Both ENDS bij COP29: pleiten voor genderrechtvaardige klimaatfinanciering

In mijn interventie op COP30 sprak ik over één van die krachten: het systeem van investeerder-staatarbitrage (ISDS). Via ISDS kunnen fossiele bedrijven regeringen voor miljarden aanklagen wanneer zij bossen willen beschermen, emissies willen reguleren of een verantwoord fossiel afbouwpad uitstippelen. Alleen al in het Amazonegebied worden honderden olie- en gasprojecten nog steeds beschermd door ISDS-clausules. Dit verandert bosbescherming in een financieel risico en creëert klimaatfinanciering in omgekeerde richting.

Op 23 september hebben de Europese Unie en Indonesië hun onderhandelingen over de EU-Indonesië Comprehensive Economic Partnership Agreement (CEPA) afgerond, een vrijhandelsovereenkomst tussen de EU en Indonesië. Both ENDS hekelt deze overeenkomst omdat deze de belangen van bedrijven boven die van lokale gemeenschappen en het milieu stelt.

In juni van dit jaar was onze collega Marius in Indonesië om onderzoek te doen naar de nikkelindustrie aldaar. Zie hier zijn (Engelstalige) fotoverslag. 

Het Women Environmental Programme Burkina Faso (WEP BF of WEP) is leidend in genderspecifieke klimaatsoplossingen, door de advocontwikkelingspositie rechtstreeks in de hand te leggen van boeren. "In Burkina Faso spelen vrouwen een cruciale rol in de landbouwproductie en het beheer van natuurlijke hulpbronnen, maar ze worden nog steeds geconfronteerd met systemische belemmeringen voor landeigenaarschap", legt een WEP-teamlid uit. "Ondanks de wettelijke bepalingen blijven diepgewortelde constitutionele normen de boventoon voeren, waardoor de toegang van vrouwen tot land beperkt blijft tot alleen het recht van de enkeling, dat bemiddeld moet worden door mannelijke familieleden."

Met het oog op milieutransfobie, een vorm van discriminatie waarbij transseksuelen en genderspecifieke groepen in hoge mate worden getroffen door milieuvervuiling, worden uitgesloten van klimaatmaatregelen, en worden gestigmatiseerd en uitgesloten door milieubewegingen, is de Grupo Orgulho, Liberdade e Dignidade (GOLD) een moedige en visionaire kracht voor verandering in Brazilië. Het hart van deze beweging is Débora Sabará, de leider van GOLD, een travesti-activist die veel moeite heeft gedaan om de perspectieven en behoeftes van LGBTIQAPN+ (Lesbian, Gay, Biseksueel, Trans, Interseksueel, Queer, Aseksueel, Panseksueel, Niet-binair en andere identititeiten), Inheemse en Afro-Braziliaanse gemeenschappen centraal te stellen in de discussie over klimaatrechtvaardigheid.

In Mozambique is land meer dan alleen grondgebied. Het is de basis van levensonderhoud, cultuur en autonomie voor veel gemeenschappen. Wanneer er bedrijven arriveren die grote stukken land opeisen voor mijnbouw, olie-exploratie of landbouw, staan de bewoners voor grote uitdagingen om hun rechten te doen gelden. De Landwet van Mozambique (1997) geeft gemeenschappen gebruikersrechten, wat ervoor zorgt dat ze land kunnen inzetten voor hun eigen levensonderhoud of culturele doelen.

Dit door FCDO gesteunde project, onderdeel van het GAGGA-programma, bracht zes door vrouwen geleide, community-based organisaties van over de hele wereld samen om te onderzoeken hoe zij omgaan met de gecombineerde uitdagingen van klimaatverandering, genderongelijkheid en conflict. Via een benadering van Feminist Participatory Action Research documenteerden de organisaties strategieën variërend van landrechten-activisme tot klimaatresistente landbouw. Daarbij werd zichtbaar hoe industrieën, militarisering en patriarchale systemen uitsluiting en onveiligheid in de hand werken. Hun bevindingen informeren inmiddels beleidsmakers en donoren over de noodzaak om leiderschap van vrouwen aan de basis beter te ondersteunen. In onderstaande Q&A deelt projectleider Tamara Mohr meer over het onderzoek, de belangrijkste inzichten en de bredere impact ervan.

Afgelopen week organiseerde GAGGA, de Global Alliance for Green and Gender Action, samen met FCAM en Mama Cash, en met Both ENDS als een van de alliantieleden, haar wereldwijde bijeenkomst in Indonesië. Het doel van deze bijeenkomst was om grensoverschrijdende samenwerking tussen bewegingen en regio’s te vieren en vooruit te kijken, met als doel het versterken van de collectieve kracht van gender-, klimaat- en milieurechtvaardigheidsbewegingen.