokale sociale structuren die van oudsher nodig zijn om deltagebieden zoals Bangladesh en Nederland te beheren.
Daarmee heeft Bangladesh nu een mooie kans om maatschappelijke organisaties en inwoners actief te betrekken in de uitvoering van het nieuwe Delta Plan en zo ook de oude sociale structuren in ere te herstellen. Zo worden zij op de meest effectieve wijze in staat gesteld om zich aan klimaatverandering aan te passen. Met dit participatieve poldermodel kunnen Bangladesh en Nederland een voorbeeld zijn hoe de Global Commission on Adaptation straks te werk kan gaan bij het opstellen en uitvoeren van haar plannen voor klimaatadaptatie.
Jahin Shams Sakkhar is Program Development Specialist bij de onze partner Uttaran, Bangladesh
Melvin van der Veen is medewerker Waterbeheer & Klimaatadaptatie bij Both ENDS
Voor meer informatie
Lees meer over dit onderwerp
-
Externe link / 19 juni 2020
Vrije rivieren in Bangladesh: waterbeheer door lokale gemeenschappen (jaarverslag 2019)
Tidal River Management (TRM) is een methode voor waterbeheer die is gebaseerd op traditionele kennis van de deltagemeenschappen van Bangladesh. In 2019 heeft Uttaran ervoor helpen zorgen dat TRM door beleidsmakers werd erkend als oplossing tegen overstromingen, en dat ook de stem van jongeren en vrouwen werd gehoord.
-
Nieuws / 4 juli 2019
Bangladesh: Gemeenschappen voor vrije rivieren
De getijderivieren in het zuidwestelijke kustgebied van Bangladesh verdwenen toen de uiterwaarden in de jaren zeventig werden vervangen door polders Nederlandse stijl. De rivieren zijn inmiddels dichtgeslibd, dus blijft het water tussen de dijken staan tijdens het regenseizoen. De bodem raakt verzadigd met water en de gevolgen ervan worden met het jaar erger. Vooral de vrouwen hebben eronder te lijden, omdat de mannen tijdens het regenseizoen op zoek gaan naar tijdelijk werk in de stad. Uttaran is een NGO die zich inzet voor verandering van zowel het beleid als de praktijk.
-
Alternatief
De Negotiated Approach: inclusief en duurzaam watermanagement
De Negotiated Approach werkt van onderaf. Deze aanpak geeft gemeenschappen een stem bij het beheer van rivieren, waarborgt eerlijk en duurzaam gebruik van het water en voorkomt aantasting van kwetsbare ecosystemen.
-
Nieuws / 3 juli 2019
Kenia: netwerken voor een gezonde rivier
Door de vervuiling en waterschaarste zijn de bewoners langs de Athi-rivier in Kenia hardhandig geconfronteerd met het feit dat de gemeenschappen stroomopwaarts en stroomafwaarts op elkaar aangewezen zijn. Om de nietsontziende gevolgen voor het milieu en het levensonderhoud van de gemeenschappen het hoofd te bieden hebben maatschappelijke organisaties in het stroomgebied van de Athi besloten het Athi River Community Network (ARCN) op te richten.
-
Nieuws / 2 juli 2019
Indonesië: Het recht van vrouwen op water
De kwaliteit van het water in de Brantas, de grootste rivier van Oost-Java, gaat snel achteruit ten gevolge van industrieel en huishoudelijk afval. De vervuiling heeft een onevenredig grote impact op vrouwen. Toch is hun aandeel in de besluitvorming beperkt. ECOTON helpt daar verbetering in te brengen.
-
Video / 8 november 2019
Athi River Community Network
The Athi River Community Network is made up of communities who live along the Athi River watershed. Members of the Athi River Community Network promised to join forces with the Friends of Ondiri Wetland to ensure that this critical wetland is restored and conserved for the sake of current and future generations.
-
Dossier
Shifting Grounds: duurzaam waterbeheer in de Gangesdelta
In en rond de snel groeiende steden in de Gangesdelta in India en Bangladesh dreigen grote (grond)watertekorten. De Negotiated Approach moet een duurzame en eerlijke oplossing bieden.
-
Nieuws / 23 maart 2020
Vrouwen in Latijns-Amerika eisen hun recht op water op
Op veel plekken in Latijns-Amerika staat de toegang tot schoon water onder grote druk door overmatig gebruik en door vervuiling, vaak veroorzaakt door grootschalige landbouw of mijnbouw. De impact hiervan is groot, vooral op vrouwen. In maart, rond Internationale Vrouwendag op 8 maart en Wereld Waterdag op 22 maart, laten zij van zich horen en eisen ze hun recht op water op.
-
Nieuws / 16 augustus 2016
Kunst als verspreider van een boodschap: muziek uit de Pantanal
10 liedjes: dat is het resultaat van 450 km varen door de Pantanal gedurende 4 dagen met 36 mensen. Het project Pantanal Poética zocht en vond een nieuwe manier om de Pantanal te bekijken, een waardevol maar bedreigd natuurgebied op de grens van Brazilië, Bolivia en Paraguay.
-
Publicatie / 1 juli 2016
-
Externe link / 3 december 2014
Indonesia Water Community of Practice
The Indonesia Water Community of Practice (IndoWater CoP) was declared on December 3, 2014 by a group of Indonesian NGOs whose members felt very concerned about the poor management of Indonesia's water resources due to a lack of integrated planning on river basin management, community participation and law enforcement.
-
Video / 1 juli 2013
Getting control over natural resources: the Negotiated Approach
In this short movie we follow Indian professor Vijay Paranjpye, who has dedicated his life and work to finding ways of involving local communities in the management of natural resources such as water. What is the Negotiated Approach and what has been achieved so far? This film takes us to India and to Benin to show both results and possibilities.
-
Dossier
Global Alliance for Green and Gender Action (GAGGA)
GAGGA bundelt de krachten van de vrouwenrechten- en milieubewegingen om een wereld te realiseren waarin vrouwen toegang hebben tot hun rechten op water, voedselveiligheid en een schone, gezonde en veilige omgeving.
-
Nieuws / 8 maart 2019
Start campagne “We, women are water” op Internationale Vrouwendag
Tijdens de maand maart, ter gelegenheid van Internationale Vrouwendag (8 maart) en Wereld Waterdag (22 maart), voeren de Latijns-Amerikaanse partnerorganisaties van GAGGA een gezamenlijke campagne: "We, women are water".
-
Blog / 5 oktober 2018
ECOTON (of de achtbaan van Surabaya)
Door Marjolein van RijnVanaf het moment dat ik aankom in Surabaya beland ik de achtbaan die ECOTON heet. Ik kom langs om het werk van deze jarenlange Both ENDS-partner te leren kennen, en heb daarvoor krap drie dagen. Maar ECOTON doet veel, en alles tegelijk. Onvermoeibaar zetten ze zich dag én nacht in om de Brantas-rivier schoon te houden.
-
Nieuws / 26 september 2018
Nieuwe stuwdammen in Braziliaanse Pantanal voorlopig in de ban
Goed nieuws uit Brazilië! ANA, het nationale wateragentschap van Brazilië, geeft voorlopig geen vergunningen meer af voor de bouw van nieuwe stuwdammen in het Braziliaanse Paraguay-bassin dat deel uitmaakt van de Pantanal wetlands in Zuid-Amerika. De stop duurt tot minimaal mei 2020. Dan worden de uitkomsten gepubliceerd van het uitgebreide onderzoek naar de sociaaleconomische en milieugevolgen dat ANA in 2016 in gang gezet heeft.
-
Nieuws / 18 december 2017
Gemeenschappen dagen Guatemala voor de rechter vanwege waterrechten
Afgelopen maand heeft onze partnerorganisatie Utz Che' namens enkele gemeenschappen langs de rivier Madre Vieja een rechtszaak aangespannen tegen de Guatemalteekse staat. De gemeenschappen eisen onder andere dat hun recht op water gerespecteerd wordt en dat ze beschermd worden tegen watermisbruik en -vervuiling door grootschalige landbouw.
-
Publicatie / 21 april 2017
-
Publicatie / 19 april 2016
-
Nieuws / 19 mei 2020
Vrouwen uit de Nigerdelta roepen Shell op te stoppen met het vervuilen van hun lucht en water
De bewoners van de Nigerdelta zijn al tientallen jaren het slachtoffer van lucht- en watervervuiling door de activiteiten van Shell. Dit jaar heeft vrouwenorganisatie Kebetkache uit Nigeria Shell tijdens de aandeelhoudersvergadering ter verantwoording geroepen voor de gevolgen. Olielekkages moeten worden opgeruimd en het affakkelen van de vrijkomende gassen moet stoppen. Dit is inmiddels des te urgenter geworden door de COVID-pandemie. Schoon water is immers hard nodig om te voorkomen dat het virus zich verspreidt.