De palmoliedroom: te mooi om waar te zijn
In 2005 benaderde een palmoliebedrijf de inwoners van het dorpje Kiungkang in West-Kalimantan, Indonesie. Ze boden aan om hun boerderijtjes om te vormen tot kleine oliepalmbedrijfjes. Veel boeren stemden in vanwege de hoge maandinkomens die het bedrijf hen voorspiegelde. Helaas blijkt deze palmoliedroom niet meer te zijn dan een illusie.
In Kiungkang boodt het palmoliebedrijf dat een concessie heeft rond het dorp, PT SML, de boeren aan hun hele land te beplanten met oliepalmen. Het bedrijf voegt vervolgens 80% van het land aan zijn eigen plantage toe. De overige 20% wordt onderhouden door de boer, die zijn oliepalmvruchten vervolgens aan het bedrijf verkoopt. Afhankelijk van de omvang van hun kleinbedrijf, zouden de boeren daarmee zo'n 9 miljoen Roepies (± € 600) per maand kunnen verdienen, bijna twee keer het gemiddelde inkomen in Indonesië. Een aantrekkelijk vooruitzicht!
Kleinbedrijf in palmolie: niet genoeg om van te leven
Maar toen Both ENDS-medewerkers Roos Nijpels en Michael Rice het dorp bezochten met onze partnerorganisatie Link-AR Borneo, vertelden de boeren een heel ander verhaal: de boeren waren verplicht hun oliepalmvruchten te verkopen aan PT SML tegen tarieven die door het bedrijf werden vastgesteld. Ze moesten onnodige leningen met hoge rentes bij PT SML afsluiten voor de aanplant van oliepalmen op hun grond. De boeren waren ook verplicht om kunstmest en pesticiden van het bedrijf te kopen, te betalen voor het vervoeren van hun palmvruchten naar de verwerkingsfabriek, en maandelijks "managementkosten" af te dragen.
Het bedrijf trekt deze 'kosten' af van het inkomen van de boeren. Uiteindelijk krijgen de meeste boeren slechts een fractie - vaak niet meer dan 10% - van wat hen oorspronkelijk beloofd werd: een bedrag ver onder het gemiddelde inkomen en zelfs onder de armoedegrens. De impact op hun levensonderhoud is dramatisch. Sommige boeren zijn gedwongen om op de plantage van het bedrijf te werken, omdat hun kleinbedrijf niet genoeg inkomen biedt om hun gezinnen te voeden, zeker nu ze geen voedsel meer kunnen verbouwen op hun eigen grond, die beplant is met oliepalmen.
Milieueffecten van palmolieplantages
Maar de gevolgen zijn niet alleen financieel. De dorpelingen lieten Roos en Michael de lege percelen zien die vroeger rijstvelden waren. Deze zijn verlaten sinds het water opraakte en pesticiden en meststoffen het land te veel verontreinigden om voedsel te verbouwen. In een deel van Kiungkang is het water niet meer veilig om te drinken of mee te wassen.
Boer en lid van de dorpsraad Abang vertelt in deze korte video over de gevolgen van palmolie in zijn dorp:
Hoewel er in het dorp onenigheid is over wat er gedaan moet worden, is men het erover eens dat de komst van het palmoliebedrijf het leven van de dorpelingen ingrijpend heeft veranderd. Veel bewoners zijn echter bang om tegen het bedrijf te protesteren, omdat ze nu afhankelijk zijn van werk op de palmolieplantage en het zich niet kunnen veroorloven hun banen te verliezen. De overheid helpt hen niet; de brieven waarmee zij hun volksvertegenwoordigers informeerden over de problemen die de oliepalmplantage veroorzaakt, zijn jarenlang genegeerd.
Zoeken naar oplossingen
Both ENDS en Link-AR Borneo onderzoeken nu of RSPO's klachtenmechanisme uitkomst biedt. Hoewel PT SML geen lid is van de RSPO (Round Table on Sustainable Palm Oil), leveren ze naar verluid wel aan RSPO-lid Wilmar International, 's werelds grootste palmolieproducent en een belangrijke leverancier aan bedrijven zoals Unilever. Deze leveringsketen is niet altijd eenvoudig te verifiëren. Daarom is het belangrijk dat lokale organisaties zoals Link-AR Borneo gemeenschappen ondersteunen in het zoeken naar mogelijkheden om hun zorgen en problemen kenbaar te maken.
In Kiungkang helpt Link-AR Borneo bovendien de kleinbedrijven om hun afspraken met PT SML te doorgronden en te beoordelen of er mogelijkheden zijn voor het heronderhandelen of beëindigen van de afspraken. De boeren worden door PT SML vaak onwetend gehouden over de aard van hun relatie met het palmoliebedrijf en over hun mogelijkheden.
Alternatieve inkomstenbronnen
Tegelijkertijd is het belangrijk om alternatieve manieren van levensonderhoud te bieden die de afhankelijkheid van palmolie verkleinen. Daarom ondersteunen Link-AR Borneo en Both ENDS de economische veerkracht van plattelandsgemeenschappen, door de handel in niet-houten bosproducten (Non-Timber Forest Products, NTFPs) te promoten.
We doen dit via het NTFP-uitwisselingsprogramma en ons Rich Forests-initiatief, die de noodzaak van gemeenschapsopbouw en empowerment, met name voor vrouwen, benadrukken om de rol van alternatieve, duurzame economieën voor plattelands- en bosbouwgemeenschappen te versterken. Tegelijkertijd werkt Both ENDS samen met lokale organisaties om ervoor te zorgen dat de bosgebieden waaruit de NTFPs afkomstig zijn op duurzame wijze beschermd, behouden en beheerd worden.
De problemen rond palmolie in foto's
Verlaten rijstveld tussen de oliepalmen
Chemicaliën van de plantage hebben het water vervuild
De rekening van een palmolie-kleinbedrijf. Van de ruim 1,1 miljoen roepia aan bruto-inkomen (pendapatan kotor) die hij zou moeten krijgen in twee fasen, blijft na aftrek van alle kosten netto (pendapatan bersih) slechts 113 duizend roepia (ca. € 7,50) over
De oplossingen in foto's: NTFPs
handgevlochten producten
wilde honing oogsten hoog in de boom (l) en de 'imker' met zijn oogst op de boot (r)
wilde honing
Lees meer over dit onderwerp
-
Dossier /Strijden voor verbeteringen in de productie van palmolie
De productie van palmolie leidt wereldwijd tot sociale en milieuproblemen. Both ENDS werkt aan een eerlijkere en duurzamere palmoliesector en zet zich in voor alternatieven voor palmolie.
-
Milieurechtvaardige praktijk /De Negotiated Approach: inclusief en duurzaam watermanagement
De Negotiated Approach werkt van onderaf. Deze aanpak geeft gemeenschappen een stem bij het beheer van rivieren, waarborgt eerlijk en duurzaam gebruik van het water en voorkomt aantasting van kwetsbare ecosystemen.
-
Dossier /Geen VIP-rechten voor multinationals: Kies voor mens en milieu!
Inheemse volken in Paraguay zien zich bij hun pogingen de grond van hun voorouders terug te vorderen, gedwarsboomd door Duitse investeerders. In Indonesië zijn Amerikaanse mijnbouwbedrijven erin geslaagd nieuwe wetgeving ongedaan te maken die bedoeld was om de economische ontwikkeling van het land te stimuleren en de bossen te beschermen. Dat is de impact die investeringsverdragen kunnen hebben op de ontwikkeling en rechten van de bevolking op sociaal, milieu- en economisch gebied. Waarom? Vooral vanwege zogenaamde 'Investor-to-State Dispute Settlement'-clausules die vaak zijn opgenomen in dit soort verdragen.
-
Dossier /Wetlands without Borders
Via het Wetlands without Borders-programma zetten we ons in voor duurzaam en maatschappelijk verantwoord beheer van het wetlandsysteem La Plata Basin in Zuid-Amerika.
-
Milieurechtvaardige praktijk /Niet-houten bosproducten (NTFPs)
Ongeveer één op de zes mensen, met name vrouwen, is direct afhankelijk van bossen voor hun levens en levensonderhoud, en dan vooral met betrekking tot voedsel. Dit laat zien hoe belangrijk bossen en niet-houten bosproducten (Non-Timber Forest Products / NTFP's) zijn voor de veerkracht van gemeenschappen. Deze producten zijn voor hen een bron van voedsel, water en inkomsten, maar hebben ook een culturele en spirituele betekenis.
-
Brief / 14 november 2025
Letter: TPAC’s report “Final Judgement Detailed Research MTCS’’
A coalition of Malaysian and international NGOs has released a memorandum in response to the recent TPAC report on the Malaysian Timber Certification Scheme (MTCS). The organizations express serious concerns about the independence, quality, and credibility of the assessment carried out by the Timber Procurement Assessment Committee (TPAC).
-
Dossier /Communities Regreen the Sahel
In verschillende landen in de Sahel heeft de lokale bevolking uitgestrekte stukken land hersteld door dat wat spontaan uit de grond komt te verzorgen, en jonge gewassen en bomen te beschermen tegen vee en andere gevaren.
-
Dossier /Global Alliance for Green and Gender Action (GAGGA)
GAGGA bundelt de krachten van de vrouwenrechten- en milieubewegingen om een wereld te realiseren waarin vrouwen toegang hebben tot hun rechten op water, voedselveiligheid en een schone, gezonde en veilige omgeving.
-
Publicatie / 16 oktober 2025
-
Dossier /Versterken van milieurechtvaardige praktijken
Lokale gemeenschappen hebben dankzij hun nauwe band met hun leefomgeving vaak de beste ideeën voor een duurzaam gebruik en beheer van land, water en bossen. Deze milieurechtvaardige praktijken en processen herstellen ecosystemen en bestrijden klimaatverandering. Ze zijn daarmee essentieel voor het oplossen van de verschillende crisissen in de wereld, maar krijgen niet genoeg financiële en politieke steun.
-
Nieuws / 22 september 2025EU-Indonesië handelsakkoord bedreigt gemeenschappen en milieu
Op 23 september hebben de Europese Unie en Indonesië hun onderhandelingen over de EU-Indonesië Comprehensive Economic Partnership Agreement (CEPA) afgerond, een vrijhandelsovereenkomst tussen de EU en Indonesië. Both ENDS hekelt deze overeenkomst omdat deze de belangen van bedrijven boven die van lokale gemeenschappen en het milieu stelt.
-
Dossier /Soja: handel in ontbossing
De groeiende vraag naar soja heeft negatieve gevolgen voor mens en milieu in Zuid-Amerika. Both ENDS wijst Nederlandse actoren in de soja-industrie op hun verantwoordelijkheid en werkt met partners aan duurzame en eerlijke alternatieven.
-
Nieuws / 9 september 2025Vereenvoudiging mag geen verzwakking betekenen: waarom de EUDR en andere milieuwetgeving sterk moeten blijven
Both ENDS waarschuwt dat het huidige debat over de “vereenvoudiging” van EU-milieuwetgeving geen excuus mag worden om broodnodige waarborgen te verzwakken of uit te stellen. In eerdere bijdragen aan de totstandkoming van de EU-verordening ontbossingsvrije producten (EUDR) bracht Both ENDS de stemmen van lokale en inheemse, bosafhankelijke gemeenschappen over, die de EU herhaaldelijk opriepen verantwoordelijkheid te nemen voor de grootschalige ontbossing die samenhangt met Europese import. Zij benadrukten hoe ontbossing de biodiversiteit vernietigt, klimaatstabiliteit ondermijnt en hun rechten, bestaansmiddelen en culturen aantast.
-
Blog / 12 augustus 2025Nikkelwinning voor de energietransitie: wie legt verantwoording af voor de schade?
Door Marius TroostIn juni van dit jaar was onze collega Marius in Indonesië om onderzoek te doen naar de nikkelindustrie aldaar. Zie hier zijn (Engelstalige) fotoverslag.
-
Dossier /Fair Green and Global Alliance (FGG)
Samen met maatschappelijke organisaties van over de hele wereld werkt de FGG Alliantie aan sociaal rechtvaardige, inclusieve en ecologisch duurzame samenlevingen in Nederland en het Zuiden.
-
Milieurechtvaardige praktijk /Analog Forestry
Analog forestry is een vernieuwende aanpak voor het ecologisch herstel van gedegradeerd land. Natuurlijke bossen worden gebruikt als voorbeeld voor ecologisch duurzame landschappen, die bijdragen aan de maatschappelijke en economische behoeftes van lokale gemeenschappen.
-
Blog / 3 juni 2025Een voedselbos als inspirerende oase tussen bespoten akkers
Door Marjolein van RijnOnlangs waren we met een groep collega's in het voedselbos Ketelbroek, een project van Voedselbos-pionier Wouter van Eck en onze eigen Pieter Jansen. Wat een prachtige plek! Gelegen tussen akkers met raaigras, bieten of aardappels, is het Voedselbos een groene oase. Het gezang van de vogels is alom aanwezig en er zoemt en fladdert van alles rond. Ook hazen, dassen, vossen en wilde zwijnen komen er regelmatig op bezoek. En niet te vergeten: bevers.
-
Dossier /Inclusieve wegen naar duurzaam en gezond voedsel voor iedereen
Overal ter wereld produceren kleinschalige boerinnen en boeren voedsel op een duurzame en inclusieve manier. Ze werken samen met de natuur en met elkaar, en voorzien hun gezinnen en gemeenschappen van voldoende en gezond voedsel. Deze manier van produceren staat echter overal onder druk door grootschalige landbouw en het wereldwijd dominante industriële voedselsysteem. Samen met onze partners
probeert Both ENDS het tij te keren ten gunste van duurzame, lokale praktijken die meestal 'agro-ecologisch' of 'natuurinclusief' worden genoemd. Waarom onze
focus daarop? Agro-ecologische praktijken zijn klimaatbestendig, inclusief en vergroten de mogelijkheden voor gemeenschappen overal ter wereld om duurzaam in hun voedsel te voorzien. -
Nieuws / 21 maart 2025Koninklijk paar bezoekt Thogoto Forest: groene oase aan de rand van Nairobi
Koning Willem-Alexander en Koningin Máxima hebben afgelopen dinsdag een bezoek gebracht aan het Thogoto Forest, als onderdeel van hun staatsbezoek aan Kenia. Ze hebben er kunnen zien wat de impact is van het werk van onze partner MCDI in het gebied: een hersteld bos, schoon water en boeren die hun levensonderhoud kunnen verdienen met de verkoop van hun agroecologische producten.
-
Brief / 3 maart 2025
Input for FMO’s “investment approach to responsibly managed forest plantations”
Both ENDS has been asked by FMO to comment on its draft investment approach to responsibly managed forest plantations. To follow are a number of observations and recommendations, partially informed by Both ENDS long legacy of working in the forest & land arena, in dialogue with international donors, philanthropic foundations, companies, certification bodies and notably with forest dependent communities and other land users.
