Suape, Brazilië: de steen in de vijver
Het succes van het werk van Both ENDS hangt vaak af van een lange adem. Dat geldt ook voor onze inspanningen in Suape, Brazilië. Deze week reist Wiert Wiertsema erheen om samen met collega-organisatie SOMO een nieuwe mijlpaal te ondersteunen. Zo’n dertig partijen uit verschillende staten van Brazilië, waaronder milieuorganisaties, advocaten en natuurlijk ook vertegenwoordigers van het Fórum Suape, komen er bij elkaar. De sociale beweging, die is ontstaan als antwoord op de desastreuze uitbreiding van de haven en industrialisatie in Suape, begint ook elders in Brazilië vorm te krijgen. Zo lijkt de saga van Suape een steen in de vijver van de milieupolitiek in Brazilië te worden.
Deze bijeenkomst is een belangrijke kickstart voor samenwerking tussen Braziliaanse maatschappelijke organisaties in vergelijkbare situaties. Both ENDS en SOMO zijn mede-organisatoren en mede-financiers van de workshop die tijdens de bijeenkomst wordt gegeven. Het zou goed kunnen dat ook afgevaardigden van het Nederlandse baggerbedrijf Van Oord, dat in Suape heeft gewerkt, aanwezig zijn.
Wat gebeurt er deze week in Suape?
Wiert Wiertsema: “Deze week gaan we informatie uitwisselen, over Suape en over vergelijkbare milieu- en mensenrechtenproblemen in Rio de Janeiro, en in de staten Rio Grande en Ceará. We informeren elkaar over de verantwoordelijkheid van bedrijven en investeerders, over richtlijnen van de VN voor bedrijven en mensenrechten, de regels van de OECD, en de private investeringstak van de Wereldbank, IFC. Daarna gaan we iedereen instrueren hoe verschillende klachtprocedures bij investeringsbanken en kredietverzekeraars werken. Dat gaan we ook oefenen.”
Wat is de stand van zaken in Suape?
“De olieraffinaderij van Petrobras in de haven van Suape is bijna klaar. Officieel zou deze raffinaderij begin 2015 operationeel moeten worden. De kosten zijn opgelopen tot 20 miljard US$, terwijl er oorspronkelijk slechts zo’n 2,5 miljard voor was berekend. Er blijkt veel vriendjespolitiek en corruptie ten grondslag te liggen aan deze enorme kostenexplosie. De huidige president Dilma Rousseff was de hoogste baas van Petrobras toen de aanbesteding van deze raffinaderij plaatsvond. Deze affaire hangt daarom als een enorme molensteen om haar nek bij de aankomende presidentsverkiezingen.
Aan de constructie van de raffinaderij hebben tienduizenden gastarbeiders uit andere delen van Brazilië gewerkt. Omdat het werk nu vrijwel klaar is zijn die ontslagen. Zoals zo vaak is er niet meteen ander werk in de regio. Kortom, er is nu een flink werklozenprobleem ontstaan in en rond Suape.”
En hoe staat het nu met van Oord?
“Hoewel de raffinaderij bijna klaar is, is het toch de vraag of die volgend jaar kan gaan draaien. Reden is dat het baggerwerk voor het toegangskanaal tot de haven van Suape niet door Van Oord is afgemaakt. De grote olietankers die worden verwacht kunnen nog niet gevuld met olie de haven binnenlopen. Daar is een schadeclaim van €40 miljoen euro uit voortgekomen. Van Oord gaat ervan uit dat er na de verkiezingen een nieuwe tender zal worden uitgeschreven om genoemde klus alsnog af te maken. De baggeraar wil graag weer meedingen omdat ze vinden dat zij de beste knowhow hebben. Op mijn vraag of de claim al is betaald was het antwoord nee. Dat is volgens Van Oord nu een zaak van de kredietverzekeraar Atradius DSB.”
Lees meer over de ontwikkelingen in Suape
Lees meer over dit onderwerp
-
Dossier /Gas in Mozambique
In 2011 werd in het noorden van Mozambique, in de kustprovincie Cabo Delgado, één van de grootste gasvoorraden ter wereld gevonden. Er wordt in totaal 25 miljard dollar geïnvesteerd om het gas te kunnen winnen. Tientallen multinationals en financiers zijn betrokken bij deze snelle ontwikkelingen. Voor mensen die in Cabo Delgado wonen is het heel moeilijk om enige invloed uit te oefenen op de plannen en activiteiten, terwijl zij de negatieve gevolgen ondervinden. Zij raken land kwijt door de komst van al deze bedrijven.
-
Dossier /Exportkredietverzekeringen: wie betaalt de rekening?
Both ENDS pleit bij de overheid voor het uitsluitend verlenen van exportkredietverzekeringen aan duurzame projecten die geen sociale- en milieuschade aanrichten in het land waar ze plaatsvinden.
-
Voor de pers / 2 december 2025Einde Nederlandse betrokkenheid bij controversieel gasproject in Mozambique in zicht na terugtrekking TotalEnergies uit Nederlandse verzekering
DEN HAAG/CABO DELGADO, 1 december 2025 - Vandaag heeft minister van Financiën Eelco Heinen bekendgemaakt dat TotalEnergies zich terugtrekt uit een Nederlandse exportkredietverzekering van $640 miljoen voor een controversieel gasproject in Mozambique. Ondanks dat de Nederlandse regering jarenlang om deze beslissing heen heeft gedraaid, is hiermee alsnog een deel van de Nederlandse betrokkenheid bij dit desastreuze project beëindigd.
-
Dossier /Inheemse gemeenschappen bedreigd door Barro Blanco-dam in Panama
De Barro Blanco-dam in Panama zet inheems land onder water, met financiering uit Nederland. Both ENDS maakt zich hard voor de naleving van de rechten van de inheemse gemeenschappen rond de dam.
-
Publicatie / 27 november 2025
-
Milieurechtvaardige praktijk /De Negotiated Approach: inclusief en duurzaam watermanagement
De Negotiated Approach werkt van onderaf. Deze aanpak geeft gemeenschappen een stem bij het beheer van rivieren, waarborgt eerlijk en duurzaam gebruik van het water en voorkomt aantasting van kwetsbare ecosystemen.
-
Nieuws / 27 november 2025Gemeenschappen en internationaal consortium presenteren gemeenschapsgeleid plan voor natuurgebaseerde adaptatie aan zeespiegelstijging in kustgebieden van Bangladesh
Lokale gemeenschappen in de zuidwestelijke kustregio van Bangladesh hebben -samen met een internationaal consortium waaronder Uttaran, CEGIS en Both ENDS- een door de gemeenschap geleid plan gepresenteerd om klimaatverandering en de versnellende zeespiegelstijging het hoofd te bieden via natuurgebaseerde adaptatie. The People’s Plan for Upscaling Ecosystem-Based Adaptation schetst een opschaalbare strategie, geworteld in lokaal eigenaarschap en generaties aan ervaringskennis. Centraal staat Community-Based Tidal River Management (CBTRM), een bewezen aanpak die wateroverlast vermindert, landophoging stimuleert en ecologisch evenwicht herstelt door samen te werken met natuurlijke getijden- en sedimentprocessen.
-
Dossier /Geen VIP-rechten voor multinationals: Kies voor mens en milieu!
Inheemse volken in Paraguay zien zich bij hun pogingen de grond van hun voorouders terug te vorderen, gedwarsboomd door Duitse investeerders. In Indonesië zijn Amerikaanse mijnbouwbedrijven erin geslaagd nieuwe wetgeving ongedaan te maken die bedoeld was om de economische ontwikkeling van het land te stimuleren en de bossen te beschermen. Dat is de impact die investeringsverdragen kunnen hebben op de ontwikkeling en rechten van de bevolking op sociaal, milieu- en economisch gebied. Waarom? Vooral vanwege zogenaamde 'Investor-to-State Dispute Settlement'-clausules die vaak zijn opgenomen in dit soort verdragen.
-
Blog / 25 november 2025COP30 laat zien waarom het afschaffen van ISDS essentieel is voor echte klimaatactie
In mijn interventie op COP30 sprak ik over één van die krachten: het systeem van investeerder-staatarbitrage (ISDS). Via ISDS kunnen fossiele bedrijven regeringen voor miljarden aanklagen wanneer zij bossen willen beschermen, emissies willen reguleren of een verantwoord fossiel afbouwpad uitstippelen. Alleen al in het Amazonegebied worden honderden olie- en gasprojecten nog steeds beschermd door ISDS-clausules. Dit verandert bosbescherming in een financieel risico en creëert klimaatfinanciering in omgekeerde richting.
-
Dossier /Wetlands without Borders
Via het Wetlands without Borders-programma zetten we ons in voor duurzaam en maatschappelijk verantwoord beheer van het wetlandsysteem La Plata Basin in Zuid-Amerika.
-
Publicatie / 17 november 2025
-
Milieurechtvaardige praktijk /Niet-houten bosproducten (NTFPs)
Ongeveer één op de zes mensen, met name vrouwen, is direct afhankelijk van bossen voor hun levens en levensonderhoud, en dan vooral met betrekking tot voedsel. Dit laat zien hoe belangrijk bossen en niet-houten bosproducten (Non-Timber Forest Products / NTFP's) zijn voor de veerkracht van gemeenschappen. Deze producten zijn voor hen een bron van voedsel, water en inkomsten, maar hebben ook een culturele en spirituele betekenis.
-
Brief / 14 november 2025
Letter: TPAC’s report “Final Judgement Detailed Research MTCS’’
A coalition of Malaysian and international NGOs has released a memorandum in response to the recent TPAC report on the Malaysian Timber Certification Scheme (MTCS). The organizations express serious concerns about the independence, quality, and credibility of the assessment carried out by the Timber Procurement Assessment Committee (TPAC).
-
Dossier /Handelsverdragen
Handelsverdragen hebben vaak niet alleen vergaande gevolgen voor de economie van een land, maar ook voor mens en milieu. Vooral de meest kwetsbare groepen zijn de dupe van internationale handelsverdragen.
-
Nieuws / 5 november 2025Nieuwe ISDS-claim tegen Nederland: Petrogas daagt de staat voor arbitragetribunaal over solidariteitsbijdrage en bronbelasting op royalty’s
SOMO en Both ENDS veroordelen scherp de nieuw aan het licht gekomen arbitragezaak die is aangespannen door Petrogas, een Omaans olie- en gasbedrijf dat twee gasvelden in de Nederlandse Noordzee exploiteert. Het bedrijf klaagt de Nederlandse staat aan op basis van de investor-state dispute settlement (ISDS) clausule in het bilaterale investeringsverdrag tussen Nederland en Oman.
-
Dossier /Communities Regreen the Sahel
In verschillende landen in de Sahel heeft de lokale bevolking uitgestrekte stukken land hersteld door dat wat spontaan uit de grond komt te verzorgen, en jonge gewassen en bomen te beschermen tegen vee en andere gevaren.
-
Dossier /Global Alliance for Green and Gender Action (GAGGA)
GAGGA bundelt de krachten van de vrouwenrechten- en milieubewegingen om een wereld te realiseren waarin vrouwen toegang hebben tot hun rechten op water, voedselveiligheid en een schone, gezonde en veilige omgeving.
-
Nieuws / 27 oktober 2025Nieuwe stap in het klachtenbeleid van FMO – maatschappelijke organisaties vragen om verdere versterking
Het vernieuwde klachtenbeleid van de ontwikkelingsbanken FMO, DEG en Proparco is een belangrijke stap vooruit. Organisaties die aan de consultatie deelnamen, erkennen de inspanningen om het mechanisme te verbeteren. Tegelijkertijd benadrukken zij dat er nog veel moet gebeuren om het beleid écht effectief, transparant en onafhankelijk te maken.
-
Nieuws / 23 oktober 2025TotalEnergies-investeerders opgelet: EACOP verslindt geld, natuur en bestaansmiddelen
Een nieuwe analyse toont aan dat de ontwikkelaars van de East African Crude Oil Pipeline (EACOP), onder leiding van het Franse TotalEnergies, vrijwel volledig gedwongen zijn het project zelf te financieren. De analyse, onderdeel van een nieuw Finance Risk Update van een coalitie van Afrikaanse en internationale maatschappelijke organisaties, laat zien dat de bedrijven hun plan hebben laten varen om 60% van de oplopende projectkosten via bankleningen te dekken. In plaats daarvan draaien zij nu zelf op voor bijna 90% van de totale kosten.
-
Publicatie / 16 oktober 2025
