Weg met de Griekse schuld!

Hoe hoog is de Griekse schuld eigenlijk?
"Het Griekse schuldverlichtingsprogramma begon in 2010, toen Griekenlands schuld een bedrag had bereikt van €310 miljard, dat gelijk stond aan 133% van haar Bruto National Product (BNP). Vandaag de dag heeft Griekenland nog steeds €317 miljard schuld, waarvan 78% is verschuldigd aan de "Troika" van het IMF, de EU en de Europese Centrale Bank (ECB)."

Maar hoe zit het dan met de schuldverlichting?
"De schuldverlichting is vooral verstrekt aan de Europese financiële sector. Minder dan 10% van het schuldverlichtingsgeld is bij de Griekse bevolking terecht gekomen, terwijl 90% van de leningen wordt gebruikt om de Europese financiële instellingen te helpen die teveel hadden geïnvesteerd in Griekse schuld, zoals Europese banken, hedge fondsen, pensioenfondsen en andere investeerders."

Wat is het effect geweest van de Griekse schuldencrisis en de voorwaarden voor schuldverlichting?
"De voortdurende schuldencrisis en bezuinigingseisen die Griekenland zijn opgelegd in ruil voor schuldverlichtingsleningen hebben de Griekse economie en samenleving geruïneerd. Bezuinigingen hebben geleid tot een enorme daling van lonen in de overheidssector, het verlies van banen, en de verlaging van pensioenen en primaire voorzieningen zoals gezondheidszorg. Miljoenen Grieken zijn in armoede gestort als gevolg van de crisis, de basisbehoeften worden nu grotendeels verzorgd door solidariteitsnetwerken. De werkloosheid in Griekenland is gestegen tot meer dan 25%, en bijna 2 op de 3 jonge mensen zitten zonder werk."

Komen schuldencrises vaak voor?
"Het aantal schuldencrises is dramatisch toegenomen sinds regeringen in de 70-er jaren de regels voor het mondiaal financieel systeem hebben versoepeld. Tussen 1941 en 1970 hebben regeringen maar zes keer verzuimd hun schulden te betalen, tussen 1971 en 2004 was dat al 129 keer! De schuldencrises in de 80-er en 90-er jaren en de bezuinigingsvoorwaarden die werden opgelegd door het IMF en de Wereldbank in ruil voor schuldverlichtingsleningen, veroorzaakten twee of meer 'verloren ontwikkelingsdecennia' in het mondiale Zuiden. Tussen 1980 en 1990 nam het aantal mensen dat in armoede leeft in Latijns Amerika toe van 144 miljoen naar 211 miljoen. In Afrika groeide het aantal mensen dat in extreme armoede leeft – van minder dan $ 1,25 per dag dus – van 205 miljoen in 1981 tot 330 miljoen in 1993."

Both ENDS en schuldencampagnes
"Jarenlang is door internationale schuldencampagnes gepleit voor schuldenkwijtschelding als effectieve vorm van ontwikkelingssamenwerking die er voor zorgt dat arme landen beter in duurzame ontwikkeling kunnen investeren in plaats van steeds maar weer rente en aflossingen van nieuwe leningen te moeten betalen. Both ENDS is onderdeel van Jubilee Nederland en daarmee hebben we die campagnes altijd ondersteund."

Werkt schuldenkwijtschelding?
"Als resultaat van het wereldwijde protest en die anti-schuldcampagnes, werd in het begin van deze eeuw zo'n $130 miljard aan schulden kwijtgescholden voor 36 landen, vooral in sub-Sahara Afrika. Dat werd gedaan via het zogenaamde 'HIPC initiatief' voor landen met grote schuldenproblemen. Dat heeft elk jaar miljarden dollars bespaard en er bovendien toe geleid dat natuurlijke hulpbronnen beter worden beschermd en miljoenen meer mensen toegang hadden tot gezondheidszorg en onderwijs. Dus het werkt wel degelijk!"

Maar wat is er dan misgegaan?
"Helaas konden niet alle landen die schuldverlichting nodig hadden, profiteren van het HIPC initiatief. En ook deze schuldenkwijtschelding ging weer gepaard met allerlei hinderlijke en voor ontwikkelingslanden zeer nadelige voorwaarden. Ook Nederland heeft altijd het HIPC inclusief die voorwaarden beschouwd als de internationale norm. Die HIPC-voorwaarden werden vooral door de schuldeisers – met name de rijke landen, die goed vertegenwoordigd zijn in het IMF en de Wereldbank – geformuleerd en opgesteld. Ontwikkelingslanden moesten wel meedoen, maar hun stem woog duidelijk minder zwaar. Zij kregen te weinig middelen om de in- en uitstroom van kapitaal te bewaken. Mede daardoor is de dreiging van nieuwe schulden nooit helemaal verdwenen."

Wat moet er nu gebeuren en wat moet Nederland doen?
"Wat Griekenland momenteel overkomt kan ontwikkelingslanden evengoed treffen. Dat is een van de redenen dat we eerlijke nieuwe regels nodig hebben in VN-verband om snel en eerlijk op schuldencrises te kunnen reageren. Op initiatief van veel ontwikkelingslanden is begin 2015 een VN Comité in het leven geroepen om zulke regels op te stellen, maar de EU en de VS boycotten de zittingen hiervan tot nu toe. Nederland zou aan die boycot een einde moeten maken en samen met ontwikkelingslanden gaan werken aan een eerlijk internationaal systeem dat ervoor zorgdraagt dat de sterkste schouders ook de grootste bijdrage gaan leveren aan het oplossen en voorkomen van schuldenproblemen."

Zie voor meer informatie over de internationale campagne om de Griekse schuld kwijt te schelden: Cancelgreekdebt.org

Zie ook het opiniestuk in de Volkskrant van zaterdag 4 juli 2015, van SOMO, Both ENDS en TNI .