Both ENDS

Blog / 10 februari 2017

Honduras: Een rivier die vrij stroomt, maakt gelukkig

Afgelopen maand was ik op bezoek bij COPINH in Honduras. Ik logeer in het huis van COPINH, waar ik eerder geweest ben. Het is er veranderd.

De muren zijn beschilderd met kleurrijke plaatjes en er zijn verschillende altaren voor Berta Cáceres, hun in maart 2016 vermoorde voormalige leider. In plaats van een gammel hek, wordt het gebouw nu beschermd door een dikke muur met prikkeldraad erop. Overal hangen camera's.

 

Berta herdenking

Herdenkingsplek voor Berta Cáceres in het kantoor van COPINH

 

Ik heb een paar dagen de tijd om de mensen van COPINH te spreken en naar Rio Blanco te reizen, de gemeenschap waar de omstreden Agua Zarca-dam * gebouwd wordt.

 

Verzet bij de eik
In de vroege ochtend vertrek ik naar Rio Blanco. Bij aankomst zit er een grote groep mensen op ons te wachten bij 'de eik'. In 2013 blokkeerde de gemeenschap hier wekenlang de toegang tot de rivier, waardoor de dam nu vanaf de andere kant van de rivier wordt gebouwd. Vanaf de heuvel kijken we uit over de groene velden en de beboste heuvels. Tegen de eik heeft een van de ouderen van het dorp een altaar gemaakt voor Berta. Verschillende dorpsbewoners houden een speech.

 

de eik

Overleg onder de eik

 

De komst van de dam heeft tot veel onrust geleid in de gemeenschap, zoals Maria uitlegt: "Voordat het bedrijf kwam, was de gemeenschap zo mooi, zo dierbaar dat er geen gevaar was dat we onderweg gedood zouden worden, we konden buiten slapen." De moord op Berta heeft veel van de gemeenschapsbewoners nog meer gesterkt in hun overtuiging: "Berta verloor haar leven in de strijd voor ons territorium, voor het leven, zij is nu een bewaker van de rivier geworden." Lucio, een lokale leider, verwoordt goed de strijdbaarheid van de bewoners: "Het maakt ons niet uit als ze ons vermoorden, we zullen het er niet bij laten totdat we onze rechten hebben verdedigd. We zijn het oneens met welk plan zij [de banken] ook hebben, want zij zijn leugenaars."

 

"Een rivier die vrij stroomt, maakt het hart gelukkig"
Ik breng de middag en nacht door in Rio Blanco. Met een aantal jongens daal ik af naar de rivier, tijdens de wandeling zijn de jongens verlegen en stil. We zoeken verkoeling in de magische rivier en klauteren op een rots die er middenin ligt. Dan beginnen ze te vertellen, over hoe graag ze in de rivier zwemmen, over de goede maisoogst, over Berta, over alle internationale bezoekers die ze ontvangen hebben. Er wordt gelachen en we springen van de hogere rotsen. Als we ons weer hebben aangekleed en naar boven lopen, keert de stilte terug.

 

zwemmen

Zwemmen in de magische rivier


De Lenca zijn nauw verbonden met de natuur die hen omringt. Om te begrijpen wat de 'verdediging van het territorium' (la defensa del territorio) voor hen betekent, moet je in de rivier zwemmen, door de maisvelden struinen, de heldere sterrenhemel zien en met je blote voeten rituelen bij de oevers van het water bijwonen. Een van de oudere bewoners van het dorp legt me uit waarom hij strijdt tegen de dam: "Een rivier die vrij stroomt, maakt het hart gelukkig." Leg dat maar eens uit aan mensen die ontwikkeling alleen in economische zin, in termen van geld en winst, beschouwen.

 

COPINH en de strijd tegen het 'groene kapitalisme'
Terug in Intibuca, op het kantoor van COPINH, spreek ik met de dochter van Berta Caceres. Na de moord op haar moeder heeft Bertita (zij is vernoemd naar haar moeder) haar studie onderbroken om COPINH te ondersteunen. Bertita is opgegroeid met de strijd die haar moeder voerde, zoals eerder haar zus Laura ons al uitlegde. Het verlies van Berta is zwaar voor COPINH, het is een emotionele schok, ze zijn hun krachtige, inspirerende leider kwijt en tegelijkertijd is de internationale aandacht en druk enorm toegenomen. In de Hondurese media wordt COPINH voortdurend gecriminaliseerd en lokale leiders worden regelmatig bedreigd met de dood.


Rio Blanco is niet de enige plek die bedreigd wordt door een project. In het Lenca territorium zijn nog 49 concessies die zonder toestemming van de gemeenschappen zijn uitgegeven, bijna allemaal dammen en windmolenparken voor 'groene' stroom. Bertita legt uit dat COPINH dit ziet als het 'groene kapitalisme': "Bedekt door mooie woorden, gaat de uitbuiting, de landonteigening door, meer geavanceerd, beter uitgewerkt. Maar zolang onze rechten niet gerespecteerd worden, zolang onze stem niet gerespecteerd wordt kunnen ze al het mooie beloven wat ze willen: wij zullen geen projecten accepteren."

 

Het vertrouwen is weg
De strijd om de Agua Zarca-dam is een symbolische strijd. In januari 2016 zei Berta Cáceres tegen me: "Als we deze dam niet kunnen stoppen, dan kunnen we er geen enkele stoppen." En hoewel FMO nu op zoek is naar een verantwoordelijke manier om uit het project te stappen, legt Bertita me uit hoe moeilijk het voor COPINH is daarin te geloven: "Al in 2014 stuurden we brieven naar FMO, ze wisten wel wat er gebeurde en ze hebben nooit iets gedaan, totdat hun reputatie op het spel kwam te staan." Ook praat ik met Tomas Membreño, de opvolger van Berta als nieuwe coördinator van COPINH. Hij heeft een duidelijke boodschap aan FMO: "We willen dat ze hun tas inpakken en vertrekken, vandaag nog."

 

bouwwerkzaamheden

Bouwwerkzaamheden voor de dam aan de overkant van de rivier

 


 

* Over Berta Cáceres en de Agua Zarca-dam:
In maart 2016 werd in Honduras de mensenrechtenactiviste Berta Cáceres vermoord. Berta Cáceres was de coördinator van de inheemse organisatie COPINH en streed voor de rechten van de inheemse Lenca in Honduras. Een van de belangrijkste conflicten waarin Berta verwikkeld was gaat over een te bouwen dam in inheems territorium, waarin de Nederlandse ontwikkelingsbank FMO betrokken is, Agua Zarca.


FMO stapte in 2013 in het Agua Zarca project. Berta stuurde herhaaldelijk brieven om FMO te vragen eruit te stappen, omdat volgens haar inheemse rechten werden geschonden en het project niet ten goede kwam aan de lokale gemeenschappen. Na de moord op Berta schortte FMO haar investering in het project op. Intussen is FMO op zoek naar een verantwoordelijke manier om uit het project te stappen.


Het conflict rondom Agua Zarca is ingewikkeld. Er zijn ook lokale gemeenschappen die zeggen wel baat te hebben bij de komst van de dam. Vanaf de start van het project is de tegenstand tegen het project echter niet serieus genomen. In de Hondurese context van geweld, corruptie en straffeloosheid heeft dit geleid tot dit conflict, waarin de bedrijven, overheden en banken veel meer macht hebben dan de lokale gemeenschappen die hun rechten verdedigen. Both ENDS zet zich in voor deze mensen die hun rechten verdedigen en ondersteunt COPINH om FMO te beïnvloeden.

[terug naar boven]

 

Lees ook:

 

 

Lees meer over dit onderwerp