Grote schade na overstromingen door Barro Blanco-dam

De inheemse Ngäbe-Buglé verzetten zich al jarenlang tegen de bouw van Barro Blanco, maar helaas zonder succes. Door het sluiten van de dam in mei 2016, bedoeld als test, steeg het waterpeil van het reservoir tot 103 meter en kwamen grote stukken land van de inheemse gemeenschappen onder water te staan. Both ENDS-collega Anna van Ojik bracht eind maart een bezoek aan de gemeenschap Kiad om te onderzoeken hoe we dit langlopende conflict op kunnen lossen.

Materiële en immateriële schade
Enkele huizen, cacaoplantages en moestuinen zijn door het water verzwolgen, een deel van de voedselbossen van de Ngäbe is dood. De oever van de rivier is nauwelijks nog bereikbaar door de modder en het water is niet meer geschikt om te drinken, mee te koken of te wassen. De bewoners zijn nu afhankelijk van een dun straaltje water uit een provisorisch aangelegde buis.

Minstens even erg is de immateriële schade voor de inheemse Ngäbe, vooral rond Kiad, het culturele centrum van de Ngäbe. Hier bevindt zich de enige school waar het schrift van de Ngäbe-taal wordt onderwezen. Doordat voetpaden tussen de gemeenschappen niet meer begaanbaar zijn, kunnen veel kinderen niet meer naar deze school. Daarnaast is een begraafplaats ondergelopen en staan de eeuwenoude rotstekeningen van de voorouders van de Ngäbe-Buglé nu onder water.
(zie ook de foto's onderaan dit bericht)

Moeizaam overleg
De gemeenschappen, verenigd in de 'Movimiento 10 de abril' (M10), zoeken ondertussen naar manieren om invloed uit te oefenen op het project, dat hen tenslotte direct raakt. M10 heeft daarvoor een tegenvoorstel gedaan aan de Panamese overheid, dat uitgaat van een waterpeil van maximaal 80 meter. Zo zal in ieder geval geen land meer binnen hun inheemse territorium, de comarca, overstromen. Zij zijn hierover nu in gesprek.

Verder verloopt de dialoog tussen de inheemse Ngäbe en de overheid slecht. De overheid probeert tot een akkoord te komen met het inheemse Ngäbe-Buglé congres en onderhandelt daarvoor met het bestuur van dit congres, dat echter door datzelfde congres eind maart is afgezet vanwege onenigheid over mijnbouwconcessies. De kans is dan ook klein dat het congres het akkoord, dat mogelijk al deze week wordt voorgelegd, zal steunen.

Alle nationale juridische wegen om de dam tegen te houden zijn inmiddels uitgeput. De gemeenschappen hebben hun hoop nu gevestigd op de Inter-Amerikaanse Commissie voor de Mensenrechten (IACHR). Met steun van Both ENDS zijn vertegenwoordigers van M10 en partnerorganisatie ACD naar Washington gereisd voor een hoorzitting over mensenrechten in Panama. De uitkomst hiervan is in ieder geval een kleine stap vooruit: de overheid moet beter overleggen met de gemeenschappen en moet het bewijs daarvoor aan de IACHR voorleggen. 4 april was het eerste overleg, waarbij ook M10 aanwezig was.

FMO mag misstanden niet accepteren
Ook al is Both ENDS al jaren nauw betrokken bij de zaak Barro Blanco en onderhouden we nauwe contacten met onze lokale partnerorganisaties M10 en ACD, bleek toch dat er veel is waar je op afstand niet achter komt. De Nederlandse ontwikkelingsbank FMO, die het gebied al lange tijd niet bezocht heeft, heeft daardoor geen duidelijk zicht op de zaak. Both ENDS heeft FMO inmiddels op de hoogte gesteld van de laatste ontwikkelingen in Panama.

FMO moet nu duidelijk laten zien dat zij de mensenrechtenschendingen door haar klant GENISA, het bedrijf dat de dam bouwt, niet accepteert. Ook kan FMO zich niet langer verschuilen achter de dialoog tussen overheid en gemeenschappen, nu is gebleken dat dat niet bepaald soepel verloopt. FMO zou een bezoek moeten brengen aan de getroffen gemeenschappen en de mensenrechtenschendingen die daar hebben plaatsgevonden erkennen. Ook moet FMO van haar klant GENISA eisen het project stil te leggen totdat de gemeenschappen op de juiste manier zijn geconsulteerd en gecompenseerd.

 

Lees ook:

• 23 maart 2017, Global Sisters Report: Washington hearing is activists' last hope in battle over Panama dam (Engels)
• 23 maart 2017: A wall in their river: Flooded Ngäbe communities continue to fight dam (Engels)
• 30 augustus 2016: Grote zorgen over nieuwe ontwikkelingen Barro Blanco
• 2 juni 2016: Inheems land onder water door illegaal sluiten Barro Blancodam
• 1 juni 2015: FMO handelt in strijd met eigen richtlijnen bij bouw Barro Blanco dam
• 18 mei 2015: FMO drong aan op voortzetten bouw omstreden Barro Blanco-dam
• 6 mei 2015: Bouw Barro Blanco dam wordt hervat
• 11 februari 2015: Bouw Barro Blanco dam eindelijk stilgelegd
• Ons achtergrondverhaal over Barro Blanco

 

Foto's uit Kiad

 

De Barro Blanco-dam

 

Door de dode bomen is duidelijk te zien tot waar het water stond. Het water is nu weer iets gezakt, maar de schade is enorm. In de plannen van de dam kan het water zelfs nog verder stijgen.

 

De cacaoplantages van de bewoners van Kiad zijn verwoest door het water. In de bomen hangen nog vruchten.

 

Dit zijn de overblijfselen van een door het water verzwolgen huis. Er resten slechts een paar palen.

 

Het water kwam tot aan dit huis. De bewoners hebben het huis moeten verlaten door de overstromingen.

 

Deze provisorisch aangelegde buis is nu de enige drinkwatervoorziening van de bewoners van Kiad. Voorheen gebruikten ze het water van de rivier, maar dat is door het sluiten van de damsluizen onbruikbaar geworden.

 

Manolo met zijn jongste kleinkind. 50 jaar geleden bedacht de ongeletterde Manolo het schrift van de Ngäbe-taal en richtte hij deze school op in Kiad. Het is de enige school waar dit schrift wordt onderwezen. Kinderen uit andere gemeenschappen kunnen de school nu niet meer bereiken door de overstromingen.

 

Door Manolo gemaakt lesboekje in het schrift van de Ngäbe-taal.

 

De school wordt ook gebruikt als vergaderruimte. Sprekers delen hun inzichten vaak liggend in de hangmat.

 

Het topje van de steen, waarop eeuwenoude rotstekeningen (pyrogliefen) van de voorouders van de Ngäbe staan (of stonden), steekt nog net boven het water uit.

 

terug naar boven