Een nieuwe klimaatbank? De Wereldbank begeeft zich op glad ijs
De Wereldbank, een instelling die streeft naar duurzame mondiale ontwikkeling, wil zich nu profileren als de klimaatbank. Deze rol lijkt echter niet voor de hand te liggen en is eerder in tegenspraak met de uitvoering van haar beleid. Zo zijn criteria van haar klimaatinvesteringsfondsen niet ambitieus genoeg. De Wereldbank geeft bovendien aan zich niet met politieke beslissingen te willen bemoeien, terwijl oplossingen richting klimaatproblematiek mede via de politieke akkoorden bereikt zullen worden. Ook domineren Westerse landen de besluitvorming binnen de bank, en dat terwijl de klimaatproblematiek vooral juist de armere landen treft. Kortom: is de wereldbank wel zo geschikt voor deze rol als klimaatbank?
Klimaatverandering, gevolgen en financiering
Het huidige niveau van opwarming van de aarde vindt zijn oorzaak vooral in de industrialisering en moderne levensstijl in Westerse landen, terwijl de consequenties vooral arme mensen in ontwikkelingslanden treffen. Deze kwetsbare groep beschikt over weinig middelen om maatregelen te treffen tegen gevolgen als droogte, overstromingen en zeespiegelstijging. Klimaatverandering is daarmee een weerspiegeling van de onevenwichtigheden in de mondiale politieke en economische machtsverhoudingen.
Om verdere klimaatverandering tegen te gaan (mitigatie) en de meest kwetsbare groepen en ecosystemen te beschermen tegen de gevolgen die zich nu al doen voelen (adaptatie), is een mondiaal akkoord met concrete afspraken van groot belang. Internationaal is er nog grote onenigheid over de vraag waar de grootste verantwoordelijkheid ligt en wie hoeveel geld zal toezeggen. Het is de vraag of de klimaattop in Kopenhagen in december van dit jaar tot een akkoord zal leiden.
De Werelbank en VN in hetzelfde vaarwater?
Maar de Wereldbank heeft de uitkomsten van de vooronderhandelingen niet afgewacht. Op initiatief van haar donoren Japan, het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten, besloot de bank in 2008 al tot het opzetten van zogeheten klimaatinvesteringsfondsen. Daarvoor stelde ze ruim 6 miljard dollar beschikbaar . Want de Wereldbank presenteert zich steeds meer als pleitbezorger van de zogenaamde global public goods, en bemoeit zich met zaken die het wereldwijde publieke belang dienen (pandemieen, conflicten en ook klimaatverandering).
Geïndustrialiseerde landen en bedrijven hebben potentieel veel geld beschikbaar voor het afwenden van en het aanpassen aan klimaatverandering in ontwikkelingslanden. Volgens een schatting van Yvo de Boer, hoofd van het United Nations Framework Convention on Climate Change (UNFCCC) gaat het op de lange termijn om een jaarlijks bedrag van 200 miljard dollar voor mitigatie en 100 miljard dollar voor adaptatie. In verhouding tot de gemiddeld 120 miljard dollar die jaarlijks wereldwijd naar ontwikkelingssamenwerking gaat, zijn dit aanzienlijke bedragen. De Wereldbank heeft er daarom belang bij een prominente rol op te eisen.
Vraagtekens bij klimaatambities van Wereldbank
Er zijn echter vraagtekens te plaatsen bij de legitimiteit van de Wereldbank als klimaatbank. Ten eerste domineren Westerse landen de besluitvorming binnen de Wereldbank . Ten Tweede speelt de VN, of beter gezegd de UNFCCC, een leidende rol in de ontwikkeling van een internationaal klimaatbeleid. Door op de troepen vooruit te lopen, ondermijnt de Wereldbank de klimaatinvesteringsfondsen de UNFCCC . De Wereldbank geeft invulling aan het internationaal klimaatbeleid, zonder dat er politieke consensus is gevormd.
De Wereldbank lijkt bovendien weinig vertrouwen te hebben het VN-proces. Dat blijkt mede uit het feit dat de Wereldbank naast de bestaande VN initiatieven, zelf nieuwe fondsen ontwikkelde met hetzelfde doel. Bovendien zijn bijdragen aan de Wereldbank vrijwillig en worden zij door de donorlanden meegeteld als officiële ontwikkelingshulp. Vanuit het beginsel dat de vervuiler betaalt, zijn klimaatfondsen additioneel en mogen ze niet ten laste van hulpbudgetten worden gebracht. Landen als China en India hebben dan ook laten weten dat de initiatieven van de Wereldbank voor hen niet acceptabel zijn.
Ook de inhoudelijke programmering van de klimaatinvesteringsfondsen is omstreden. Volgens hun criteria kunnen efficiënte kolencentrales en grote dammen met klimaatgeld worden gefinancierd. Dat zou dan ten koste gaan van de stimulering van energiebesparing en "echte" hernieuwbare energiebronnen, zoals wind- of zonne-energie. Daarnaast kan de Wereldbank klimaatinvesteringsfondsen niet alleen als giften, maar ook als leningen verstrekken. Via deze weg kunnen ontwikkelingslanden een schuldenlast opbouwen.
Business as usual? Hoog tijd voor verandering
De Wereldbank is er nog onvoldoende van doordrongen dat zij af moet van haar "business as usual" patroon. De talrijke bestaande investeringen van de Wereldbank in kolencentrales en oliewinningsprojecten zijn uitermate slecht verenigbaar met het klimaatvriendelijke imago dat de bank probeert te verwerven. De bank heeft in het financiële jaar 2008 weliswaar meer geïnvesteerd in energiebesparing en hernieuwbare energie. Maar het is verontrustend dat de Wereldbank nog steeds op veel grotere schaal investeert in fossiele energiebronnen als kolencentrales. De laatste jaren laten zelfs een sterke toename zien van deze investeirngen. De positie van de Wereldbank op vlak van klimaatverandering is dus niet eenduidig en zelfs controversieel.
Met de klimaatinvesteringsfondsen begeeft de Wereldbank, die in haar Articles of Agreement nadrukkelijk aangeeft zich niet te willen inmengen in politieke aangelegenheden van haar leden, zich op glad ijs. Ze mengt zich in politieke aangelegenheden, een gebied waar de VN een leidende rol speelt. Bovendien ontbreekt het aan scherpe criteria om de klimaatambities kracht bij te zetten. Vele ogen zijn nu op het klimaatbeleid gericht van de Wereldbank. Dit biedt Both ENDS en haar partners de gelegenheid om de roep om fundamentele hervormingen op het gebied van verduurzaming, meer inspraak en transparantie bij de Wereldbank opnieuw kracht bij te zetten.
Voor meer informatie neem contact op met Anouk Franck.
Lees meer over dit onderwerp
-
Nieuws / 27 maart 2024
Bestuurswissel: in gesprek met Paul Engel en Leida Rijnhout over de unieke kracht van Both ENDS
Na acht jaar bestuursvoorzitter te zijn geweest geeft Paul Engel het stokje door aan Leida Rijnhout. In dit duo-interview kijken we terug en vooruit met de beide voorzitters. Paul Engel, afzwaaiend bestuursvoorzitter, steekt meteen enthousiast van wal: “Deze organisatie bedenkt zelf wat ze doen en dat doen ze heel goed. Als bestuur helpen we en hebben we -op afstand- een paar lijntjes om daarbij te ondersteunen”. Een gesprek over voorop lopen in de systeemverandering en het samenwerken over heel de wereld.
-
Voor de pers / 25 maart 2024
Een baggerwereld: wereldwijd onderzoek naar verwoesting Nederlandse baggeraars
Een baggerwereld; onderzoek onthult hoe Nederlandse baggeraars wereldwijd structureel mensenlevens en het milieu verwoesten met hulp van belastinggeld
OPROEP! Tijd voor een grondige schoonmaakbeurt van overheidssteun aan de baggersector, overheid stop de steun in drie lopende projecten direct!
-
Publicatie / 25 maart 2024
-
Nieuws / 19 maart 2024
Both ENDS – best bijzonder
Both ENDS heeft geen managementteam, nauwelijks teamoverleggen en al helemaal geen 'directeur die over iedereen de baas is'. Both ENDS heeft sinds 2016 een platte organisatiestructuur met gezamenlijkheid als uitgangspunt. Ook hierin zie je ons doel 'Connecting people for change' terugkomen.
-
Blog / 14 maart 2024
Bringing local realities to board level: GAGGA and Both ENDS partners at the GCF B38 in Rwanda
Last week Both ENDS participated in the 38th Board Meeting of the Green Climate Fund in Kigali, Rwanda, together with GAGGA partners Fatoumata Mbodji (LSD Senegal), Emem Okon (Kebetbache Nigeria), Alda Salomao (Tindzila Mozambique), Zenabou Segda (Women Environmental Program Burkina Faso) and Ibrahima Dia (IED Afrique, project lead in the Communities Regreen the Sahel program).
-
Nieuws / 12 maart 2024
Gender just climate action and solutions are in urgent need of your support
Women, girls, trans, intersex, and non-binary people from local and Indigenous communities are at the forefront of fighting for climate and environmental justice against false climate solutions. The time is now to resource the transformative climate solutions led by women, girls, inter, non-binary and trans people and stop investment in false climate solutions. Commit your support to uphold human rights and invest in women’s leadership in gender- just climate solutions!
-
Nieuws / 12 maart 2024
Gelijkwaardigheid als sleutel voor internationale handel
Handel stond de afgelopen tijd weer in de wereldwijde schijnwerpers. Onlangs kwamen ministers uit de hele wereld bij elkaar in Abu Dhabi bij de WTO voor onderhandelingen over de wereldhandel in de komende jaren. De aanwezige deelnemers uit het maatschappelijk middenveld werden echter de mond gesnoerd.
-
Evenement / 10 maart 2024, 12:00 - 20:30
Feminist Future Festival
Op 10 maart is Feminist March terug. Dit keer niet alleen met een nieuwe mars, maar ook met een nieuw evenement: de eerste editie van het Feminist Future Festival.
-
Voor de pers / 4 maart 2024
Certificatie hout uit Maleisië voor Nederlandse bouw mogelijk onterecht
-Dit is een gezamenlijk persbericht van Both ENDS, Keruan, SAVE Rivers Network, Bruno Manser Fonds en The Borneo Project-
Nederland is de grootste importeur van kozijnhout uit Maleisië. Al decennia protesteert en klaagt de lokale inheemse bevolking, gesteund door belangenorganisaties, over misstanden bij de houtkap, die bos verwoest en mensenrechten schendt. Staatssecretaris Heijnen van Infrastructuur & Waterstraat heeft een onafhankelijke expertgroep vorig jaar een kort onderzoek -op afstand- laten doen. Dit onderzoek is onlangs vrijgegeven en gedeeld met de advocaat van de belangenorganisaties. Daaruit blijkt dat de zorgen van de lokale bevolking mogelijk terecht zijn. De staatsecretaris gaat nu akkoord met een uitgebreider internationaal onderzoek en veldbezoek. Dat stemt de betrokkenen hoopvol. Ondertussen gaat de houtkap in Maleisië wel door, evenals de het bouwen met dit controversiële hout in Nederland.
-
Nieuws / 14 februari 2024
Petitie: bescherm het Saamaka-volk en de Amazone
Het Saamaka-volk, een stam met Afro-afstammelingen in Suriname beschermt bijna 1,4 miljoen hectare Amazone-regenwoud. Ze dringen er al tientallen jaren bij de regering op aan om hun voorouderlijke territoriale landrechten te erkennen.
-
Nieuws / 8 februari 2024
Pensioenfonds PFZW stopt met investeren in fossiele bedrijven
Een besluit waar we lang op hebben gewacht: een van de grootste pensioenfondsen Pensioenfonds Zorg en Welzijn stopt met het investeren in het grootste deel van de olie- en gasbedrijven. PFZW volgt daarmee ABP en PME op.
-
Nieuws / 8 februari 2024
De lakmoesproef van de vernietigende racebaan in Lombok
Een racebaan voor internationale motorraces in Lombok blijft mensenrechtenexperts over de hele wereld zorgen baren. Both ENDS samen met vele partners maakt zich steeds meer zorgen over de implicaties van het project voor de ethische normen van wereldwijde ontwikkelingsfinanciering in de toekomst en de waarborging van sociale- en ecologische standaarden.
-
Evenement / 30 januari 2024, 14:00 - 15:30
Online sessie: De gevolgen voor het milieu en de mensenrechten bij het winnen van grondstoffen: lithium in de hoge Andes, Argentinië
Welke gevolgen heeft grondstofwinning voor het milieu en de mensenrechten? Samen met Wetlands International Europe en de EU Raw Materials Coalition organiseert Both ENDS een online sessie waarin we een open discussie faciliteren over deze consequenties. Aanleiding is de Raw Materials Week in november 2023 en het voorlopige akkoord over de Critical Raw Material Regulation.
-
Nieuws / 25 januari 2024
2024 is het jaar om ons te verenigen
Both ENDS nodigt dit jaar partners wereldwijd uit om mee te werken aan een nieuwe strategie. En we blijven ons inzetten voor het versterken en verbinden van inspirerende initiatieven die wij dagelijks tegenkomen in onze projecten en bij onze partners.
-
Nieuws / 25 januari 2024
'Er kan geen transitie plaatsvinden als je niet over consumptiepatronen praat'
De Tweede Kamerverkiezingen in Nederland zijn achter de rug en het stof is inmiddels neergedaald. Hoe het nieuwe kabinet er ook uit zal zien, één ding is duidelijk geworden: in Nederland ligt de focus vooral op ons eigen land. Buitenlandse kwesties speelden tijdens de verkiezingen amper een rol en we zien hetzelfde bij het proces rondom de kabinetsformatie. Nog verontrustender is dat sommige winnaars van de verkiezingen zich verder willen afsnijden van de wereld om ons heen.
-
Nieuws / 22 januari 2024
Is de reputatie van Nederland als wereldleider op het gebied van waterkennis terecht?
Nederland is een grote speler in de mondiale watersector, maar niet zelden leiden onze investeringen tot mensenrechtenschendingen en milieuproblemen in de landen waar ze plaatsvinden. Aan welke knoppen kan een nieuw Kabinet draaien om de Nederlandse voetafdruk in het buitenland te verkleinen? Ellen Mangnus ging daarover in gesprek met verschillende experts: vandaag deel 3.
-
Nieuws / 21 december 2023
Nederland is zeker niet roomser dan de paus
Nederland is in eigen land vrij goed op weg met de energietransitie, maar ons land blijft Nederlandse investeringen in fossiele projecten elders stimuleren. Dat is natuurlijk niet in lijn met de klimaatdoelen en dit soort projecten veroorzaken bovendien flinke problemen in de landen waar ze plaatsvinden. Aan welke knoppen kan een nieuw Kabinet draaien om de Nederlandse voetafdruk in het buitenland te verkleinen? Ellen Mangnus ging daarover in gesprek met verschillende experts: vandaag deel 2.
-
Nieuws / 19 december 2023
Klimaattop in Dubai: Hoopvolle uitkomst met een fragiele toekomst
De klimaattop in Dubai is voorbij. Both ENDS en partners waren goed vertegenwoordigd. Er is geschiedenis geschreven in Dubai, letterlijk, want in de finale tekst hebben landen eindelijk opgeschreven dat de wereld moet wegbewegen van fossiele brandstoffen. Dit is het begin van het einde van de fossiele industrie. Niels Hazekamp en Daan Robben blikken terug: wat heeft Both ENDS daar gedaan en wat vinden ze van de uitkomst?
-
Nieuws / 18 december 2023
Aanbevelingen voor Nederlands buitenlandbeleid dat werkt voor mensen en milieu
De Tweede Kamerverkiezingen zijn voorbij, het stof is enigszins neergedaald. Hoe het ook gaat eindigen, één ding valt op: het gaat in Nederland vooral over Nederland, het buitenland is nauwelijks een thema in de verkiezingen en de formatie. Sterker nog, sommige winnaars in de verkiezingen zouden zich het liefst juist verder afschermen van de wereld om ons heen.
-
Nieuws / 14 december 2023
Nederland kan agrarische voetafdruk drastisch verkleinen
Both ENDS kijkt in de weken na de verkiezingen waar de politiek in de komende jaren op kan sturen om de Nederlandse voetafdruk over de grenzen te verkleinen en het Nederlandse buitenlandbeleid juist te laten werken voor mens en milieu. Dat doen we door in vier dubbelinterviews met steeds een eigen expert en iemand van buiten de organisatie.