Blinde vlek voor Noordoost-Brazilië maakt lokale organisaties onmisbaar

De Covid19-crisis komt nu voor deze mensen dubbel hard aan. Net als in andere delen van Brazilië functioneert het lokale gezondheidssysteem slecht. De nationale overheid ontkent de ernst van de pandemie terwijl er iedere dag honderden, zo niet duizenden doden vallen. Omdat de weerbaarheid van lokale gemeenschappen om klappen op te vangen door de havenuitbreidingen al een stevige deuk had opgelopen, heerst in arme gebieden rond de haven van Suape nu complete chaos. Veel mensen hebben geen toegang tot schoon water en in dorpen en sloppenwijken ligt voedselschaarste op de loer.

Covid-19 treft niet iedereen in gelijke mate

Net als overal ter wereld treft de crisis ook rond Suape niet iedereen in gelijke mate. Ook hier zien we de uitwassen van structureel racisme; vooral de arme, zwarte gemeenschappen worden in de steek gelaten. De crisis laat ook een andere ongelijkheid duidelijk zien: vrouwen, die vanuit de vissersgemeenschappen van oudsher de schelpdierenmarkt domineren, zijn door de vervuiling hun bron van inkomsten kwijtgeraakt. Door de algehele malaise die de havenuitbreiding en de crisis veroorzaken, zijn zij ook steeds vaker slachtoffer van toenemend (huiselijk) geweld. Voor vrouwen wordt het alsmaar ingewikkelder om voor hun gezinnen te zorgen, terwijl dat nog steeds, zoals altijd, van ze wordt verwacht.

Bewonersgroepen zorgen voor noodhulp

Als reactie op de havenuitbreiding vormden bewoners belangengroepen om samen sterker te staan en op te komen voor hun rechten. Deze zelfde belangengroepen – vaak gevormd en geleid door zwarte vrouwen - hebben momenteel een andere belangrijke functie: ze helpen met heel beperkte financiële middelen noodhulp te verdelen en voedsel aan te kopen voor de meest schrijnende gevallen. Daarin worden ze gesteund door het Fórum Suape Espaço Socioambiental, een platform van gemeenschaps- en vrouwenorganisaties waarmee Both ENDS sinds 2013 samenwerkt. Naast de noodhulp is het Fórum een lokale informatiecampagne gestart om bewoners toegang tot informatie over Covid-19 te geven en om ze te leren zelf desinfectiemiddelen te maken.

Schenders van mensenrechten hebben vrij spel

Terwijl de bewonersgroepen proberen oplossingen te vinden in deze acute crisis, zet het havenbedrijf haar eigen plannen gewoon door. Nu er – vanwege Covid-19 - weinig aandacht is voor de schendingen van de rechten van de lokale bevolking, kunnen de bewapende particuliere bewakingsdiensten van de haven ongestoord hun gang gaan. Fysiek geweld en intimidatie tegen plaatselijke bewoners behoren tot hun dagelijkse praktijk. De dialoog tussen de bewoners en de haven, die essentieel is voor de toekomst van de gemeenschappen in het gebied, staat intussen bijna stil. De Covid-crisis dreigt de lokale bewoners dus op een dubbele achterstand te zetten; de vernietiging van het gebied waar ze wonen en van leven gaat door, terwijl de gespreksruimte die ze hadden afgedwongen om dat te voorkomen, als sneeuw voor de zon verdwijnt.

De vloek van arme gebieden in minder arme landen

Suape toont de harde realiteit van mensen die in de armere gebieden van minder arme landen wonen; juist in deze gebieden vinden onder het mom van 'ontwikkeling' grootschalige investeringen plaats die de bestaanszekerheid van de lokale bevolking aantasten. Juist in deze gebieden is weinig financiering beschikbaar voor de bestrijding van armoede, terwijl ook hier de nood hoog is. De gemeenschappen rond Suape moeten het stellen zonder overheidssteun en zonder financiering van traditionele hulporganisaties. Organisaties als Fórum Suape Espaço Socioambiental zijn dan ook broodnodig en hebben dringend behoefte aan meer financiering en verscherpte internationale aandacht voor de gang van zaken in dit soort gebieden. Want onder de vlag van modernisering en ontwikkeling zijn mensenrechtenschendingen en natuurvernietiging daar nu, tijdens deze crisis, meer dan ooit aan de orde van de dag.