Nederland is zeker niet roomser dan de paus
Nederland is in eigen land vrij goed op weg met de energietransitie, maar ons land blijft Nederlandse investeringen in fossiele projecten elders stimuleren. Dat is natuurlijk niet in lijn met de klimaatdoelen en dit soort projecten veroorzaken bovendien flinke problemen in de landen waar ze plaatsvinden. Aan welke knoppen kan een nieuw Kabinet draaien om de Nederlandse voetafdruk in het buitenland te verkleinen? Ellen Mangnus ging daarover in gesprek met verschillende experts: vandaag deel 2.
Deze keer een gesprek met Linda van Dongen, Hoofd Klimaat bij ASN Bank en Niels Hazekamp, senior beleidsadviseur bij Both ENDS en specialist op het gebied van Nederlandse ondersteuning aan bedrijven in het buitenland.
Nederlandse handel en investeringen in het buitenland veroorzaken regelmatig mensenrechtenschendingen en schade aan de natuur. Wat zou Nederland moeten doen om dat te voorkomen?
Van Dongen: “Bedrijven komen onvoldoende in actie op het vlak van klimaat en mensenrechten. De wetgeving Internationaal Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (IMVO) is heel belangrijk om dit af te dwingen. Maar de Tweede Kamer heeft het invoeren van die wetgeving helaas doorgeschoven naar het volgende kabinet.”
Hazekamp: “Het is ook belangrijk dat de financiële sector als geheel onder sterkere controle komt te staan. Banken zitten nog voor miljarden euro’s in fossiele projecten en dat is niet verenigbaar met klimaatdoelstellingen. Ik denk dat wetgeving flink bij kan dragen aan het terugdringen van dat soort investeringen, want dan moeten investeringen daaraan getoetst worden.”
Van Dongen: ‘Alle financiële instellingen moeten van het ministerie van Financiën een klimaatactieplan hebben om hun CO2-uitstoot inzichtelijk te maken. Voor ASN Bank ligt de uitstoot in de financieringen en beleggingen die we doen. Deze uitstoot meten en rapporteren we al sinds 2015. Banken hebben ook een transitiepad moeten formuleren met als doel net zero in uiterlijk 2050. ASN Bank wil dit doel al in 2030 bereiken. Met net zero breng je de uitstoot zoveel mogelijk naar nul. Uitstoot die je niet naar nul kunt brengen haal je uit de lucht door het financieren van CO2-opname. Het is een verplichting: er wordt echt door het ministerie van Financiën op gehandhaafd.’
Hazekamp: “Niet alle financiële instellingen doen het blijkbaar zo goed als ASN, noch stuurt de overheid genoeg. Voor Milieudefensie aanleiding om een nieuwe klimaatrechtszaak tegen een bank, verzekeraar of pensioenfonds te beginnen.”
Wat vinden jullie van het argument dat een energietransitie slecht is voor de concurrentiepositie van Nederland?
Van Dongen: “Nederland heeft op de klimaattop in Dubai initiatief genomen om internationaal fossiele subsidies af te bouwen. Nu moeten we ook echt een voorbeeldfunctie hebben door te stoppen en anderen daarin mee te nemen en aan te jagen.”
Hazekamp :”Uit onderzoek blijkt dat voor elke miljoen euro geïnvesteerd in zonne-energie in plaats van in gas, drie keer zoveel banen worden ondersteund. Dit komt omdat de hernieuwbare sector arbeidsintensiever is. Bovendien zijn er ook veel mensen die banen willen die zinvol en toekomstgericht zijn.”
Hazekamp: “Nederland en een heleboel andere landen spraken in Glasgow af steun aan fossiele export te stoppen. Nu is het tijd voor de volgende stap; om alle exportsteun in lijn te brengen met de doelstelling om de aarde niet op te warmen boven 1,5 graden. Nederland had tijdens de klimaattop in Dubai, COP28, de kans om zich daarin bij andere landen aan te sluiten, maar pakte deze niet. Nederland laat keer op keer zien alleen in beweging te komen als de druk heel groot wordt. Dat zagen we bijvoorbeeld in Glasgow. Zonder die druk blijft ons land dralen en slenteren in de achterhoede. Maar als je achterblijft concurreer je jezelf op den duur weg.”
Van Dongen: “De uitstoot komt hoofdzakelijk van Westerse landen, terwijl de schade van die uitstoot voornamelijk in het mondiale Zuiden ervaren wordt. Het was daarom ook een belangrijk onderwerp en doorbraak op COP28. Maar het gaat lang niet ver genoeg. Enkele partijen willen al een klimaatneutraal Nederland in 2040. Ik vind ook dat Westerse landen dat verplicht zijn naar de wereld toe. We kunnen als Nederland een statement afgeven.”
Nederlandse bedrijven en overheid schermen vaak met het argument dat wanneer wij roomser dan de paus zijn, andere landen onze activiteiten in het buitenland overnemen.
Hazekamp: “Kennen jullie het nieuwe boekje van de paus? Daarin beschrijft hij dat de wereld waarin we leven aan het instorten is en wellicht het breekpunt nadert. Als íemand zich bewust is van de rol van het Westen in wereldwijde klimaatschade, dan is het de paus wel.”
Wat zou het nieuwe Kabinet als eerste moeten doen?
Van Dongen: “Het nieuwe Kabinet moet het zo snel mogelijk werk maken van degelijke IMVO-wetgeving, zodat de kaders duidelijk worden waarbinnen Nederlandse bedrijven in het buitenland kunnen opereren.”
Hazekamp: “Daar hoort bij dat de overheid alles op alles moet zetten om ervoor te zorgen dat de financiële sector zich houdt aan de klimaatdoelstellingen. We hebben een proactieve overheid nodig die de lijnen richting een klimaatneutrale voetafdruk uitzet en handhaaft, niet één die de kat uit de boom kijkt en wacht tot andere landen in beweging komen. Die afwachtende houding is funest voor de wereld en uiteindelijk dus ook voor onszelf.
Voor meer informatie
Lees meer over dit onderwerp
-
Nieuws / 18 december 2023
Aanbevelingen voor Nederlands buitenlandbeleid dat werkt voor mensen en milieu
De Tweede Kamerverkiezingen zijn voorbij, het stof is enigszins neergedaald. Hoe het ook gaat eindigen, één ding valt op: het gaat in Nederland vooral over Nederland, het buitenland is nauwelijks een thema in de verkiezingen en de formatie. Sterker nog, sommige winnaars in de verkiezingen zouden zich het liefst juist verder afschermen van de wereld om ons heen.
-
Nieuws / 14 december 2023
Nederland kan agrarische voetafdruk drastisch verkleinen
Both ENDS kijkt in de weken na de verkiezingen waar de politiek in de komende jaren op kan sturen om de Nederlandse voetafdruk over de grenzen te verkleinen en het Nederlandse buitenlandbeleid juist te laten werken voor mens en milieu. Dat doen we door in vier dubbelinterviews met steeds een eigen expert en iemand van buiten de organisatie.
-
Nieuws / 22 november 2021
E3F, ‘Exportfinanciering voor de Toekomst’ biedt Nederland mooie kansen
Exportondersteuning – en vooral die aan fossiele projecten – staat recentelijk flink in de belangstelling. En dat is maar goed ook, want alleen al in Nederland hebben we het over fossiele exportsteun ter waarde van 1,5 miljard euro per jaar. Tijdens de klimaattop in Glasgow lanceerde het Verenigd Koninkrijk een verklaring waarin zij beloven voor het einde van 2022 te stoppen met het verlenen van exportsteun aan fossiele projecten. Na enige aarzeling sloot ook Nederland zich aan bij de verklaring – die inmiddels al door bijna veertig landen en financiële instellingen is getekend.
-
Nieuws / 25 januari 2024
'Er kan geen transitie plaatsvinden als je niet over consumptiepatronen praat'
De Tweede Kamerverkiezingen in Nederland zijn achter de rug en het stof is inmiddels neergedaald. Hoe het nieuwe kabinet er ook uit zal zien, één ding is duidelijk geworden: in Nederland ligt de focus vooral op ons eigen land. Buitenlandse kwesties speelden tijdens de verkiezingen amper een rol en we zien hetzelfde bij het proces rondom de kabinetsformatie. Nog verontrustender is dat sommige winnaars van de verkiezingen zich verder willen afsnijden van de wereld om ons heen.
-
Nieuws / 25 april 2022
Input Both ENDS op Rondetafelgesprek ‘Klimaat en vergroening’
Both ENDS was aanwezig bij de 'Rondetafel over Klimaat en Vergroening', georganiseerd door minister Schreinemacher (Handel en Ontwikkelingssamenwerking). Het gesprek dient als input voor zowel de beleidsnota als het Internationale Klimaat- en Milieubeleid die ze de komende maanden beide zal presenteren. Ter voorbereiding van het gesprek deelden we onze visie op hoofdlijnen met haar.
-
Voor de pers / 1 februari 2021
UK, VS en EU-ministers stoppen met steun voor fossiel, Nederland moet volgen
Nederland moet het voorbeeld van de VS en de EU volgen en fossiele financiering direct stoppen. Dat zeggen Both ENDS, Milieudefensie en Oil Change International.
-
Nieuws / 23 februari 2023
Atradius DSB op het matje over exportsteun aan gasproject in Mozambique
Exportkredietverzekeraar Atradius DSB en de Nederlandse staat hebben onvoldoende geluisterd naar de zorgen van het maatschappelijk middenveld en de ambassade tijdens besluitvorming over een exportkredietverzekering aan baggerbedrijf Van Oord. Dat concludeert consultancybureau Proximities na onderzoek in opdracht van de Tweede Kamer. In maart 2021 besloot de Nederlandse staat, via exportkredietverzekeraar Atradius DSB, een verzekering ter waarde van 900 miljoen euro te verlenen aan Van Oord, voor het uitvoeren van baggerwerkzaamheden voor de kust van Noord-Mozambique: onderdeel van een gigantisch – en omstreden - gasproject.
-
Brief / 15 december 2022
Geen exportsteun voor Santos FPSO
In oktober van dit jaar publiceerde de Nederlandse regering een beleid ter uitvoering van de COP26-verklaring waarin ze beloofde om fossiele exportsteun per eind 2022 stop te zetten. Ondanks deze toezegging overweegt Nederland een exportkredietverzekering te verlenen aan een FPSO-schip (Floating Production Storage and Offloading) - een varend olieplatform dat gedurende een periode van in elk geval 30 jaar olie en gas zal produceren voor de kust van Brazilië.
-
Voor de pers / 4 november 2021
Onder andere VS, Canada en VK, stoppen met internationale steun voor fossiel, Nederland doet niet mee
Glasgow – Vandaag, tijdens de klimaattop in Glasgow kondigden meer dan 20 landen en instellingen, waaronder de Europese Investeringsbank, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en Denemarken, aan voor eind 2022 te zullen stoppen met internationale publieke financiering (ontwikkelingsgeld en exportsteun) voor olie-, gas- en steenkoolprojecten. Tezamen zijn de ondertekenaars verantwoordelijk voor meer dan USD 15 miljard per jaar aan internationale steun voor fossiel. Nederland heeft het statement niet ondertekend. De Nederlandse ontwikkelingsbank, FMO, doet wel mee.
-
Voor de pers / 11 oktober 2021
Overheden verergeren klimaatcrisis met miljarden exportsteun per jaar
Nieuwe website geeft een wereldwijd overzicht van fossiele projecten die overheden via de achterdeur financieel mogelijk maken
Overheden ondersteunen fossiele projecten met tientallen miljarden euro exportsteun per jaar via hun exportkredietverzekeraars (ekv's). Ook Nederland. Deze publieke instellingen opereren veelal op de achtergrond en verergeren de klimaatcrisis. Daarom lanceren Both ENDS en Milieudefensie samen met 18 maatschappelijke organisaties uit 14 andere landen een unieke website, die pijnlijk blootlegt hoe overheden en hun ekv's fossiele projecten steunen en daarmee de klimaatdoelstellingen ondermijnen.
-
Nieuws / 13 juli 2021
Oproep aan overheid: presenteer scenario voor exportsteun in lijn met klimaatdoelen
De overheid ondersteunt fossiele projecten van Nederlandse bedrijven in het buitenland met gemiddeld 1,5 miljard euro per jaar aan exportsteun, in de vorm van
verzekeringen en garanties. De klimaatcrisis vereist dat zowel Nederland als andere landen nog dit jaar stoppen met het verlenen van exportsteun aan fossiele energieprojecten, of het nou gaat om steenkool, olie of gas. -
Brief / 31 mei 2021
Brief aan Informateur Hamer over afbouwen fossiel exportsteun
Nederland moet zo snel mogelijk stoppen met het verlenen van exportsteun aan Nederlandse bedrijven voor vervuilende, fossiele projecten in het buitenland. Daarover schreef een brede coalitie van nationale en internationale maatschappelijke organisaties onder leiding van Both ENDS, Milieudefensie en Oil Change International vrijdag 28 mei 2021 een brief naar de onderhandelaars in de formatie.
-
Brief / 15 april 2021
Maatschappelijke organisaties sturen reactie op de inhoud van het E3F-initiatief
Op woensdag 14 april lanceerden zeven landen, waaronder Nederland, een initiatief genaamd Export Finance for Future (E3F), waarin ze een aantal ambities vastleggen met betrekking tot het afbouwen van exportondersteuning voor de fossiele sector. Maatschappelijke organisaties, inclusief Both ENDS, zijn blij met deze stap, maar de landen zullen zich toch moeten committeren aan veel ambitieuzere doelen dan die welke nu zijn gepresenteerd. Zij stelden daarom een verklaring op met de volgens hen zwakke punten van het door E3F voorgestelde beleid, aangevuld met aanbevelingen voor verbeteringen.
-
Nieuws / 15 april 2021
Nieuw initiatief voor afbouwen exportsteun voor fossiel niet ambitieus genoeg
Op woensdag 14 april lanceerden zeven landen, waaronder Nederland, een initiatief genaamd Export Finance for Future (E3F), waarin ze een aantal ambities vastleggen met betrekking tot het afbouwen van exportondersteuning voor de fossiele sector. Vele NGOs wereldwijd, waaronder in Nederland onder andere Both ENDS, hebben de laatste jaren opgeroepen tot het opzetten van een dergelijk initiatief en we zijn dan ook blij met deze stap. Om resultaten te behalen en bij te dragen aan de klimaatdoelen van Parijs, zullen de landen zich echter moeten committeren aan veel ambitieuzere doelen dan die welke nu zijn opgesteld. Bezorgde maatschappelijke organisaties, inclusief Both ENDS, stelden daarom een verklaring op met de volgens hen zwakke punten van het door E3F voorgestelde beleid, aangevuld met aanbevelingen voor verbeteringen.
-
Dossier
Nederland, het buitenland en de verkiezingen
Binnenkort zijn er verkiezingen in Nederland. De politieke partijen slijpen hun messen en hebben hun plannen inmiddels uiteengezet in lijvige partijprogramma's. Die gaan, niet verrassend, hoofdzakelijk over binnenlandse thema's. Het thema buitenland wordt vooral genoemd in het licht van kansen voor het Nederlandse bedrijfsleven en als bedreiging op het gebied van gezondheid, privacy en concurrentie waartegen wij ons juist zouden moeten beschermen. Maar als we in Nederland willen verduurzamen moeten we vooral ook naar onze voetafdruk over de grenzen kijken en erop inzetten die te verkleinen. Both ENDS kijkt in de weken tot de verkiezingen waar binnen de partijprogramma's de kansen liggen.
-
Nieuws / 20 februari 2023
Bijna 60 organisaties sturen brief over fossiele exportsteun naar Tweede Kamer
Vandaag is een brief, ondertekend door bijna 60 organisaties uit landen die te maken hebben met de gevolgen van fossiele brandstofprojecten of solidair zijn, naar de leden van de Tweede Kamer gestuurd. Aanstaande donderdag vindt in de Tweede Kamer een debat plaats over Nederlandse exportkredietverzekeringen en het beleid eromheen. De organisaties roepen Nederlandse politici en beleidsmakers op zich te verzetten tegen elke vorm van exportsteun voor fossiele brandstofprojecten die door Nederlandse bedrijven in het buitenland, met name in het mondiale Zuiden, worden uitgevoerd.
-
Brief / 30 september 2022
NGO-brief aan Nederland roept op om beloften van COP26 spoedig uit te voeren
Vorig jaar op de klimaattop in Glasgow, ondertekende Nederland, samen met 38 andere overheden en instellingen, de zogenaamde Glasgow-verklaring. Met de ondertekening van deze verklaring zegde Nederland toe om per eind 2022 te stoppen met nieuwe directe publieke steun voor de internationale fossiele energiesector. Deze toezegging moet echter nog worden waargemaakt.
Met deze brief roepen 20 maatschappelijke organisaties Nederland op om, voorafgaand aan de Export Finance for Future (E3F) Summit op 3 november, bekend te maken hoe de beloften in de Glasgow-verklaring zullen worden uitgevoerd. De E3F-top is een belangrijke en uitgelezen kans voor Nederland om samen met alle andere E3F-leden de toezeggingen die vorig jaar in Glasgow zijn gedaan, na te komen.
Het recente E3F-transparantierapport concludeerde dat Nederland in de periode 2015-2020 zes maal maal zoveel transacties verzekerde in de fossiele-brandstoffenindustrie als in de hernieuwbare-energiesector. Het ging om 3 miljard euro aan verzekerde transacties in de fossiele-energiesector ten opzichte van slechts 0,5 miljard euro in de hernieuwbare-energiesector. Dit toont aan dat stoppen met Nederlandse exportsteun voor fossiel essentieel is om Nederlands beleid in lijn te brengen met de toezeggingen in Glasgow en met het Klimaatakkoord van Parijs.
-
Voor de pers / 29 augustus 2022
Jaarlijks miljard euro fossiele exportsteun onderstreept belang Glasgow-afspraken
De Nederlandse overheid verzekerde in de afgelopen 10 jaar voor gemiddeld een miljard euro per jaar aan fossiele-energieprojecten. Dit blijkt uit recent onderzoek van Both ENDS. Eind vorig jaar sprak Nederland samen met 33 andere landen af om deze steun per eind 2022 te stoppen. De milieuorganisatie roept de overheid op doortastend beleid uit te werken en geen ruimte te laten voor uitzonderingen die de aarde met meer dan 1,5 graden opwarmen.
-
Nieuws / 28 juni 2022
Brief maatschappelijke organisaties: ‘Nederland, stop exportsteun voor gasproject in Mozambique’.
Vandaag stuurde een groep maatschappelijke organisaties uit Europa en uit Mozambique, waaronder Both ENDS, een brief naar de staatssecretaris Fiscaliteit en Belastingdiensten en naarde minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. In de brief roepen de organisaties op om de beslissing tot het verlenen van exportondersteuning ter waarde van bijna een miljard euro voor onder andere baggerbedrijf Van Oord, terug te trekken.
-
Brief / 28 juni 2022
Brief aan ministers: Force Majeure vereist heroverweging exportsteun gasproject in Mozambique
Op dinsdag 28 juni stuurde een groep maatschappelijke organisaties uit Europa en uit Mozambique, waaronder Both ENDS, een brief naar de staatssecretaris Fiscaliteit en Belastingdiensten en naar de minister van Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking. In de brief roepen de organisaties op om de beslissing tot het verlenen van exportondersteuning ter waarde van bijna een miljard euro voor onder andere baggerbedrijf Van Oord, terug te trekken.
Atradius DSB, de exportkredietverzekeraar die in naam van de Nederlandse Staat exportkredietverzekeringen verstrekt aan grote, risicovolle projecten, zegde deze steun vorig jaar toe aan het baggerbedrijf voor activiteiten in een omstreden gaswinningsproject in het noorden van Mozambique.
Voor de brief, zie de download-knop.