Both ENDS

Dossier

Soja: handel in ontbossing

De groeiende vraag naar soja heeft negatieve gevolgen voor mens en milieu in Zuid-Amerika. Both ENDS wijst Nederlandse actoren in de soja-industrie op hun verantwoordelijkheid en werkt met partners aan duurzame en eerlijke alternatieven.

De wereldwijde vleesconsumptie neemt toe en daarmee ook de vraag naar soja, een eiwitrijk gewas dat voornamelijk wordt gebruikt als veevoer. Dit heeft echter desastreuze gevolgen voor mens, milieu en het klimaat. Om land vrij te maken voor sojateelt wordt, vooral in Zuid-Amerika, op grote schaal bos gekapt en natuur vernietigd. De broeikasgassen die daarbij vrijkomen, dragen bij aan klimaatverandering.

De sojateelt heeft bovendien schadelijke gevolgen voor lokale, vaak inheemse gemeenschappen. Zij raken het land en bos kwijt dat ze nodig hebben voor hun levensonderhoud. Overmatig gebruik van herbiciden leidt tot veel water- en luchtvervuiling en heeft grote gezondheidsrisico's, vooral voor vrouwen en kinderen.

Sojacoalitie: Nederlandse rol in sojahandel op de kaart

Al in de jaren '80 werd ook in Nederland langzaamaan duidelijk wat de consequenties waren van de grootschalige sojaproductie, én wat de rol van Nederland daarin is. Om gezamenlijk de negatieve gevolgen van de sojaproductie aan te pakken werkten Both ENDS met 15 andere organisaties van 2003 tot 2018 samen in de Nederlandse Sojacoalitie.

Via de Rotterdamse haven is Nederland een belangrijk doorvoerland van soja. Zo kwam in 2013 meer dan 8 miljoen ton soja ons land binnen, waarvan meer dan 7 miljoen ton weer werd geëxporteerd. De meeste soja die in Nederland blijft, wordt gebruikt als veevoer (meer cijfers zijn te vinden in de laatste Sojabarometer 2014 van de Sojacoalitie).

Duurzame soja in Nederland

Een van de speerpunten van de sojacoalitie was het promoten van duurzame sojateelt, bijvoorbeeld gecertificeerd door de Roundtable on Responsible Soy (RTRS). In 2011 sprak het Nederlandse bedrijfsleven af om toe te werken naar 100% duurzame soja-import in 2015. Het aandeel duurzame soja steeg daardoor van 7% in 2011 naar 34% in 2015. Het doel werd dus bij lange niet gehaald. Desondanks staat soja staat steeds hoger op de agenda.

Sinds 2018 maakt Both ENDS zich hard voor een ambitieus EU actieplan om door EU veroorzaakte ontbossing (door onder andere de import van soja en palmolie) tegen te gaan. Bovendien ijveren we voor de implementatie van de Amsterdam Declarations, waarin Nederland en 6 andere Europese landen de ambitie uitspreken voor ontbossingsvrije grondstoffen.

Infrastructuur voor soja: waterwegen en sojacorridor

Ook de infrastructuur die nodig is om al die soja (en andere grondstoffen) naar de afzetmarkt in vooral Europa te vervoeren, richt veel schade aan. Nieuwe wegen door bijvoorbeeld de Cerrado en de Amazone versnellen het proces van ontbossing, niet alleen voor sojaplantages maar ook voor houtkap, mijnbouw en andere economische activiteiten. En ook hierbij speelt Nederland een grote rol. Zo is Nederland betrokken bij de "Corredor Norte" oftewel de sojacorridor, een groot infrastructuurproject in het noorden van Brazilië dat bedoeld is om soja en andere grondstoffen sneller vanuit het binnenland (de Amazone) naar de havens te kunnen vervoeren. Both ENDS en partners roepen de Nederlandse regering dan ook op om bescherming van de Amazone vóór nationale handelsbelangen te zetten.

Ten zuiden van de Amazone wordt ook het wetlandgebied de Pantanal bedreigd door de sojateelt. Aanpassingen aan rivieren ten behoeve van een waterweg (de zogenoemde Hidrovía Paraná-Paraguay) om soja sneller en goedkoper te kunnen uitvoeren, berokkenen grote schade aan het ecosysteem en het leefgebied de mensen die van dit ecosysteem afhankelijk zijn. Ook in de Pantanal werkt Both ENDS al decennialang nauw samen met lokale partnerorganisaties en netwerken om deze plannen van tafel te krijgen en duurzame alternatieven te promoten.

Voor meer informatie

Lees meer over dit onderwerp