Both ENDS

Nieuws / 1 april 2022

Brandbrief vanwege mogelijke Nederlandse steun aan controversiële landaanwinning in de Filipijnen

Op 17 maart 2022 heeft een coalitie van tien Filipijnse en Nederlandse maatschappelijke organisaties – waaronder Both ENDS – een brandbrief gestuurd aan staatssecretaris van Financiën Marnix van Rij. Met de brief deden we een dringende oproep aan de staatssecretaris om het besluitvormingsproces ten aanzien van mogelijke Nederlandse steun aan de ontwikkeling van het New Manila International Airport (NMIA) project in de Filipijnen te herzien. De reactie vanuit het ministerie op onze brief is echter teleurstellend.

Op dit moment neemt de Nederlandse overheid – met Van Rij als hoofdverantwoordelijke op dit onderwerp - in overweging of zij een exportkredietverzekering (EKV) verstrekt aan Boskalis voor de landaanwinning voor dit project. De brandbrief volgde op recente aanwijzingen dat de besluitvorming rond deze beoordeling problematisch en on-transparant verloopt en bovendien onder externe druk wordt versneld.

Verzet tegen het NMIA project vanuit het maatschappelijk middenveld en de politiek

In december 2020 maakte het Nederlandse bedrijf Boskalis bekend voor 1,5 miljard dollar een landaanwinningsproject te gaan uitvoeren van ruim 2600 hectare voor de bouw van het NMIA in de omgeving van Bulacan in de baai van Manilla. De bouw van het NMIA is een zeer controversieel project, vanwege de negatieve impact die het heeft op mens en natuur. Honderden vissersgezinnen zijn al gedwongen om hun huizen te verlaten en nog eens duizenden vissers is de toegang tot hun visgronden ontzegd zonder dat deze gemeenschappen in overeenstemming met internationale afspraken betrokken zijn geweest in de besluitvorming of zijn gecompenseerd.

Het projectgebied bestaat uit unieke wetlands zoals mangrovebossen en wadden die een cruciaal leefgebied vormen voor verschillende beschermde trekvogels. De omgeving van Bulacan wordt bovendien aangemerkt als een gebied dat beschermd moet worden in het recentelijk door Nederland (!) gefinancierde Manila Bay Sustainable Development Masterplan. De Nederlandse inzet rondom het NMIA dreigt daardoor een pijnlijk voorbeeld van beleidsincoherentie te worden – en dat voor een land dat zich internationaal profileert als leider op het gebied van klimaatadaptatie.

Daarom verzet Both ENDS zich samen met Filipijnse en Nederlandse partnerorganisaties al sinds 2020 tegen dit project. Ook vanuit de Tweede Kamer zijn er zorgen. Zo zijn er op 27 augustus 2021 en 15 maart 2022 Kamervragen ingediend over de mogelijke Nederlandse steun aan dit project door Kamerleden Van Raan en Teunissen (PvdD).

Beoordelingsproces dreigt te bezwijken onder externe druk

Op 17 maart stuurden we staatssecretaris Van Rij een brandbrief in reactie op een aantal zorgelijke ontwikkelingen binnen het beoordelingsproces van de exportkredietverzekering door Atradius DSB. Zo worden de voorwaarden op het gebied van vermindering en compensatie van de milieu- en sociale impact, die aan Boskalis en de Filipijnse projecteigenaar (SMC) gesteld zullen worden, niet openbaar gemaakt. Dat betekent ook dat de gemeenschappen, om wie het in de eerste plaats gaat, geen inzicht hebben in de voorgestelde maatregelen die henzelf betreffen, ook niet als de EKV verstrekt wordt. Hierdoor wordt het voor gemeenschappen onmogelijk om te controleren of Boskalis en SMC zich houden aan de door Atradius DSB – namens de Nederlandse staat – gestelde voorwaarden. De betrokken bedrijven schenden hiermee internationale afspraken over transparantie in de besluitvorming rondom mega-projecten als het NMIA.

Daarnaast zijn er zorgelijke signalen dat, onder druk van SMC, het beoordelingsproces van Atradius DSB nu wordt afgeraffeld. Zo heeft Atradius DSB recentelijk een last-minute bezoek aan het projectgebied gebracht – hun enige bezoek tot nu toe – waarvoor gemeenschapsleiders en mensenrechtenorganisaties slechts enkele dagen de tijd kregen zich voor te bereiden. Belangrijke experts met kennis van de negatieve impact van het project hebben hierdoor niet met Atradius kunnen spreken. Deze slordige gang van zaken had simpelweg voorkomen kunnen worden door het bezoek met enkele weken uit te stellen en alle partijen de kans te geven zich tijdig voor te bereiden. Nu lijkt het belang van SMC, en daarmee Boskalis, boven die van lokale gemeenschappen te worden gesteld.

Teleurstellende reactie op onze brandbrief

De reactie op de brandbrief van een ambtenaar van het Ministerie van Financiën, die in plaats van de staatssecretaris reageerde, ging niet in op de zeer serieuze procesmatige en inhoudelijke bezwaren die sinds 2020 met betrokkenen zijn gedeeld. De brief deelde slechts mee dat een inhoudelijke reactie pas zal volgen nadat het besluit over de EKV al is genomen. Een zeer teleurstellende reactie. Daarbovenop komt nog dat ook de beantwoording van de Kamervragen over het verloop van het proces uitgesteld dreigt te worden tot na die beslissing.

Door het uitblijven van een inhoudelijke reactie zijn bovengenoemde zorgen bevestigd noch ontkend en blijven Filipijnse en Nederlandse mensenrechten- en natuurexperts in het duister tasten over het proces en de belangen die het proces vormgeven. Het is van groot belang dat de besluitvorming over deze exportsteun transparant verloopt, zodat de belangen van alle betrokkenen en van de natuur en het milieu, gewaarborgd worden.

Zie ook een recent opiniestuk in de Volkskrant dat door Both ENDS en andere Filipijnse en Nederlandse maatschappelijke organisaties is ingediend naar aanleiding van deze casus.

Voor meer informatie

Lees meer over dit onderwerp